از بین بردن شپشک برنج با 16 روش و راه های پیشگیری از آن

از بین بردن شپشک برنج از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا در صورت عدم رسیدگی به آن به سرعت تکثیر می شود و موجب خرابی برنج می شود. بنابراین با 16 روشی که در پارس نیوز یادتان می دهیم برای از بین بردن آن اقدام نمایید.

شپشک برنج چیست؟

شپشک برنج که برخی آن را با نام حشره یا جوجوی برنج هم می‌شناسند، با نام علمی Sitophilus oryzae و نام عمومی Rice weevil آفت کوچکی است که به برخی محصولات از جمله برنج، گندم و ذرت می‌زند و از آن‌ها تغذیه می‌کند.

از نظر ظاهری، شپشک برنج یک حشره با سری خرطومی شکل و به رنگ قهوه‌ای تیره با طول ۳ تا ۵ میلی‌متر است. این حشره دارای بال بوده و می‌تواند پرواز کند؛ بنابراین ممکن است آن را در نقاط دیگر منزلتان نیز مشاهده کنید.

معمولا مراحل رشد این آفت تا قبل از تبدیل شدن به شپشک برنج بالغ، داخل دانه‌ برنج صورت می‌گیرد؛ برای همین معمولا تا قبل از ایجاد شپشک بالغ، ممکن است متوجه وجود این حشره در برنج خود نشوید.

شپشک برنج از کجا می‌آید؟

ممکن است در هر یک از مراحل کاشت، داشت تا برداشت و انبارکردن برنج، تخم این حشرات روی گیاه برنج قرار گیرد. حال اگر برنج را در شرایط مناسب برای رشد آن‌ها قرار دهیم، فعالیتشان آغاز شده و تکثیر می‌شوند و بعد از مدتی کیسه برنج پر از شپشک برنج می‌شود.

از نظر پزشکی این حشرات بیماری‌ زا نبوده و کاملا برای انسان بی‌خطر هستند و تنها آسیب آن مربوط به برنج می‌شود؛ به طوری که اگر این حشرات برای مدت طولانی در برنج بمانند، سبب پودر شدن و از بین رفتن برنج می‌شوند.

ولی قطعا هیچ کس دوست ندارد برنجی را مصرف کند که در آن شپشک باشد. دقت داشته باشید که دلیلی ندارد پس از مشاهده‌ شپشک در برنج، آن برنج را دور بریزید. شما به راحتی می‌توانید با به کاربردن راهکارهای زیر از ایجاد و یا تکثیر این حشرات جلوگیری کنید و یا در صورتی که برنج شما شپشک زده، آن را پاکسازی کنید و جلوی رشد مجدد آن را بگیرید.

آیا شپشک برنج به  لوازم خانه آسیب می زنند؟

باید بدانید که این شپشک ها تنها از غلات، برنج و گندم و آرد تغذیه می کنند و هیچ آسیبی به لوازم منزل مثل پارچه ها، مبلمان، پرده، فرش و لباس ها نمی زنند. آن ها هیچ علاقه ای به خوردن وسایل خانه ندارند و برای سلامت انسان ها و حیوانات نیز کاملاً بی ضرر هستند.

آیا برنج شپشک زده قابل استفاده است؟

اگر برنجتان پر از شپشک شده، قبل از هر کاری باید راهی برای از بین بردن آن ها پیدا کنید. بهتر است بدانید که این برنج ها به هیچ عنوان برای مصرف مشکلی ندارند. می توانید برنج ها را به خوبی آبکشی کنید. تمام شپشک ها روی آب قرار می گیرند و بعد از چند بار تخلیه آب به کار کامل از بین می روند.

روش‌های جلوگیری از شپشک برنج

1. برنج را در محلی خشک و خنک نگه داری کنید زیرا شپشک برای رشد و تولیدمثل به مکان تاریک، گرم و مرطوب نیاز دارد.
2. برنج را در یک قفسه که با زمین 20 سانتی متر فاصله دارد، طوری قرار دهید که هوا در آن جریان داشته باشد.
3. گونی برنج را به دیوار تکیه ندهید زیرا این گونه هوا در آن جریان نخواهد داشت.
4. گونی های برنج را روی پالت های پلاستیکی قرار دهید.
5. تعداد زیادی گونی برنج را روی هم نگذارید زیرا گرما موجب رشد حشرات می شود.
6. برنج را در جای مرطوب و در آشپزخانه و اتاق هایی که در آن درب حمام قرار دارند ، نگذارید.
7. برنج را باید در جایی نگه داری کنید که در ساعاتی از روز نور کافی خورشید در آن بتابد اما برنج نباید در معرض نور مستقیم آفتاب قرار بگیرد.
8. گونی های برنج را در معرض باد مستقیم کولر قرار ندهید زیرا باد موجب خورد شدن دانه های برنج هنگام پخت می شود.
9. احتمال رشد حشرات در برنج های کهنه بیش از برنج تازه است بنابراین بهتر است برنج های تازه که برای آخرین سال زراعی هستند را بخرید.
10. مکان های نگه داری برنج را هر سال بشویید و با حشره کش سم پاشی و ضد عفونی کنید . بعد از سم پاشی یک تا دو روز از انبار نباید استفاده شود.
11. حشره برنج نسبت به بوی سیر حساس است پس چند بوته سیر در لابه لای برنج قرار دهید.
12. هنگام خرید برنج دقت کنید که برنج شپشک نداشته باشد.
13. شپشک برنج هنگامی به وجود می آید که از برنج معمولا تا مدت ها استفاده نشود پس برنج را در اندازهٔ کم بخرید.
14. برنج را در ظرف های فلزی، شیشه ای یا پلاستیکی دردار نگهداری کنید.
15. فلفل چیلی خشک شپشک را دفع می کند ، می توانید چیلی را درون پارچه یا پوشش نازکی قرار داده و در ظرف برنج بگذارید.

در صورت خریداری برنج در حجم زیاد چگونه آن را از رشد و نفوذ حشرات در امان نگه داریم؟

بهتر است تا حد امکان از خرید حجم زیاد برنج خودداری کنیم ولی در صورت خرید باید همیشه حواسمان به آن باشد. سعی کنیم حتما آن را در کیسه‌های نخی ۵ الی ۱۰ کیلویی نگهداری کنیم، کیسه‌ های برنج را با فاصله از هم و از زمین و دیوار قرار دهیم، حتما هر چند وقت یک بار کیسه‌ها را جابه جا کنیم و مدام کیسه‌ها را چک کنیم که شپشک نزده باشند چون حتی اگر برنج یک کیسه  شپشک زده باشد، به بقیه هم منتقل می‌شود.

بهترین روش از بین بردن شپشک برنج

اگر برجنتان به هر دلیلی شپشک زده می توانید با استفاده از روش های زیر شپشک برنج را از بین ببرید:

از بین بردن شپشک برنج با استفاده از تله های چسبناک

تله های چسبناک متنوعی در بازار وجود دارد.شپشک ها به علت اینکه جذب نور می شوند با ریختن برنج در سینی به اطراف پراکنده خواهند شد بنابراین در اطراف ظرف تله های چسبناک قرار دهید تا زمان فرار شپشک ها ، آنها به تله بچسبند و نتوانند خود را از تله رها کنند چون این آفت ها، زیاد قوی نیستند که خودشان را از نوار جدا کنند بنابراین با چسبیدن به نوارها می میرند.

استفاده از آب جوش برای از بین بردن شپشک برنج

برای از بین بردن شپشک برنج در خانه می توانید آب جوش روی برنج بریزید زیرا آب جوش شپشک و تخم های آنها را می کشد. پس از مردن شپشک ها ، آنها در سطح آب شناور می شوند و خیلی راحت می توانید ب آنها را جدا کنید. با حرارت دادن برنج هم می توانید شپشک ها و تخم های شان را بکشید.

قرار دادن برنج در فریزر

برای از بین بردن شپشک برنج و تخم های آن، برنج چهار روز در فریزر بگذارید و پس از چند روز آن را در بیاورید و بسته بندی کنید.

استفاده از برگ بو یا چریش برای از بین بردن شپشک برنج

یکی از بهترین راه ها برای از بین بردن شپشک برنج ، قرار دادن برگ بو و برگ چریش در برنج است که حشرات را از برنج دور می کند.

از بین بردن شپشک برنج با دانه فلفل

دانه فلفل سیاه عطر زیادی دارد و قرار دادن آن در برنج می تواند شپشک ها را فراری دهد. برای این کار می توانید فلفل ها را به صورت مستقیم روی برنج بریزید تا اینکه آن ها را داخل توری یا جوراب نازک بریزید و روی برنج بگذارید.

تعویض گونی های برنج

هنگامی در برنج این حشره سیاه کوچک رشد می کند بر روی گونی برنج تخم گذاری می کنند. پس با یکی از روش های گفته شده حشره برنج را از بین بردید آن برنج را دیگر در گونی قبلی نریزید چون دوباره در آن حشره رشد می کند.

استفاده از میخک برای از بین بردن شپشک برنج

برای دور کردن شپشک ها از برنج ، کمی میخک درون ظرف برنج بگذارید تا حشرات از بین بروند و از ورود آن ها به ظرف جلوگیری شود. گذاشتن کمی میخک در قفسه های نگه داری غذا یا آشپزخانه اجازه ورود شپشک را نمی دهد.

استفاده از جعبه کبریت برای از بین بردن شپشک برنج

برای از بین بردن شپشک برنج از یک جعبه کبریت داخل برنج بگذارید . گوگرد کبریت ها حشرات را فراری می دهد زیرا این حشرات از گوگرد متنفر هستند.

از بین بردن شپشک برنج با زنجبیل

قرار دادن یک تکه زنجبیل تازه در انبار یا روی کیسه برنج می تواند همانند یک دافع طبیعی حشرات را دور کند. برای از بین بردن شپشک برنج می توانید زنجبیل تازه را خرد کنید و آن را در ظرف یا کیسه برنج قرار دهید.

استفاده از سیر و میخ آهنی

یک روش سالم و محبوب دیگر که مردم مازندران از آن استفاده می کنند استفاده از سیر و میخ آهنی است. در این روش تعدای حبه سیر و چند عدد میخ آهنی بزرگ در ظرف برن قرار می دهند تا شپشک از برنج دور شود و وارد آن نشود.

پهن کردن برنج در جای خنک

به دلیل عیبی که روش قبل داشت، بهتر است برنج را در سایه یا زیر کولر پهن کنیم و در آن نمک، برگ بو، برگ چریش و یا میخک قرار دهیم. این حشرات به دلیل دوست نداشتن سرما و هم‌چنین فراری بودن از موارد گفته شده، از برنج خارج می‌شوند.

گذاشتن برنج در آفتاب برای از بین بردن شپشک برنج

اگر برنج تان شپشک زده برنج را زیر نور آفتاب بگذارید زیرا تابش آفتاب سبب دور شدن این حشرات می شود . برنج شپشک زده را روی یک پارچه تمیز زیر نور آفتاب پهن کنید. شپشک آفتاب را دوست ندارد و دنبال جای تاریک و مرطوب است بنابراین آفتاب سبب دور شدن شپشک می شود.

استفاده از قرص سیر یا قرص ضد بید

یکی از روش های از بین بردن حشره برنج استفاده از قرص سیر یا ضد بید است . این قرص را از داروخانه ها و عطاری ها تهیه کنید و درون برنج قرار دهید.

استفاده از قرص برنج ممنوع

قرص برنج یا فسفید آلومینیوم که بسیار سمی و کشنده است ، قابلیت تصعید شدن دارد و موجب از بین رفتن شپشک برنج می شود. بهتر است از روش های امن تر برای پیشگیری از حشره زدن برنج استفاده کنید و از این روش خطرناک استفاده نکنید . عرضه و فروش قرص برنج در تمام داروخانه ها و سم فروشی های ممنوع اعلام شده است.

بردن برنج به کارخانه برنجکوبی

هم‌چنین اگر مسیرتان به شمال می‌خورد می‌توانید برنج خود را به یک کارخانه برده تا آن‌ها با استفاده از دستگاه بوجاری، برنج را الک کنند. با استفاده از این روش شپشک‌های برنج در دستگاه جدا شده و برنج شما پاک می‌شود.

بهترین روش جلوگیری از رشد مجدد شپشک برنج بعد از پاکسازی

قبلا گفتیم که می‌توان برای جلوگیری از رشد شپشک برنج از نمک استفاده کرد اما باید در نظر داشته باشیم که نمک به تنهایی در طولانی مدت، باعث خردشدن برنج می‌شود. برای این که این اتفاق نیفتد متناسب با حجم برنج خود مقداری آرد و نمک را به نسبت ۲ به ۱ با هم مخلوط می‌کنیم.

(مثلا اگر از یک پیمانه آرد استفاده کردیم در مقابل از نصف پیمانه نمک استفاده می‌کنیم.)بعد از این که مخلوط شدند، مقداری آب به آن اضافه می‌کنیم تا حالت خمیری پیدا کند و حال از این خمیر، گلوله‌های کوچک گردی ایجاد کرده و سپس این گلوله‌ها را با قرار دادن در آفتاب یا روی بخاری کاملا خشک می‌کنیم.

پس از این که کاملا خشک شدند یک کیسه نخی ۵ الی ۱۰ کیلویی برنج را می‌گیریم و کمی در آن برنج می‌ریزیم(مثلا یک سوم) و سپس تعدادی از این گلوله‌ها را روی آن قرار می‌دهیم و همین کار را تا پرشدن کامل کیسه طی چند مرحله انجام می‌دهیم. با این کار احتمالا دیگر اثری از حضور مجدد شپشک‌ها در برنج خود نمی‌بینید.

سایر روش‌های جلوگیری از رشد مجدد شپشک برنج

۱- عوض کردن گونی برنج پس از پاکسازی آن از وجود حشرات

۲- قرار دادن جعبه کبریت در کیسه برنج به دلیل تنفر حشرات برنج از گوگرد

۳- قراردادن مواد با بوی تند در کیسه برنج مانند فلفل قرمز خشک شده، میخک و …

نکات استفاده از قرص برنج در خانه

هرچند ما در درکام بهترین روش خلاصی از شپشک برنج که با استفاده از پنکه است را به شما گفته‌ایم و توصیه می‌کنیم از قرص برنج استفاده نکنید، اما نکات لازم برای استفاده از قرص برنج را ذکر کردیم تا اگر استفاده کردید،خطری شما را تهدید نکند.

در صورتی که تصمیم گرفتید از قرص برنج استفاده کنید، به شما توصیه می‌کنیم قرص برنج را در چند لایه قرار دهید تا از خطرات احتمالی آن در امان بمانید. بهتر است قرص برنج را در یک دستمال کاغذی قرار داده و سپس آن را در یک جعبه کبریت که از قبل چند سوراخ در آن ایجاد کرده‌اید قرار دهید و برای محکم کاری جعبه کبریت را در یک نایلون که چند سوراخ برای تبادل هوا در آن ایجاد کرده‌اید قرار دهید و سپس آن را وسط برنج خود گذاشته و برنج را در یک کیسه نایلونی محکم قرار دهید و درب آن را گره بزنید.

بهتر است این کیسه را در بالکن و یا حیاط قرار دهید. سپس بعد از ۲۴ یا ۴۸ ساعت درب نایلون را باز کنید و اجازه دهید تا هوای سمی داخل نایلون و برنج تخلیه شود و سپس با درآوردن قرص برنج می‌توانید از برنج استفاده کنید.

توصیه می‌کنیم که هنگام کار با قرص برنج از دستکش و ماسک استفاده کنید و به هیچ وجه قرص برنج را استشمام نکنید.