اکونومیست: 'نه' بزرگ مردم عراق به فرقه گرایی

این هفته نامه انگلیسی می نویسد: مقتدی صدر' روحانی شیعه عراق، استاد سوار شدن بر موج نارضایتی هاست. او در دوران تهاجم نظامی آمریکا به عراق پس از سال 2003 با حضور نظامیان آمریکایی در عراق مبارزه می کرد و هوادارانش را تشویق می کرد به سربازان آمریکایی حمله کنند. در سال های اخیر هم صدر مبارزه ای گسترده علیه فساد در کشور عراق به راه انداخته است. طرفدارانش در سال 2016 به ساختمان های دولتی یورش بردند و آنها را تخریب و غارت کردند.
اینک در انتخابات پارلمانی عراق که 12 مه ( 22 اردیبهشت) برگزار شد، ائتلاف ملی گرای صدر با نام ' سائرون' ( پیش به سوی اصلاحات) بیشترین کرسی های مجلس را بدست آورد و نتایج غیر رسمی پیروزی بی سابقه صدر را با تصاحب 55 کرسی مجلس نشان می دهند.
ائتلاف تحت رهبری 'حیدر العبادی' نخست وزیر موقر و آرام عراق با بدست آوردن 51 کرسی در جایگاه دوم قرار گرفت و ائتلاف به رهبری ' هادی العماری' فرمانده خشن و تندخوی 'گردان های بدر' هم با کسب 50 کرسی رتبه سوم را بدست آورد.
این نتیجه غیرمنتظره انتخابات عراق گواهی داد که مردم دیگر از دست فرقه گرایی ها خسته شده اند.
البته هنوز هم بطور قطع و یقین نمی توان تضمین داد فرقه گرایی برای همیشه بساطش را از عراق برخواهد چید یا نه.
امکان دارد ماه ها طول بکشد تا مشخص شود برنده حقیقی انتخابات کیست. اول باید شائبه های مربوط به بی نظمی و تخلفات انتخاباتی مرتفع شود تا پس از آن نتیجه نهایی اعلام شود. به دنبال آن رئیس پارلمان انتخاب خواهد شد . این رئیس از بزرگترین ائتلاف مجلس خواهد خواست که تشکیل دولت بدهد. آنگاه است که بطور واقعی زورآزمایی برای تصدی پست های دولتی شروع می شود.
مقتدا صدر خودش در انتخابات شرکت نکرد به همین خاطر نمی تواند نخست وزیر باشد، منتها او یک سلطان ساز قوی در عرصه سیاست عراق خواهد بود.
نکته حائز اهمیت در مورد پیروزی صدر این است که او یک روحانی شیعه مذهب است و دایره هوادارانش عمدتا اهالی زاغه نشین شهرهای 'بغداد' و 'بصره' بوده اند. اما آرمان های او مطلقا یکجانبه گرایانه نبود و پهنای وسیعی از طیف های مختلف دینی و قومیتی و فرقه ای عراق را در بر می گرفت. او با احزاب کمونیست و سکولار پیوست و در مساجد سنی ها نماز می خواند و نسبت به ایشان اظهار علاقه می کرد و طرحی را برای آشتی میان فرق مختلف اسلامی منتشر کرد. صدر پارسال سفری به عربستان کرد و با ' محمد بن سلمان' ولیعهد صاحب قدرت این پادشاهی دیدار کرد.
پیروزی صدر فراگیری و گستردگی بی نظیری داشت و او موفق شده است رای موافق بخش های وسیعی از خاک عراق را بدست آورد.
اینک ائتلاف صدر اگر می خواهد حکومت را بدست بگیرد نیاز به آن دارد که یک ائتلاف فراگیر تشکیل بدهد. صدر بعد از انتخابات در یک پیام توئیتری، احزاب کرد، سنی و شیعه را متحدان سیاسی خود نام برد. صدر در این فهرست مشخصا نامی از دو حزب شیعه شامل 'گردانهای بدر' و 'حزب الدعوه' که یک حزب اسلامگرای شیعه مذهب به رهبری ' نوری المالکی' نخست وزیر سابق است، نبرد. اما این دو حزب هنوز این فرصت را دارند که بخت انتخاباتی صدر را به خطر بیاندازند.
العماری نتوانست به آن نتیجه ای که انتظارش را می کشید برسد. در حالیکه همتای لبنانی او ' حسن نصرالله' رهبر ' حزب الله' لبنان در انتخابات اخیر این کشور پیروزی قابل توجهی را نصیب خود ساخت. هم عماری و هم نصر الله هردو تحت امر ایران هستند.
البته العماری هنوز هم تسلط خوبی بر صحنه سیاست عراق دارد. نیروهای او در سازمان 'بدر' کنترل وزارت کشور را در دست دارند و تمام مناصب رده بالا و پایین پلیس فدرال را احراز کرده اند. او با تماس های مرتبی که با سفیر امریکا در عراق داشت بخت انتخاباتی خود را کم کرد.
متحد طبیعی عماری، مالکی است که جناح تحت رهبری اش به نام ' دولت قانون' درون حزب الدعوه خیلی ضعیف ظاهر شد و فقط 25 کرسی بدست آورد.
اما مالکی بر عبادی که یکی دیگر از چهره های قوی 'دعوه' است نفوذ دارد. این دو با هم اختلاف نظرهای عمیق دارند.
این امکان وجود دارد که عبادی به عنوان یک بازیکن در نوسان ظاهر شود . عبادی با پیوستن به عماری و مالکی می تواند دوباره اعتلای شیعیان در صحنه سیاست کشور را احیا کند .اما اگر او به 'سائرون' صدر ملحق شود، می تواند صحنه سیاست کشور را از فرقه گرایی خارج کند. هر دو اردوگاه مطرح کرده اند که امکان دارد از نخست وزیر شدن مجدد عبادی حمایت کنند.
بر خلاف ادوار گذشته, انتخابات عراق در این دوره بدون هیچ مورد خشونت جدی برگزار شد.
از سال 2005 که نظام حکومتی عراق به نظام پارلمانی مبدل شده است؛ برای اولین بار سنی ها هم به نامزدهای شیعه رای داده اند. در این دوره از انتخابات برای اولین بار؛ رهبران احزاب از تمامی سلائق و گرایش ها ؛ تعصبات فرقه ای خود را کنار گذاشتند.
نتیجه درس آموز این دوره از انتخابات عراق این است: عراقی ها دیگر از فرقه گرایی و سیاسی کاری خسته شده اند.
استقبال از انتخابات بسیار پایین بود. فقط 44 درصد مردم در انتخابات شرکت کردند. این آمار در سال 2014 بالغ بر 62 درصد بود.