پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مریم خدیوی- براساس آخرین گزارش های مرکز آمار ایران، شمار چند شغله های ایران در پاییز 92 اندکی کمتر از 8میلیون نفر بوده است، طی سال های اخیر همواره بیش از 40درصد از شاغلان کشور افرادی بودند که بیش از 49 ساعت در هفته کار می کردند که آنها در ردیف چند شغله ها محسوب می شوند.

پدیده چند شغلی مختص مردان نیست و تعداد زنان چند شغله در سال های اخیر به حدود 500 هزار نفر رسیده است، این تعداد در سال های مختلف بین 14 تا 17 درصد کل زنان شاغل را شامل می شوند.مهر در گزارشی آورده است که 400هزار نفر شبانه روز کار می کنند که مشکلات اقتصادی، پایین بودن دستمزد و خطر از دست دادن شغل سه عامل اصلی است که این تعداد افراد شبانه روزی کار می کنند. عوامل و علل مختلفی می تواند در افزایش آمار چند شغله ها موثر باشد که مهم ترین آن شرایط نامناسب اقتصادی، ناکافی بودن درآمدها و افزایش سرسام آور هزینه های زندگی است. پژوهشگران اجتماعی معتقدند افرادی که دچار پدیده چند شغلی می شوند بیشتر اوقات و زمان خود را خارج از خانه سپری می کنند که این مسئله تاثیر بر روابط خانوادگی دارد. دکتر علیرضا شریفی یزدی عضو پژوهشکده خانواده نیز شکاف بین نسل ها و گسستگی در روابط خانوادگی را ازمهمترین معایب پدیده چند شغلی دانست و گفت: براساس پژوهشی که در این رابطه انجام داده ایم، پدیده چند شغلی هنگامی خود را نشان می دهد که شرایط اقتصادی مطلوب نباشد، وقتی افراد از لحاظ معیشت نتوانند زندگی خود را اداره کنند و یا از شغل خود رضایت نداشته باشند بیشتر نمود پیدا می کند.

وی افزود: افرادی که به چند شغل مشغول هستند وقتی هم که وارد خانه می شوند کیفیت بودنشان و ارتباط با همسر و فرزندشان کاهش پیدا می کند ، روابط و انسجام خانوادگی دچار خدشه و توزیع قدرت در درون چنین خانواده هایی دچار دگرگونی اساسی می شود و به خودی خود میزان اقتدار آنها کاهش می یابد که این عوامل می تواند آسیب هایی را به دنبال داشته باشد. این عضو مرکز ملی سلامت متذکر شد: فاصله بین نسل اول و دوم در درون چنین خانواده هایی افزایش می یابد، زبان یکدیگر را نمی فهمند و به نیازهای عاطفی یکدیگر پاسخگو نیستند.

اما یک مقام مسئول در توسعه اشتغال و کارآفرینی وزارت تعاون، کار و رفاه در گفت وگو با تسنیم افراد چند شغله را پرکار تلقی کرد و گفت: برخی افراد بیش از 49 ساعت در هفته کار می کنند و 50درصد شاغلان جامعه کسانی هستند که بیش از 44 ساعت موظفی در هفته فعالیت دارند که به عنوان پرکار در جامعه محسوب می شوند.

این مقام مسئول اظهار داشت: به دست آوردن فرصت های شغلی در پست های مدیریتی و فعالیت برخی افراد در هیئت مدیره های مختلف نمود بیشتری دارد. بر این اساس افراد از بدنه واقعی بازار کار امکان واردشدن در یک رقابت عادلانه برای تصدی آن شغل را هرگز نخواهند یافت در نتیجه بسیاری از استعدادها و سرمایه های فکری کشور نیز هرگز فرصت شکوفا شدن را پیدا نمی کنند. صالحی نماینده کارگران کشورنیز شکاف بین درآمدها و هزینه های خانوار را باعث گرایش بخش قابل توجهی از مردم به مشاغل دوم و یا چندم دانست و به مهر گفت: اغلب افراد به دلیل تامین نشدن نیازهایشان با یک شغل به دیگر مشاغل گرایش پیدا می کنند و در بسیاری موارد برخی افراد از ناچاری شغل دوم و سوم را انتخاب می کنند. اسدی جامعه شناس نیز چند شغله بودن پدران را یکی از عوامل کاهش تاثیر تربیتی پدر بر فرزندان دانست و گفت: طبق مطالعاتی که درباره چند شغله بودن پدران و تبعات آن در خانواده انجام داده ایم، مشخص شد از آنجا که پدران چند شغله بیشتر ساعات روز ناچارند بیرون از خانه کار کنند، زمان مناسب برای تعامل با فرزندان را از دست می دهند، در نتیجه بهترین زمان هایی را که می توانند روی شخصیت فرزندان تاثیر بگذارند در خارج از منزل سپری می کنند که اثرات جبران ناپذیری بر فرزندان می گذارد. در حالی که زنان شاغل سهم چندانی در مجموع تعداد شاغلان چند شغله اقتصاد ایران ندارند اما در مجموع تعداد زنان چند شغله نیز قابل توجه است، براساس آخرین آمار مرکز آمار کشورمان تعداد زنانی که در هفته بیش از 49 ساعت کار می کنند حدود 500هزار نفر است که سهم زنان چند شغله از کل زنان شاغل کشور 14درصد گزارش شده است. دکتر شریفی یزدی عضو پژوهشکده خانواده این روند را برای خانواده ایرانی مناسب ندانست و گفت: زن مهمتر از شغل بیرون از خانه مسئولیت مضاعف مادر و همسربودن را هم دارد از این رو وقتی دارای چند شغل است این مسئولیت تحت تاثیر مشاغل بیرون از خانه اش قرار می گیرد و اثر منفی بر روح و روان زن می گذارد. وی اظهار داشت: زنان چند شغله به لحاظ فیزیکی و فشاری که در بیرون از خانه بر اثر کار زیاد بر آنها وارد می شود زودتر فرسوده می شوند و ارتباط مطلوبی با همسر و فرزندان ندارند.

تحلیل وزارت کار از چند شغله بودن

وزارت کار در تحلیلی جدید از وضعیت بازار کار افرادی که دارای بیش از یک شغل هستند، از لفظ چند شغله استفاده کرده است.به گزارش مهر بر اساس آخرین گزارش میدانی در کشور، از مجموع 21 میلیون نفر شاغل کشور در سال 92 بیش از 400 هزار نفر از شاغلان اظهار داشتند که بیش از یک شغل دارند که 15درصد آنان شغل اصلی شان مزد و حقوق بگیری بخش عمومی و 19.4 درصد مزد و حقوق بگیری بخش خصوصی است و 65.6درصد در سایر بخش ها مشغول فعالیت هستند.

25 تا 35 درصد از کل مشمولان قانون کاردو شغله هستند

نماینده کارگران در هیئت حل اختلاف گفت: با اینکه آمارهای رسمی از میزان دوشغله ها و یا چندشغله ها وجود ندارد ولی می توان برآورد کرد حداقل بین 25 تا 35 درصد از کل مشمولان قانون کار به انجام مشاغل دوم و بیشتر گرایش دارند و به عبارتی، می توان این میزان از کل افراد مشمول قانون کار(حدود 35 درصد) را دوشغله دانست.

حاج اسماعیلی خاطر نشان کرد: این پدیده در بخش دولتی که عمدتا به دلیل مسائل معیشتی نیست بیشتر است به نحوی که می توان گفت بیش از 60 درصد مدیران شاغل در بخش دولتی دارای مشاغل دوم و بیشتر هستند و یا حداقل انگیزه ورود به پست های دیگری را نیز دارند.

یافته های مهم درباره دوشغله ها

2.1درصد کل شاغلان با 10سال سابقه در کشور دارای دو شغل و بیشتر هستند. 9120 نفر از چند شغله ها که شغل اصلی آن ها در بخش عمومی است، در شغل دوم خود نیز در بخش عمومی مشغول به کار می باشند. 22460نفر از چند شغله ها که شغل اول آن ها در بخش خصوصی است، در شغل دوم خود نیز در همان بخش خصوصی مشغول فعالیت هستند. 60500نفر از چند شغله ها که شغل اصلی آن ها در بخش خصوصی است، در شغل دوم خود به عنوان کارکن مستقل یا کارفرما و یا کارکن فامیلی بدون مزد مشغول فعالیت هستند.

ممنوعیت دو شغلی برای کارکنان دولت

اواخر سال 91 نمایندگان مجلس طرح ممنوعیت اشتغال به بیش از یک شغل را با ذکر مصادیق شغل های دولتی به تصویب رساندند.

در حالی که اشتغال در دو پست دولتی که پیش از این هم در قانون ممنوعیت تصدی بیش از یک شغل در سال 73 به تصویب رسیده بود، تأکید بر این داشت که بر اساس اصل 141 قانون اساسی هر شخص تنها می تواند فقط یک شغل دولتی را عهده دار شود.

چند شغلی رفاه نسبی را از افراد می‌گیرد

دکتر رسول یاراحمدی(معاون پژوهشی مرکز تحقیقات بهداشت کار ایران)- در شرایط کنونی، موضوع چند شغله بودن در جامعه وجود دارد و گرایش افراد را به چند شغله بودن نمی توان انکار کرد. وقتی فردی در چند شغل فعالیت می کند، قطعا نیازهای اقتصادی اولویت اولیه اوست و علاقه مندی و کسب جایگاه های اجتماعی در اولویت های بعدی قرار می گیرد. احساس نیاز است که فرد را به چند شغله بودن وادار می کند که این نیازها بیشتر اقتصادی و اجتماعی است. از این رو وقتی فردی به عنوان یک نیروی سازمانی مشغول به کار می شود، عوامل خطر مرتبط با آن شغل برای او تعریف شده است. بیشتر افرادی که چند شغله اند، دیگر شغل ها را بر اساس شغل اول خود انتخاب می کنند از این رو باعث می شود که عوامل خطر و ریسکی که این شغل ها دارد درهم تجمیع شود و جمع شدن این عوامل یعنی آسیب پذیری فرد و ریسک و شکنندگی در مقابل آن که خود خطرآفرین است. چندشغله بودن بر سلامت روان افراد تاثیر دارد، عوامل ریسک روانی در افرادی که چندشغله هستند بیشتر از سایر افراد است از این رو وقتی فردی دچار مشکلات روحی و روانی می شود، قطعا این مسئله تهدیدی بر سلامت خانواده و اجتماع است و فرد انرژی منفی را که از شغلش دریافت می کند به خانواده و خانواده هم آن را به اجتماع منتقل می کند. علاوه بر این، این چند شغلی در کیفیت کار هم اثرگذار است زیرا یکی از مولفه های کیفیت کار، اثرگذاری و کارآیی است که وقتی این 2مولفه با هم تجمیع می شود، نتیجه آن بهره وری در کار است. شاید فرد توان کار بالا داشته باشد و در واحد زمان کار را خوب انجام دهد اما کیفیت کار را نمی توان تضمین کرد. در سال های اخیر تعداد زنان چندشغله نیز در جامعه رو به افزایش است، همان طور که مرد به عنوان یک کارگر تعریف شده زن هم همین تعریف را دارد اما در بحث مشاغل سخت و زیان آور تعریفی برای کار زن و مرد نشده است. آسیب پذیری و شکنندگی زنان بیشتر از مردان است. از این رو زمانی که می خواهند شغلی را به زنان اختصاص دهند باید شرایط فیزیکی، روحی و روانی او را در نظر بگیرند و به این امر واقف باشند که او باید هم خانه را مدیریت کند و هم در جامعه به وظایف شغلی خود عمل کند. وقتی زن در محیط شغلی اش آسیب پذیری اش بیشتر باشد و ساعت ها و اوقات را درخارج از خانه سپری کند این مسئله می تواند در مدیریت خانه و فعالیت های اجتماعی اش اثرگذار باشد و دیگر اعضای خانواده به خصوص فرزندانش را تحت تأثیر قرار دهد. تحقیقات نشان می دهد چندشغلی می تواند بر سلامت افراد تأثیر منفی بگذارد و رفاه نسبی را از آن ها بگیرد. به عبارت دیگر، پول بیشتری که در قبال کار زیاد به دست می آید، می تواند صرف درمان بیماری های ناشی از کار زیاد شود. افراد که در چند شغل مشغول کار هستند، اغلب دچار افزایش فشارخون، استرس، افسردگی، پرخاشگری، بی تحرکی و تغذیه نامناسب می باشند که همه این موارد می تواند بر سلامت فرد اثرگذار باشد. بی تردید، پدیده چند شغلی به شکل زنجیروار فرد، خانواده و جامعه را تحت تأثیر خود قرار می دهد.

مشکلات اقتصادی عامل اصلی چند شغلی نیست

هروی زاده -مشکلات اقتصادی عامل اصلی چند شغله بودن نیست. دکترعلیرضا شریفی یزدی، عضو پژوهشکده تعلیم و تربیت وخانواده برخلاف برخی دیدگاه ها این موضوع راصرفا ناشی از مسائل اقتصادی ندانست و گفت: انگیزه و عامل اصلی چندشغلی صرفا مسائل اقتصادی نیست، اما در بسیاری از موارد افراد برای افزایش کیفیت زندگی خود چندشغله می شوند اما این مسئله در مورد همه افرادی که گرایشی به چندشغل و یا حداقل دو شغل دارند مصداق پیدا نمی کند.

زیرا تعدادی از آن ها برای تأمین کسری زندگی ناچارند که در کنار شغل اصلی خود، شغل دیگری را هم انتخاب کنند و در بین آن ها افرادی هستند که اگر زندگی شان تأمین شود، به همان شغل اولیه بسنده می کنند و اولویت را بر روابط درون خانوادگی می دهند.

دکترشریفی یزدی رعایت استاندارد کار را برای حفظ و تعالی خانواده مهم دانست و اظهار داشت: 8ساعت استاندارد متعارف کاربیرون از خانه است و حداکثر در هفته یک فرد باید بین 40 تا 44 ساعت کار کند تا بتواند زمان بیشتری را با خانواده خود به ویژه فرزندان بگذراند و به بهداشت فردی و روابط درون خانوادگی او آسیب وارد نشود. وقتی فردی ساعات طولانی و یا چندین هفته را خارج از خانه می گذراند چگونه می تواند با خستگی مفرط و بی حوصلگی در جمع خانواده حضور یابد، قطعا چند شغله بودن تأثیر منفی بر روابط خانوادگی دارد. این جامعه شناس متذکر شد: مطالعات نشان می دهد که خانواده هایی که در آن پدر و مادر چندشغله هستند از برخی محاسن برخوردارند اما معایب آن از محاسن آن بیشتر است.

وی افزود:به محاسن آن می توان این چنین اشاره کرد، این خانواده ها به دلیل منابع مالی بیشتر علاوه بر نیازهای اولیه زندگی به نیازهای ثانویه می توانند پاسخ دهند، نظیر یادگیری موسیقی و زبان خارجی و ...

دکترشریفی یادآور شد: اما وقتی معایب چند شغله بودن را بررسی می کنیم می بینیم که از محاسن آن بیشتر است و مهم ترین مشکل آن به لحاظ فردی است زیرا این مسئله بحران هویت شغلی برای فرد ایجاد می کند و در واقع فرد چند شغله نمی داند چه کاره است و از طرفی به لحاظ وضعیت خانوادگی بر میزان روابط و اصطکاک اعضای خانواده به شدت تأثیرگذار است و این روابط را کاهش می دهد و به همان میزان علاقه و عاطفه را در بین اعضای خانواده کم می کند، از طرفی فرزندان مستقل بار می آیند اما به همان نسبت گرایش به بزهکاری، انحراف و مشکلات اخلاقی در بین آن ها در مقایسه با فرزندان والدین یک شغله بیشتر است.

ایران پول زنان کار و رفاه والدین