پايگاه خبري تحليلي «پارس»- مهدي اعتمادي - اگر متوجه شديد که فرزندتان سيگار کشيده است، در نخستين فرصت در باره آن با او صحبت کنيد. متخصصان بر اين باورند که از نخستين مصرف تا زماني‌که مصرف به‌صورت عادت درآيد، مدتي طول مي‌کشد. از اين ‌رو بهتر است با ديدن نخستين نخ سيگار‌، با نوجوانتان وارد گفت‌وگو شويد. نبايد مصرف سيگار، به‌ صورت عادت و سپس وابستگي در‌آيد زيرا هرچه بيشتر اين عادت تداوم يابد، به همان نسبت مشکل ‌تر مي‌توان آن‌ را از سر انداخت. با فرزندتان صحبت کنيد هنگام صحبت کردن، قبل از هر چيز اجازه ندهيد که سوءظن و بدگماني روابط بين شما را خراب کند. مواظب باشيد او را سرزنش نکنيد. ابتدا آنچه را که متوجه شده‌ايد مطرح کنيد، نگراني خود را بيان کنيد و در آخر حرف خود را اين گونه به پايان برسانيد «فکر مي‌کنم که تو سيگار مي‌کشي»

براي آن که از تنش جلوگيري کنيد و به او فرصت دهيد تا حرف‌هايش را بزند، زمان مشخصي را براي گفت‌ وگو تعيين کنيد «بايد امشب بعد از شام با هم حرف بزنيم» يا «شنبه بايد با پدرت صحبت کني» و به اين وسيله لحظه گفت ‌وگو را اندکي بزرگ و مهم جلوه ‌دهيد و به او نشان ‌دهيد که اين مسئله خيلي برايتان اهميت دارد. حضور پدر و مادر، هر دو در زمان گفت‌وگو مهم است. حتي اگر والدين از يکديگر جدا شده باشند، بايد هر دو حضور داشته باشند. بدين‌ وسيله به او مي‌فهمانيد که هر دو نگران او هستيد و او بايد چاره‌اي براي آن بينديشد.

چند نکته را به خاطر بسپاريد: 
* از تبديل سخنان خود به موعظه خودداري کنيد.

* درباره موضوعات حساس گفت ‌وگو کنيد.

* از کشش‌هايي که فــرزنـدتان به سيــگار دارد، سخــن بگوييد و در اين باره رو راست باشيد و پـــرده‌پوشي نکنيد.

* بسياري از اوقات، بچه‌ها نمي‌توانند تشخيص دهند که رفتار کنوني آن ها بر تندرستي شان در آينده تأثير خواهد گذاشت؛ بنابر اين درباره مضرات سيگار کشيدن به‌طور مستقيم گفت ‌وگو کنيد.

* از فرزندتان درباره سيگار بپرسيد و اينکه چه چيز آن برايش جذاب است؛ شنونده خوبي باشيد.

* درباره روش ‌هاي پاسخ به فشار همسالان نوجوانتان بحث و گفت ‌وگو کنيد. فرزند شما بايد در گفتن «نــــه» بي ‌پروا و مطمئن باشد. پاسخ‌هايي را نيز پيشنهاد کنيد؛ مانند «لباس‌ها و نفسم بدبو مي‌شود» يا «از سيگاري به‌نظر رسيدن خوشم نمي‌آيد».

* بچه‌ها را تشويق کنيد از دوستاني که به دلايل‌شان براي نکشيدن سيگار احترام نمي‌گذارند، دوري کنند.

* بر قوانيني که درباره سيگار تعيين کرده‌ايد، پافشاري کنيد و اجازه ندهيد در خانه سيگار بکشد تا آرامش خانه حفظ شود.

اگر او همه چيز را کاملا انکار مي‌کند، ابتدا فايده‌اي ندارد که اصرار کنيد. به او يادآوري کنيد که شما موظف هستيد مراقب او باشيد. برايش توضيح دهيد که «من قصد ندارم اتاقت را بگردم اما انتظار دارم به محض اينکه در زدم و خواستم وارد اتاقت شوم، در را فورا باز کني». به او اطلاع دهيد که معلمان، مربي ورزش و دوستانش را ملاقات خواهيد کرد و با آن ها در تماس خواهيد بود. او بايد احساس کند که شما بنا به خير و صلاح او عمل مي‌کنيد.

اگر همچنان زير همه چيز مي‌زند و حاضر نيست گفت ‌وگو کند، درحالي‌که علايم نگران کننده‌اي چون افت تحصيلي، اختلال در خواب و... همچنان ادامه دارد، نزد متخصص برويد اما از هرگونه پاييدن و جست ‌و جوهاي پليسي خودداري کنيد. مواظب باشيد اقدامات و تدابير تند و خشني را که موجب طغيان و سرکشي نوجوان مي‌شود به‌کار نگيريد، چه بسا نوجوان را به سمت تخطي ‌هاي شديدتري چون بزهکاري و مصرف مواد خطرناک ‌تر سوق دهد.

اگر او قبول دارد که سيگار مي‌کشد خب اين خيلي خوب است. فقط مي‌ماند اين که ميزان مصرف را ارزيابي کنيد: چه وقت، از کي، چقدر؟

او اعتراف مي‌کند که در راه مدرسه يا دانشگاه يا در جمع هاي دوستانه، به‌طور تفنني سيگار مي‌کشد. به او بگوييد که از اين عمل خوشتان نمي‌آيد، اينکه ترجيح مي‌دهيد دست از اين کار بردارد يا دست‌کم بيشتر از اين جلو نرود و هيچ گاه حاضر نخواهيد شد که او در خانه سيگار بکشد. از اعتماد و حس مسئوليت پذيري ‌‌اش کمک بگيريد.

اما اگر سن نوجوان شما زير 15‌ سال باشد، اين نوع مدارا به هيچ وجه شامل حال او نمي‌شود. مصرف هرگونه موادي که روي روان اثرگذارد، براي نوجوانان به ‌ويژه در اين سن بسيار خطرناک است. سيستم اعصاب مرکزي هنوز در اين سن در حال کامل شدن است و مصرف اين گونه مواد به آن آسيب وارد مي‌کند.

وقتي رفتار نوجوان، شما را کفري مي‌کند... اگر روي ميزش اثري از آنچه مصرف کرده است به جاي مي‌گذارد يا جلوي چشم شما سيگار مي‌کشد، نبايد خودتان را به آن راه بزنيد و وانمود کنيد که هيچ چيز نديده‌ايد. به‌طور خلاصه به اطلاع او برسانيد: «ته سيگاري را که مصرف کرده بودي پيدا کرده‌ام، اين موضوع مرا نگران مي‌کند، بايد در مورد آن با هم حرف بزنيم.‌» اگر نوجوان واقعا به ‌دنبال درگيري و مقابله کردن است، از دخالت فرد سومي مثل روان شناس کمک بگيريد.

محدوديت تعيين کنيد
* سيگار براي نوجوانان به‌ويژه نوجوانان 15 تا 16‌سال، خطري جدي است و بايد قاطعانه آن ها را از آن منع کرد. به جاي بد و بيراه گفتن و صحبت کردن با لحني تند و زننده (تو حق نداري، غلط مي‌ کني...) با صراحت بگوييد: «ما نمي ‌خواهيم که تو سيگار بکشي. مغز و سيستم اعصاب تو هنوز در حال رشد است و با اين کار تو به آن آسيب مي‌زني». نوجواني که به والدينش اعتماد دارد و احساس مي‌کند که آنان مايلند از او حمايت کنند و اين عمل آنان را بر حق مي‌داند، حرف والدينش را قبول خواهد کرد.

* همچنين گاه بايد او را از برخي از رفت‌ و آمدها دور نگه داريد. هيچ پدر و مادري نبايد به بهانه اينکه نمي ‌داند چگونه فرزندش را از سيگار کشيدن منع کند، به او اجازه اين کار را بدهد. پدر يا مادر به فرزندش «اجازه نمي‌دهد» سيگار بکشد، مواد مصرف کند يا در کل خودش را در چاه بيندازد. او را از ناراحتي‌ خود آگاه و برايش محدوديت تعيين کنيد.

* از آن جا که کشيدن سيگار يا مصرف هر‌گونه موادي را قدغن کرده‌ايد، در عوض محيط خانه را برايش دلپذير و خوشايند کنيد. دوستانش را به خانه راه دهيد و از آنان استقبال کنيد. به او پيشنهاد دهيد که ورزش مورد علاقه‌اش را تمرين کند. پول تو جيبي ‌‌اش را قطع نکنيد اما آن‌ را نسبت به نيازهاي واقعي ‌‌اش سوق دهيد.

مواد دخاني به روايت آمار
* رشد مصرف سيگار در بين زنان: معمولا در هفته بدون دخانيات، مسئولان آمارهاي نگران کننده اي از وضعيت مصرف مواد دخاني در کشور اعلام مي کنند. اولين آمار تامل برانگيز را رئيس مرکز سلامت محيط و کار وزارت بهداشت در گفت وگو با فارس، اين گونه اعلام کرد: «شيوع مصرف مواد دخاني در سال 82 در بين مردان 16 درصد بوده که در سال 86 به 31.5 درصد رسيده است و در مورد زنان نيز از 8.7 درصد به 20 درصد رسيده که نشان دهنده شتاب بيشتر تمايل به مصرف مواد دخاني در بين زنان است.»

* مقام ايران از نظر مصرف دخانيات: اين مقام مسئول افزود: «با آن که در رده بندي جهاني مصرف سيگار، جزو کشورهاي پرمصرف نيستيم اما اگر طي 3 تا 4 دهه آينده، اقدام موثري در اين زمينه انجام نشود جزو 3 کشور اول مصرف کننده مواد دخاني در دنيا خواهيم بود.»

* تعداد کل سيگاري ها: طبق آمار سازمان جهاني بهداشت، تخمين زده مي شود که در سراسر جهان، يک ميليارد و سيصد ميليون نفر سيگار مي کشند که از اين تعداد يک ميليارد نفر مرد و 300 ميليون نفر زن هستند. با روند فعلي تا سال ۲۰۲۵ اين تعداد به يک ميليارد و هفتصد ميليون نفر افزايش پيدا مي کند که چهار پنجم اين افراد در کشورهاي با درآمد کم و متوسط زندگي مي کنند.

* سن مصرف کننده: معاون بهداشت وزير بهداشت در گفت وگو با ايرنا، درباره سن مصرف کنندگان سيگار در جامعه گفته است: «متاسفانه 90 درصد افرادي که اعتياد به مواد دخاني دارند، شروع مصرفشان از سن زير 17 سال بوده است. کودکان و نوجوانان ما براي تهيه يک نخ سيگار، ۳ تا ۵ دقيقه زمان صرف مي کنند و خيلي اوقات تک فروشي سيگار به راحتي انجام مي شود. دسترسي آسان در کنار قيمت پايين اين مواد، از علل گسترش مصرف آن است و شرکت هاي دخاني نيز تلاش مي کنند اين قيمت، پايين نگه داشته شود.»

* وضعيت سيگار قاچاق: دکتر علي اکبر سياري درباره آخرين آمار ميزان مصرف سيگار نيز به ايرنا گفت: «سالانه 65 ميليارد نخ سيگار در کشور دود مي شود که براساس آمارهاي به دست آمده 15 تا 20 درصد سيگار مصرفي به صورت تجارت غيرقانوني و قاچاق وارد کشور مي شود. همچنين به ازاي هر يک ميليون نخ سيگار، يک تن جان خود را از دست مي دهد؛ بنابراين مرگ 65 هموطن در سال مرتبط با مصرف مستقيم سيگار است. ضمن اينکه سيگار علت مرگ 50 درصد سيگاري ها به شمار مي آيد.»

و يک نکته قابل تامل: وقتي به آمار منتشر شده در تاريخ 31 ارديبهشت سال 91 توسط خبرگزاري ايسنا مراجعه کرديم، با نکته قابل تاملي رو به رو شديم؛ در آن تاريخ، مسجدي، دبيرکل جمعيت مبارزه با استعمال دخانيات در جمع خبرنگاران، آمار سالانه مصرف سيگار را 65 ميليارد نخ ذکر کرده بود؛ يعني دقيقا برابر با همين آماري که چند روز پيش از سوي وزارت بهداشت ارائه شده است!

ترک سيگار در 31 روز!
اگر منتظر هستيد که يک روز بيدار شويد و به خود بگوييد" من ترک مي کنم" و ديگر هرگز سيگاري را روشن نکنيد، بايد گفت که زهي خيال باطل! اين طور ترک کردن خيلي خيلي نادر است.

موفق ترين ترک کنندگان سيگار، کساني هستند که پيش از کشيدن آخرين سيگار، به خوبي خود را آماده کرده اند. اما چگونه؟ عصر ايران، نکاتي را که در برنامه مشهور ترک سيگار کلينيک کليولند به اين افراد آموزش داده مي شود، ارائه کرده است. اين 7 گام را برداريد و به فاصله 30 روز – البته از امروز - آماده پيوستن به جمع سيگاري هاي سابق شويد.

1- امروز ترک نکنيد: 
به جاي آن، روزي را در نظر بگيريد که دست کم 30 روز بعد باشد و آن روز را روي تقويم خود به عنوان "روز ترک" در نظر بگيريد. سپس، چند هفته بعد را صرف آمادگي براي ترک کنيد. با اين روش مغز شما فرصت مي کند، يک عادت جديد را بياموزد.

2 - دلايل ترک خود را بنويسيد: 
روي يک کارت کوچک سه دليل خود را براي ترک سيگار بنويسيد. پول؟ رفع بوي بد دهان؟ انگيزه ها متفاوت است اما زندگي طولاني تر را بيشتر افراد به عنوان دليل ترک سيگاردر ذهن دارند. اين کارت را همواره با خود داشته باشيد، و هر وقت که مي خواهيد سيگاري بکشيد، نگاهي به آن بيندازيد.

3 - پياده روي کنيد: 
اين يک عادت سالم است که مي تواند جاي آن عادت بد را بگيرد. هر روز، نيم ساعت پياده روي کنيد. نظمي که در اين کار است ، به شما در اجراي برنامه تان و جلوگيري از افزايش وزن کمک مي کند.

4 - پزشک خود را ببينيد: 
يک چکاپ انجام بدهيد و بخواهيد دارويي که ترک سيگار را براي شما آسان مي سازد ،تجويز کند. همچنين با نظر پزشکتان مي توانيد از جايگزين هاي نيکوتين، مانند آدامس يا چسب هاي مخصوص نيز استفاده کنيد.

5 -سيگار کشيدن خود را تغيير دهيد و اصلاح کنيد: 
شروع به تغيير دادن الگوهاي سيگار کشيدن خود کنيد. مثلا اگر هميشه به محض نشستن پشت فرمان خودرو سيگاري روشن مي کرديد، سعي کنيد در هنگام رانندگي سيگار نکشيد. همچنين مارک سيگار را مرتب تغيير بدهيد. در هنگامي که دچار استرس هستيد، به جاي روشن کردن سيگار، از روش هاي مخصوص رفع استرس استفاده کنيد.

6 - شخص يا اشخاص ديگري را که در حال ترک هستند، پيدا کنيد: 
مي توانيد از يک فرد حقيقي يا گروه آنلاين که مشغول ترک سيگار هستند، کمک بگيريد و متقابلا به آنها کمک کنيد.

7 - با خود عهد ببنديد: 
سوگند ياد کنيد و به ترک سيگار متعهد شويد. برنامه هاي خود را با دوستان نزديک يا اعضاي خانواده خود در ميان بگذاريد، آنها از شما حمايت خواهند کرد.

ارزان فروشيم!
ايران به عنوان يکي از فروشندگان سيگار ارزان ‌قيمت در دنيا معرفي مي‌شود، تا حدي که تعجب کساني را که از خارج به ايران مي‌آيند، برمي‌انگيزد. ما، هم سيگار را ارزان مي فروشيم وهم  سلامتمان را .

به گزارش ايسنا، ارزان و آسان بودن دسترسي به دخانيات در کشور، يکي از معضلات اجتماعي اين روزهاي کشور است. به طوري که مي‌توان گفت با وجود تورم ساير کالاها  در سال‌هاي اخير، ايران همچنان يکي از  عرضه‌کنندگان سيگار ارزان‌قيمت است.با اين که در سال‌هاي گذشته چندبار طرح ويژه برخورد با عرضه سيگارهاي قاچاق در کشور به اجرا گذاشته شد  و تا حدودي هم موفق بود اما اکنون دوباره اين موضوع به حال خود رها شده است و سيگارها ي قاچاق به راحتي در بيشتر فروشگاه‌ها و دکه‌ها به فروش مي‌رسد.

البته بخشي از سيگارهاي موجود در اين مراکز عرضه نيز به صورت رسمي وارد کشور شده است و مجوز دارد اما به هر حال جنس‌هاي قاچاق در اين حوزه برخلاف حوزه‌هاي ديگر گران‌تر است .چراکه به دلايل نامعلوم کيفيت آنها از سيگارهايي که به صورت رسمي وارد مي‌شود بيشتر است.

در عين حال بخشي از اين سيگارها نيز توليد داخل  است  که به اعتقاد برخي از مصرف‌کنندگان نسبت به نمونه‌هاي وارداتي کيفيت پاييني دارد!

از سوي ديگر اختلاف قيمت زياد در برخي از برندها بين سيگارهاي توليد داخل با نمونه‌هاي قاچاق آن به چشم مي‌خورد و اين همان موضوعي است که نشان مي‌دهد سيگارهاي داخلي که هم در داخل و هم خارج از کشور توليد مي‌شود، کيفيت پايين‌تري نسبت به نمونه‌هاي وارداتي دارد.

در حال حاضر در يک دکه معمولي در سطح شهر قيمت ارزان‌ترين سيگار بسته‌اي کمتر از 1000 تومان و گران‌ترين سيگار حدود 30 هزار تومان است. 

انگيزه هاي مصرف سيگار توسط بعضي نوجوانان و جوانان/ به خاطر رهايي از برچسب بچه بودن
مصطفي قاسميان – ساعت حدود 8 و 30 دقيقه شب است که دو پسر نوجوان را مي‌بينم که از يک دکه مطبوعات چند نخ سيگار مي خرند. با آن‌ها هم صحبت مي‌شوم. معراج و دانيال هر دو 18 ساله‌اند و از 6-5 سال پيش مصرف سيگار را شروع کرده‌اند. حالا هم به قول خودشان يک سالي مي‌شود که «حرفه اي» مي‌کشند. کنجکاو مي‌شوم که بدانم يک نوجوان چرا سيگار مي‌کشد؟ معراج پاسخ مي‌دهد: «مدتي در جمع دوستانه‌مان، تقريباً همگي مي‌کشيدند و به ما هم که نمي‌کشيديم، حس بچه بودن دست مي‌داد. ما هم کشيديم که به ما چيزي نگويند ولي الان ديگر نمي‌شود نکشيم. من بايد حتماً بکشم.» دانيال هم صحبت‌هاي دوستش را تأييد مي‌کند و مي‌گويد: «به خاطر جَوي بود که بين بچه‌ها حاکم بود.» روزي چند نخ مي‌کشيد؟ خرجتان چقدر مي‌شود؟ معراج مي‌گويد: «روزي 6-5 نخ که تقريباً 2000 تومان مي‌شود.» از قانون منع فروش سيگار به نوجوانان زير 18 سال مي‌پرسم. پاسخشان جالب است: «هيچ‌وقت اتفاق نيفتاده که به ما سيگار نفروشند. فروشنده مي‌خواهد جنسش را بفروشد، پس برايش مهم نيست که حتي نوجوان 12 ساله از او سيگار بخواهد.»

روزي 50 نفر مشتري نوجوان دارم
هم صحبت بعدي ما، حميد 30 ساله است که دکه روزنامه‌فروشي دارد. درباره مشتري‌هاي نوجوانش که سؤال مي‌کنم، توضيح مفصلي مي‌دهد: «روزانه شايد 50 نفر نوجوان براي خريد سيگار مي‌آيند که بيشترشان هم در فاصله صبح تا ظهر مي‌آيند. نمي‌دانم چرا ولي بعد از امتحاناتشان، به يکباره هجوم مي‌آورند براي خريد سيگار! چه دختر و چه پسر! مي‌آيند دم دکه و درباره انواع و اقسام سيگارها با هم گفت‌وگو مي‌کنند! حتي تازگي‌ها براي خريد سيگار برگ هم مي‌آيند! بعضي از همين نوجوان ها در پارکي که همين نزديکي‌ است، شب‌ها مي‌نشينند و سيگاري (حشيش) دود مي‌کنند!»

فکر مي کردم سيگار آرامم مي کند!
بلافاصله دو نفر جوان مي‌آيند دم دکه و چند نخ سيگار مي‌خرند. سر صحبت را با آن‌ها باز مي‌کنم. علي 19 و محمد 20 ساله، 5-4 سال است که سيگار مي‌کشند، يعني از سوم راهنمايي! چرا سيگاري شده‌ايد؟ علي پاسخ مي‌دهد: «مي‌خواستيم ببينيم چيه، ولي به روزي يک بسته سيگار رسيديم. به اين خاطر مصرفمان بالا رفت که هميشه دم دست بود و با هر ناراحتي و مشکلي، سريع مي‌رفتيم سراغ سيگار! حواسمان را از مشکل پرت مي‌کرد و احساس مي‌کرديم آرام مي شويم؛ اما بعدها که ديديم لب‌هايمان سياه شده، مصرف را کم کرديم.» محمد هم با کمي تفاوت، همين روايت را دارد: «بچه که بودم، پدرم را مي‌ديدم که سيگار مي‌کشد و من کنجکاو بودم که بدانم چيست. بزرگ‌تر که شدم بالاخره تجربه‌اش کردم. از يکي دو نخ شروع کردم تا به 2 بسته در روز رسيدم! اما حالا که ريه‌ام مشکل پيدا کرده، کمترش کرده‌ام و روزي 8-7 نخ مي‌کشم.» درباره قانون منع فروش سيگار به نوجوان‌هاي زير 18 سال سؤال مي‌کنم. علي مي گويد: «بعضي فروشندگان بودند که يکي دو بار اول، به من که بچه بودم نمي‌فروختند اما آن‌ها هم وقتي که سماجت مرا مي‌ديدند، تسليم مي‌شدند. اولين بار احتمالاً مي‌خواستند تلنگري بزنند اما دفعات بعد ديگر مشکلي نبود.»

وقتي سيگار جاي خوراکيِ زنگ تفريح را مي گيرد!
نفر بعدي آرش 29 ساله است. او سوپرمارکتي نزديک يک دبيرستان پسرانه دارد. از او درباره تعداد نوجواناني که سيگار مي‌خرند، مي‌پرسم که پاسخ مي‌دهد: «خيلي! به خاطر مدرسه‌اي که در اين نزديکي است، تعداد مشتريان نوجوان خيلي زياد است.» مي‌خواهم بدانم که معمولاً چه وقت‌هايي مي‌آيند. آرش پاسخم را اين‌گونه مي‌دهد: «چون مدرسه نزديک است، معمولاً ظهر مي‌آيند. بعضي‌هايشان حتي بين کلاس‌ها و در زنگ‌هاي تفريح مي‌آيند اين‌جا، يک نخ سيگار مي‌کشند و برمي‌گردند!» از جنسيت مشتري‌هاي نوجوان سؤال مي‌کنم که مي‌گويد: «دخترها خيلي کم‌اند و بيشتر مشتريان نوجوان ما پسر هستند.»

اين پک‌هاي بيماري‌زا
* افراد سيگاري در معرض ابتلا به ديابت هستند: عضو هيئت مديره انجمن ديابت با اشاره به ابتلاي بيش از 11 درصد جامعه به بيماري ديابت گفت: افرادي که سيگار مصرف مي کنند، در معرض ابتلا به بيماري ديابت قرار دارند . وي افزود: ديابت نوع 2 بيشتر به دليل تغيير در شيوه زندگي فرد، در معرض مداوم استرس قرار گرفتن و تغذيه نامناسب به وجود مي آيد.

* سيگاري ها هنگام جراحي 38 درصد بيشتر به داروي بيهوشي نياز دارند: به گزارش ساينس، ميزان نياز افراد سيگاري به داروي بيهوشي، نسبت به افراد غير سيگاري 38 درصد بيشتر است؛ همچنين اين ميزان نسبت به افراد غير سيگاري که به طور مستمر در معرض دود سيگار قرار دارند، 17 درصد بيشتر است. همچنين اثر داروهاي مسکن روي افراد سيگاري و غير سيگاري نيز به همين اندازه است.

* و البته سرطان و بيماري هاي قلبي و ريوي: نتايج يک مطالعه که در سال 2000 ميلادي انجام شد نشان مي دهد که دود تنباکو حاوي بيش از چهار هزار ماده گوناگون است که مي تواند به سرطان، بيماري هاي قلبي و بيماري هاي ريوي منجر شود.