بررسي تجربيات توسعه کشاورزي در کشورهاي مختلف برای ایران/ انقلاب کشاورزي در تايلند با استفاده از چرخه کامل آب

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- سيد محمود معلمي - تايلند ، سرزمين آب و خورشيد و ماهي ، سرزميني صخره اي در شمال ودر جنوب آبراه هايي وسيع دارد که همچون خون تازه در شريان اقتصادي اين کشور جريان دارد.

اين کشور با وسعت 513155 کيلومتر مربع ( حدود يک سوم ايران) چهل و نهمين کشور جهان از نظر وسعت به شمار رفته و با توليد 7.2 ميليون تن برنج رتبه اول توليد و صادرات برنج را به خود اختصاص داده و در توليد ذرت و نيشکر نيز رتبه هاي 3 و 7 جهاني را به نام خود به ثبت رسانده است.

تايلند پس از بحران اقتصادي سال 1976 که اقتصاد کشورهاي همسايه نظير برمه (ميانمار) ، کامبوج و حتي مالزي رابه پرتگاه سقوط کشاند ، در برنامه 9 ساله دقيق و طراحي شده اي ، فاکتورهاي اقتصادي را بر اساس توليدات کشاورزي طراحي کرده و پس از 16 سال يعني در سال 1992 صادرات محصولات کشاورزي را با صادرات برنج آغاز نمود و کشورهاي بزرگ توليدکننده برنج که در آن زمان روسيه وآمريکاي جنوبي بودند را پشت سر گذاشت.

کشاورزي برنج محور
در برنامه 9 ساله توسعه کشاورزي در تايلند ، هدف گذاري توليد 14 ميليون تن برنج طراحي و مراحل اجرايي آن در 3 فاز تامين مصرف داخلي ، صادرات به کشورهاي همسايه و صادرات به بازارهاي جهاني طراحي شده بود درپي اين برنامه بسياري از اراضي جلگه اي و ساحلي تايلند به کشت مکانيزه برنج اختصاص يافت و اين کشور موفق شد رکورد توليد 11 ميليون تن را در سال هاي 2005 تا 2009 ثبت کند.

در سال هاي بعد و با اجراي سياست هاي تعديل اقتصادي و محدود کردن يارانه هاي کشاورزي در تايلند ميزان توليد برنج در اين کشور کاهش يافت و توليد محصول برنج صرفا براي صادرات به بازارهاي جهاني انجام مي شد و توليد از آن سال به بعد در سطح 7 ميليون تن محدود شد.

ترسيم نقشه راه صادرات برنج منجر به توليد ارقام پرتوليد و بازارپسند در مراکز تحقيقاتي تايلند شده و ارقام اصلاح شده بذور برنج براي انواع آب و هواي استوايي ، خاورميانه اي ، مديترانه اي و حتي مناطق خشک و کم آب آفريقايي توليد شد و صادرات بذرهاي اصلاح شده مقاوم به تغييرات آب و هوايي در سراسر جهان به ليست صادرات تايلند افزوده شد.

پذيرش سرمايه گذاري خارجي در صنعت توليد برنج از ديگر فاکتورهاي موفقيت توليدي تايلند به شمار مي رود از سال 2009 کشورهايي نظير عربستان و آمريکا که از بزرگترين واردکنندگان برنج تايلند به شمار مي روند با انتقال سرمايه به تايلند به کشت فراسرزميني و سرمايه گذاري در صنعت برنج اين کشور اقدام کردند و در پي آن انتقال تکنولوژي به تايلند و صادرات دانش فني نيز انجام شده و اين موضوع منجر به افزايش راندمان توليد از 4.3 تن به 5.1 تن در هکتار رسيد که خود رکوردي قابل توجه است.

الگوي چرخه کامل آب
رمز موفقيت برنامه ريزي کشور آب و خورشيد ، طراحي چرخه کامل آب در کشاورزي و پرورش دام به ويژه صنعت شيلات و آبزي پروري است.

در تايلند از آبراه هاي سطحي شعبه هايي را به طرف حوضچه هاي پرورش ماهي هدايت مي کنند و در مسير اين آبراه هاي فرعي فيلترهاي شني قرار داده و به جمع آوري مواد آلي مخلوط با آب مي پردازند اين مواد به مصرف کود مزارع مي رسد ، آب تصفيه شده نيز به حوضچه هاي پرورش ماهي هدايت مي شود و به سطوح پرورش ماهي که ابعادي 50 *20 متر دارد ،ريخته مي شود در ادامه سيکل گردش آب انواع ماهيان گرمابي کف خور نظير انواع کپورماهيان در حوضچه ها پرورش داده مي شود همزمان با پرورش ماهي قفس هاي 2 طبقه اي روي حوضچه ها نصب مي شود و ضمن سايه اندازي بر حوضچه هاي درون قفس ( به منظور جلوگيري از رشد جلبک ) ، در طبقه بالا گوسفند پرواري و در قفس پائيني مرغ و بوقلمون پرورش داده مي شود و به اين ترتيب پسماند کود بره پرواري براي مرغ و بوقلمون به عنوان غذاي مصرفي و کود مرغي که سرشار از ازت است نيز براي ماهيان درون حوضچه ها به عنوان غذاي مصرفي ، به مصرف کپورماهيان مي رسد اين سيکل با غني شدن آب حوضچه ها ادامه مي يابد و لايه هاي زير سطحي آب حوضچه هاي پرورش ماهي که تبديل به آب غني شده مي شود، به وسيله پمپ هاي کف کش به سوي شاليزارها هدايت مي شود. در شاليزارها نيز بچه ماهي ها را رها کرده و اين ماهيان ضمن پرورش در آب سطحي شاليزارها ، از موادآلي و آفات آبزي شاليزارها تغذيه کرده و همزمان با برداشت برنج از سطح شاليزار صيد مي شوند و به اين گونه چرخه کامل آب در عرصه هاي کشاورزي و پرورش دام و شيلات مورد استفاده قرار مي گيرد و قطره اي آب در سيکل بهره برداري از آب به هدر نمي رود.

شمال ايران آئينه تمام نماي اقتصاد برنج محور
بر اساس آخرين آمارها مساحت شاليزارهاي شمالي ايران به حدود 700 هزار هکتار مي رسد راندمان برداشت از شاليزارهاي ايران رقم 3.5 تن شالي گزارش شده است و معناي اين ارقام توليد حدود 2 ميليون تني برنج در سال است که انواع ارقام ( واريته) صدري ، پاکوتاه و برنج دانه بلند و دم سياه تنها بخشي از واريته هاي کشت شده در ايران است که سالهاست در شاليزارهاي ايران کشت و برداشت مي شود. مهندس فرامرز کارشناس ارشد تحقيقات برنج مي گويد: الگوي تايلند را براي ايران نمي توان طراحي و اجرا کرد اما مي توان از مراکز تحقيقاتي اين کشور براي پروژه تحقيقاتي توليد برنج در ايران الگو گرفت به اين معنا که در تايلند به دليل اينکه همواره ارقام جديد اصلاح شده را توليد مي کنند ، مي توان از برنامه هاي اصلاح نژادي آن ها استفاده کرده و با بومي سازي آن در کشور به اصلاح ارقام برنج ايراني اقدام کرد و راندمان توليد را افزايش داد.

اين کارشناس پذيرش سرمايه هاي خارجي در ايران در حوزه کشاورزي را خلاء زيان آور کشاورزي دانسته و افزود : بايد بپذيريم که کشاورزي ايران دچارعقب ماندگي علمي است و راهکار آن نيز واردات دانش فني و تکنولوژي روز دنيا است تا محصولات کشاورزي ايران به فاکتورهاي صادراتي دست يابد و فرآورده هاي کشاورزي و صنايع غذايي که پايه آن 96 درصد از محصولات کشاورزي است ، به بازارهاي جهاني راه يابد لذا بايد زمينه واردات سرمايه و دانش فني به کشور فراهم شود تا کشاورزي ايران صادرات محور شود. وي ادامه داد : بسياري از محصولات باغي ، گياهان دارويي و پروتئين خام دامي (گوشت و مرغ) در بازارهاي منطقه شناخته شده هستند و با توجه به اينکه اکنون بسياري از مبادلات محصولات کشاورزي به صورت تجارت تهاتري است ( مبادله کالا با کالا) ايران با توجه به برخي تحريم هاي ظالمانه بايد از اين فرصت استفاده کرده و با توليد محصولات صادراتي و مبادله تهاتري با ساير کشورها نيازهاي وارداتي را بدون انتقال پول انجام دهد و ضمن ارتقاء سطح علمي کشاورزي با واردات دانش فني ، ميزان صادرات محصولات کشاورزي را افزايش داده و شکوفايي توليدي را در کشور به ارمغان آورد.