عایق الاستومری: راهنمای تخصصی انواع، کاربردها و مزایا

عایق الاستومری چیست؟

عایق الاستومری نوعی عایق حرارتی و برودتی مدرن است که از لاستیک‌های سنتزی (پلیمری) ساخته می‌شود. این عایق به صورت فوم با ساختار سلول‌های بسته تولید می‌گردد که داخل این سلول‌ها معمولا گاز نیتروژن یا هوا به دام افتاده است. به همین دلیل، عایق الاستومری دارای رسانایی حرارتی بسیار پایینی است و مانند دیواری نامرئی از هدررفت گرما و سرما جلوگیری می‌کند. ساختار سلول بسته همچنین به عنوان حائل بخار عمل کرده و مانع نفوذ رطوبت می‌شود. این ویژگی باعث شده عایق‌های الاستومری برای سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC)، صنایع برودتی و حرارتی، لوله‌کشی تاسیسات و حتی کاربری‌های صنعتی که کنترل چگالش و اتلاف انرژی اهمیت دارد، گزینه‌ای ایده‌آل باشند. انعطاف‌پذیری بالای این عایق‌ها نیز نصب و شکل‌دهی آن‌ها را ساده کرده و برتری قابل ملاحظه‌ای نسبت به عایق‌های سنتی سخت (مانند عایق‌های تخته‌ای یا لوله‌ای قدیمی) ایجاد نموده است.

انواع عایق الاستومری بر اساس شکل ظاهری

عایق‌های الاستومری به سه شکل اصلی در بازار موجود هستند که هر کدام کاربردهای ویژه خود را دارند:

عایق الاستومری لوله‌ای

عایق الاستومری لوله‌ای به صورت لوله‌های توخالی پیش‌ساخته عرضه می‌شود. این نوع عایق به منظور پوشش دادن لوله‌های فلزی (مانند لوله‌های مسی یا فولادی در سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی) طراحی شده است. عایق لوله‌ای الاستومری در قطرهای داخلی متنوع (متناسب با سایز لوله) و ضخامت‌های مختلف تولید می‌گردد. از این عایق برای عایق‌کاری لوله‌های آب سرد و گرم، خطوط گازهای صنعتی، لوله‌های سیستم تبرید و تهویه مطبوع و هرگونه لوله‌کشی که نیاز به جلوگیری از اتلاف حرارت یا ایجاد چگالش دارد استفاده می‌شود. مزیت عایق‌های لوله‌ای در نصب سریع و تمیز آن‌ها است؛ به طوری که قطعات لوله‌ای عایق را می‌توان به راحتی روی لوله‌ها قرارداد و درز طولی آن‌ها را با چسب مخصوص یا نوار درزگیر محکم کرد. این نوع عایق به دلیل ساختار یکپارچه، عایق‌کاری یکنواختی در اطراف لوله فراهم می‌کند و برای پروژه‌های تأسیساتی بسیار محبوب است. در هنگام نصب عایق الاستومری لوله‌ای، معمولا از چسب مخصوص عایق برای چسباندن درز طولی و اتصالات (زانویی‌ها، سه‌راهی‌ها و غیره) استفاده می‌شود تا یک پوشش کاملاً بسته و بدون پل حرارتی روی لوله ایجاد گردد. این نوع عایق در ضخامت‌های ۶، ۹، ۱۳، ۱۹، ۲۵ میلیمتر و بالاتر (بسته به برند) موجود است و انتخاب ضخامت مناسب بستگی به قطر لوله و شرایط دمایی محیط دارد که در بخش‌های بعدی توضیح داده خواهد شد.

عایق الاستومری رولی (ورقه‌ای)

عایق الاستومری رولی به صورت ورقه‌های تخت و انعطاف‌پذیر عرضه می‌شود که در عرض‌ها و ضخامت‌های گوناگون موجود هستند. این عایق‌ها مانند فرش یا رول‌هایی پیچیده شده ارائه می‌گردند و پیش از نصب به طول دلخواه بریده می‌شوند. عایق‌های رولی برای سطوح و تجهیزات بزرگتر که امکان استفاده از عایق لوله‌ای پیش‌ساخته نیست مناسب‌اند. به عنوان مثال، برای عایق‌کاری مخازن، کانال‌های تهویه هوا، جداره‌ دیگ‌های حرارتی، کانال‌های انتقال هوا، بدنه چیلرها و لوله‌هایی با قطر بسیار بزرگ از عایق‌های رولی استفاده می‌شود. این ورق‌ها را می‌توان به شکل دلخواه برش زد و دور تا دور سطح مورد نظر پیچید. نصب عایق رولی نیز به کمک چسب عایق الاستومری صورت می‌گیرد؛ بدین ترتیب که ابتدا سطح ورق و سطح تجهیزات هر دو به چسب مخصوص آغشته شده و پس از خشک شدن اولیه، ورق عایق روی سطح چسبانده می‌شود. به دلیل انعطاف خوب عایق‌های الاستومری، ورق‌ها به راحتی روی سطوح خمیده یا زاویه‌دار می‌نشینند و عایق‌کاری بدون درز و شکاف را امکان‌پذیر می‌کنند. این نوع عایق نیز در ضخامت‌های متنوع (معمولا ۳ میلیمتر تا ۵۰ میلیمتر) و در دو نوع ساده یا پشت چسبدار (که در ادامه تشریح خواهد شد) عرضه می‌شود. عایق الاستومری رولی پرکاربردترین مدل برای عایق‌کاری سطوح بزرگ و همچنین عایق‌کاری صوتی دیوارها و سقف‌ها محسوب می‌شود.

عایق الاستومری صوتی (شانه تخم‌مرغی)

نوعی از عایق‌های الاستومری با تمرکز بر جذب صدا و آکوستیک نیز تولید می‌شود که به شکل فوم‌های شانه تخم‌مرغی یا هرمی عرضه می‌گردد. اصطلاح شانه تخم‌مرغی به ظاهر سطح این عایق‌ها اشاره دارد که دارای برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌های منظم شبیه به شانه تخم‌مرغ است. عایق صوتی الاستومری شانه تخم‌مرغی از جنس فوم الاستومری انعطاف‌پذیر بوده که به صورت ورقه‌های ضخیم (مثلا ضخامت ۳۰ یا ۵۰ میلیمتر) قالب‌گیری می‌شود. این طراحی سطح، باعث افزایش سطح موثر عایق و ایجاد حفره‌هایی برای شکست انرژی صوتی می‌گردد که در نتیجه توان جذب صدا را بالا می‌برد. از این عایق‌ها برای آکوستیک کردن فضاهایی نظیر استودیوهای ضبط صدا، اتاق سرور، اتاق ژنراتور، دیوار مشترک واحدهای مسکونی و صنعتی و هر محل نیازمند کاهش نفوذ صدا استفاده می‌شود. عایق شانه تخم‌مرغی الاستومری به دلیل جنس لاستیکی خود، ضمن جذب امواج صوتی، مزایای عایق‌های حرارتی الاستومری (مانند مقاومت در برابر رطوبت و آتش) را نیز دارد و بنابراین گزینه‌ای چندمنظوره برای عایق‌کاری صوتی-حرارتی به شمار می‌رود. نصب این پنل‌های صوتی معمولا به وسیله چسب‌های اسپری یا چسب مایع انجام می‌شود. در سایت ایران الاستومر دسته‌بندی ویژه‌ای برای این محصولات در نظر گرفته شده است که می‌توانید انواع عایق شانه تخم‌مرغی صوتی را در آن مشاهده کنید.

ترکیبات و انواع عایق الاستومری بر اساس جنس (NBR در برابر EPDM)

عایق‌های الاستومری از نظر مواد اولیه به کار رفته در ساخت به دو خانواده اصلی تقسیم می‌شوند: عایق‌های با پایه NBR/PVC و عایق‌های با پایه EPDM. هر دوی این مواد پلیمرهای الاستومری هستند اما ترکیب شیمیایی و خواص آن‌ها اندکی متفاوت است که در عملکرد عایق نیز تأثیر می‌گذارد. در این بخش ابتدا هر کدام را معرفی کرده و سپس تفاوت‌ها و کاربردهایشان را مقایسه می‌کنیم.

عایق الاستومری نوع NBR/PVC

در این نوع عایق، ماده اصلی تشکیل‌دهنده فوم الاستومری ترکیبی از لاستیک نیتریل بوتادین (NBR مخفف Nitrile Butadiene Rubber) و پلی‌وینیل کلراید (PVC) است. NBR یک لاستیک مصنوعی بر پایه دو مونومر آکریلونیتریل و بوتادین است. ترکیب NBR با PVC موجب ایجاد فومی می‌شود که دارای ویژگی‌های مطلوبی برای عایق‌کاری است: از جمله انعطاف‌پذیری بالا، مقاومت خوب در برابر مواد روغنی و گریس، و مهم‌تر از همه ضریب نفوذپذیری بسیار پایین در برابر بخار آب. در واقع حضور PVC در ماتریس پلیمری، ساختار سلولی بسته و نسبت به رطوبت فوق‌العاده مقاومی را ایجاد می‌کند. عایق‌های NBR/PVC متداول‌ترین نوع عایق الاستومری در بازار هستند و بسیاری از برندهای مشهور (مانند K-FLEX ایتالیا، SuperFlex و غیره) محصولات خود را بر این پایه تولید می‌کنند. رنگ این عایق‌ها معمولا مشکی است (به دلیل وجود افزودنی‌هایی مانند کربن بلک) و دارای سطحی صاف با پوست خارجی نسبتاً براق می‌باشند. خصوصیات بارز عایق‌های NBR عبارت‌اند از: مقاومت عالی در برابر انتشار بخار آب (مقدار µ یا ضریب مقاومت بخار آب در این عایق‌ها بسیار بالا و در حد است که نشان‌دهنده نفوذناپذیری نزدیک به صفر برای بخار آب است)، رسانایی حرارتی پایین (معمولا λ ≈ 0.034 W/m·K در دمای ۲۴℃ که نسبت به بسیاری از عایق‌های سنتی کمتر است)، انعطاف و کشسانی بالا، و مقاومت خوب در برابر مواد شیمیایی مانند اسیدها و بازهای ملایم. این نوع عایق در برابر آتش نیز عملکرد قابل قبولی دارد و بسیاری از محصولات NBR/PVC موفق به کسب استانداردهای حریق Class 0 (در استاندارد بریتانیا) شده‌اند؛ به این معنی که در صورت شعله‌ور شدن، آتش را گسترش نمی‌دهد و خودخاموش‌شونده است. 

عایق الاستومری نوع EPDM

دسته دوم عایق‌های الاستومری از لاستیک EPDM (مخفف Ethylene Propylene Diene Monomer) تولید می‌شوند. ساختار پلیمری EPDM شامل مونومرهای اتیلن و پروپیلن به همراه یک مونومر دی‌ایِن برای ایجاد اتصالات عرضی است. برخلاف NBR که یک پلیمر قطبی است، EPDM یک پلیمر غیرقطبی و اشباع است؛ این ترکیب شیمیایی به عایق‌های EPDM ویژگی‌های متفاوتی می‌دهد. مهم‌ترین مشخصه عایق‌های EPDM مقاومت بسیار خوب آن‌ها در برابر اشعه UV خورشید و اوزون است. در محیط‌های بیرونی که عایق در معرض تابش مستقیم آفتاب قرار دارد، عایق EPDM دیرتر از NBR دچار ترک‌خوردگی و تخریب ناشی از UV می‌شود. همچنین در مکان‌هایی که تولید ازن بالاست (مثلا نزدیکی تابلوهای برق فشار قوی یا دستگاه‌های جوشکاری)، EPDM پایدارتر است و ازن باعث ترک‌خوردگی سطح آن نمی‌شود. ویژگی دیگر EPDM تحمل دمایی بالاتر آن است. عایق‌های EPDM معمولا دمای کاری بین -۵۰°C تا +۱۵۰°C را پوشش می‌دهند، در حالی‌که این محدوده برای عایق‌های NBR حدود -۴۰°C تا +۱۲۰°C است. بنابراین برای کاربردهایی نظیر لوله‌های بخار دما بالا، سیستم‌های آب‌گرم خورشیدی یا تجهیزاتی که دمای بیش از ۱۲۵ درجه دارند، EPDM گزینه مناسب‌تری خواهد بود. عایق‌های EPDM از نظر مقاومت در برابر آب و بخار آب نیز خوب هستند ولی به طور کلی اندکی نفوذپذیرتر از NBR عمل می‌کنند؛ به عبارتی ضریب μ برای EPDM اغلب در حدود ۵۰۰۰ است که نصف مقدار رایج در NBR می‌باشد. این بدان معناست که در طولانی‌مدت، احتمال عبور بخار آب و کاهش کارایی عایق EPDM بیشتر از نوع NBR است (هرچند این روند ممکن است طی سالیان دراز رخ دهد). از لحاظ انعطاف‌پذیری مکانیکی، EPDM کمی سخت‌تر از NBR است و ضریب اصطکاک بالاتری دارد، لذا برش زدن و نصب آن اندکی دشوارتر بوده و در برابر ساییدگی و پارگی نیز کمی حساس‌تر است. با این وجود، در کاربردهای صنعتی خاص که محیط دارای مواد شیمیایی خورنده ویژه است یا دمای بسیار بالا و شرایط جوی خشن حکم‌فرماست، انتخاب EPDM ضروری می‌شود. به دلیل فرآیند تولید پیچیده‌تر و حجم تولید کمتر، قیمت عایق‌های EPDM معمولا بالاتر از نوع NBR است و همین امر استفاده از آن‌ها را عمدتاً به موارد خاص محدود کرده است.

ضخامت‌های عایق الاستومری و انتخاب ضخامت مناسب

عایق‌های الاستومری در ضخامت‌های متنوعی تولید می‌شوند که هر کدام برای شرایط خاصی مناسب‌اند. ضخامت عایق نقش بسیار مهمی در میزان کارایی آن دارد؛ هر چه ضخامت بیشتر باشد، مقاومت حرارتی عایق افزایش یافته و انتقال حرارت کاهش می‌یابد. با این حال، انتخاب ضخامت بهینه به عوامل مختلفی بستگی دارد از جمله: اختلاف دمای میان دو سمت عایق، دمای محیط، رطوبت نسبی محیط (برای بحث تعریق و کندانس)، نوع کاربرد (مثلا جلوگیری از یخ‌زدگی یا صرفا کاهش تلفات انرژی) و اندازه سطح یا لوله‌ای که عایق می‌شود. در ادامه به رایج‌ترین ضخامت‌ها و کاربردهایشان می‌پردازیم و سپس روش محاسبه ضخامت را شرح می‌دهیم.

انواع ضخامت‌های موجود

عایق‌های الاستومری لوله‌ای معمولاً در ضخامت‌های استاندارد ۶، ۹، ۱۳، ۱۹، ۲۵ و ۳۲ میلی‌متر عرضه می‌گردند. برخی برندها ضخامت‌های بالاتر (مثلاً ۵۰ میلی‌متر) را نیز برای لوله‌های سایز بزرگ یا کاربردهای ویژه تولید می‌کنند. در نوع رولی، علاوه بر ضخامت‌های فوق، ضخامت‌های نازک‌تر مانند ۳ میلی‌متر یا ۵ میلی‌متر هم وجود دارد که برای عایق‌کاری سطوحی مانند دیواره کانال‌های تهویه یا سطوحی که محدودیت فضا دارند به کار می‌روند. از سوی دیگر ورق‌های با ضخامت بیشتر (۴۰ یا ۵۰ میلی‌متر) برای عایق‌کاری مخازن سرد و گرم بزرگ یا دیوارهایی که می‌خواهیم همزمان عایق حرارتی و صوتی باشند، مناسب هستند.

به طور کلی:

• ضخامت‌های ۶ تا ۹ میلی‌متر: مناسب برای عایق‌کاری لوله‌های آب سرد و گرم در شرایط دمایی ملایم (مثلاً لوله‌های آب‌گرم خانگی یا لوله‌های کولر گازی) که هدف عمده جلوگیری از تعریق یا اتلاف حرارت جزئی است. همچنین برای کانال‌های تهویه مطبوع در مناطق معتدل این ضخامت کفایت می‌کند.
• ضخامت‌های ۱۳ تا ۱۹ میلی‌متر: پرکاربردترین ضخامت برای مصارف عمومی HVAC. برای چیلرها، لوله‌های آب سرد با خطر کندانس، لوله‌های بخار کم‌فشار، کانال‌های هوای سرد و امثال آن غالباً ۱۳ یا ۱۹ میلی‌متر توصیه می‌شود. این بازه ضخامت می‌تواند تا حدود زیادی اتلاف انرژی را کاهش داده و از تشکیل قطرات شبنم بر سطح بیرونی عایق جلوگیری کند.
• ضخامت‌های ۲۵ تا ۳۲ میلی‌متر: زمانی به کار می‌روند که شرایط سخت‌تر است؛ مثلاً رطوبت محیط بالا است یا اختلاف دمای سیال و محیط زیاد می‌باشد. برای مخازن آب سردکننده، لوله‌های آمونیاک سردخانه‌ها، خطوط بخار با دمای متوسط و مواردی از این دست معمولا ضخامت ۲۵ میلی‌متر به بالا در نظر گرفته می‌شود.
• ضخامت‌های ۴۰ تا ۵۰ میلی‌متر و بیشتر: این ضخامت‌ها مخصوص شرایط بسیار سخت (اختلاف دمای بسیار زیاد یا رطوبت بسیار بالا) و همچنین عایق‌کاری برودتی در زیر صفر به کار می‌روند. به طور مثال، یک لوله حاوی گاز فریون در دمای -۳۰°C که در محیط مرطوب قرار دارد ممکن است نیازمند ۴۰ میلی‌متر عایق باشد تا از یخ‌زدگی سطح بیرونی عایق جلوگیری شود. همچنین برای تانک‌های بزرگ نیتروژن مایع یا مخازن دو جداره که باید اتلاف حرارت به حداقل برسد، ممکن است از ترکیب چند لایه عایق به ضخامت کل ۵۰ تا ۱۰۰ میلی‌متر استفاده شود. البته در چنین مواردی بعضاً به جای الاستومری، عایق‌های دیگری نیز مدنظر قرار می‌گیرند یا الاستومری همراه با عایق‌های دیگر به صورت ترکیبی استفاده می‌شود.

روکش‌های محافظ عایق الاستومری

عایق‌های الاستومری به خودی خود دارای یک سطح بیرونی صاف و نسبتا منعطف هستند که در بسیاری از کاربردهای داخل ساختمان نیازی به پوشش اضافی ندارند. اما در شرایط خاص – به ویژه برای استفاده در فضای باز یا مکان‌های صنعتی – از روکش‌هایی برای محافظت بیشتر عایق استفاده می‌شود. روکش‌ها می‌توانند عایق را در برابر اشعه UV خورشید، ضربه مکانیکی، مواد شیمیایی محیط و نفوذ آب مقاوم‌تر کنند. متداول‌ترین انواع روکش برای عایق الاستومری عبارت‌اند از:

• روکش آلومینیومی ساده: این روکش یک لایه فویل آلومینیوم براق با ضخامت معمولا ۱۰۰ تا ۲۰۰ میکرون است که بر روی سطح عایق لمینیت می‌شود. فویل آلومینیوم نور خورشید را منعکس کرده و مانع تخریب عایق در اثر UV می‌شود. همچنین یک سد بخار قوی ایجاد می‌کند و عایق را در برابر ضربات جزئی محافظت می‌نماید. عایق‌های با روکش آلومینیوم ساده بیشتر برای کاربردهای بیرونی مانند عایق‌کاری لوله‌های روی بام، چیلرهای فضای باز، لوله‌های تأسیسات در فضای آزاد یا مکان‌هایی که امکان عبور افراد و تماس فیزیکی با عایق هست توصیه می‌شوند. این روکش علاوه بر حفاظت، ظاهر مرتب و صیقلی به عایق می‌دهد. لازم به ذکر است که در صورت استفاده از روکش آلومینیومی، دیگر نیازی به رنگ‌آمیزی عایق برای فضای باز نیست.

• روکش آلومینیومی مسلح (مِش‌دار): نوع پیشرفته‌تری از روکش آلومینیومی است که در پشت فویل یک لایه مش‌بافت (مثلا توری فایبرگلاس) قرار داده شده است. این روکش مسلح استحکام کششی بسیار بالاتری نسبت به فویل ساده دارد و در برابر پارگی یا سوراخ شدن مقاوم‌تر است. عایق‌های الاستومری با روکش آلومینیوم مسلح گزینه ایده‌آل برای محیط‌های صنعتی خشن یا مکان‌هایی است که امکان وارد آمدن صدمات مکانیکی به عایق وجود دارد. مثلا در عایق‌کاری لوله‌های موتورخانه یا کارخانجات، روکش آلومینیوم مسلح طول عمر عایق را افزایش می‌دهد. همچنین در مناطق بسیار گرم که تابش شدید خورشید جریان دارد، این روکش پایدارتر است و تا سال‌ها جلوی از بین رفتن عایق را می‌گیرد.

• روکش پروتکت بلک یا PVC رنگی: برخی تولیدکنندگان لایه‌ای از PVC یا پلیمر مشکی‌رنگ را به عنوان روکش روی عایق می‌کشند (که به آن Protape یا Protact coating نیز گفته می‌شود). این روکش مشکی علاوه بر محافظت UV، ظاهری شکیل (معمولاً مشکی مات) ایجاد می‌کند و برای فضاهای داخلی‌ای که عایق در معرض دید است (مثل سقف کاذب باز یا موتورخانه قابل بازدید) استفاده می‌شود. البته این نوع روکش در بازار ایران به اندازه روکش آلومینیوم مرسوم نیست و بیشتر جنبه زیبایی و تمیزی دارد.

• رنگ‌ها و پوشش‌های مایع: به جای روکش پیش‌ساخته، می‌توان پس از نصب عایق، از رنگ‌ها یا رزین‌های مخصوص به عنوان کاور بهره برد. برای نمونه، رنگ اکریلیک انعطاف‌پذیر یا پوشش قیری می‌تواند روی عایق الاستومری اجرا شود تا آن را ضدآب و مقاوم در برابر UV کند. این روش بیشتر در پروژه‌های بزرگ به کار می‌رود که حمل عایق روکشدار سخت باشد؛ عایق معمولی نصب شده و سپس در محل رنگ می‌شود.

نکته: در صورتی که عایق الاستومری در فضای باز نصب شود و روکش نداشته باشد، به مرور زمان نور خورشید می‌تواند باعث رنگ‌پریدگی و ترک‌های ریز در سطح آن شود. بنابراین همواره توصیه می‌شود در محیط بیرونی، یا از عایق الاستومری با روکش آلومینیوم (ساده یا مسلح) استفاده گردد یا حداقل یک رنگ ضد UV بر روی آن اعمال شود. خوشبختانه بسیاری از عایق‌های آماده بازار مدل روکشدار دارند. در فروشگاه ایران الاستومر نیز انواع عایق الاستومری با روکش آلومینیومی به صورت آماده موجود است که مستقیماً قابل نصب هستند.

چسب‌ها و اتصالات در نصب عایق الاستومری

برای نصب و اجرای صحیح عایق‌های الاستومری، به لوازم جانبی مخصوصی نیاز داریم. مهم‌ترین این ملزومات چسب عایق است که نقش اتصال‌دهنده و درزگیر را ایفا می‌کند. چند نوع چسب و نوار رایج در این زمینه عبارت‌اند از:

• چسب مایع (گالنی) عایق الاستومری

• عایق الاستومری پشت‌چسبدار ساده: برخی عایق‌های رولی به صورت ویژه با لایه چسب از قبل آغشته شده در کارخانه تولید می‌شوند. پشت این عایق‌ها یک لایه فیلم محافظ قرار دارد که هنگام نصب برداشته می‌شود و خود عایق را می‌توان مستقیم روی سطح چسباند. این نوع عایق Self-Adhesive نصب را بسیار سریع‌تر می‌کند؛ به ویژه برای سطوح صاف یا لوله‌هایی با قطر بزرگ که کار فرچه‌زنی چسب زمان‌بر است، استفاده از ورق پشت‌چسبدار مفید خواهد بود. عایق پشت چسبدار ساده برای پروژه‌های کوچک یا فضاهای محدود (مثلاً عایق‌کاری سطح داخلی درب یک دستگاه یا جعبه) که نمی‌خواهیم حلال چسب در فضا تبخیر شود گزینه‌ای تمیز و راحت است. کافیست لایه کاغذی محافظ چسب را از پشت عایق جدا کنید و عایق را محکم روی سطح بچسبانید. معمولا چسب این محصولات طوری انتخاب شده که تا دمای معینی (مثلاً ۱۰۰ درجه) مقاومت داشته باشد و در طول زمان خاصیت خود را از دست ندهد.

• عایق الاستومری پشت‌چسبدار مسلح: تفاوت این نوع با حالت ساده در این است که لایه چسبدار پشت عایق توسط الیافی (معمولاً الیاف شیشه یا پلی‌استر بسیار نازک) تقویت شده است. وجود این مش یا نخ در چسب باعث می‌شود هنگام نصب، چسبندگی اولیه بیشتری ایجاد گردد و همچنین اگر تکه عایق تحت کشش یا فشار قرار گرفت، از کنده‌شدن آن جلوگیری شود. به بیان دیگر، عایق پشت‌چسبدار مسلح دوام مکانیکی بالاتری دارد و حتی برای سطوح عمودی یا بالای سر که نیروی جاذبه سعی در جدا کردن عایق دارد مناسب است. این نوع عایق‌ها چسب قوی‌تری نیز نسبت به نوع ساده دارند و در محیط‌های گرم و مرطوب بهتر عمل می‌کنند. در پروژه‌هایی که لرزش یا حرکت تجهیزات وجود دارد (مثلاً روی کانال‌های هوا یا دستگاه‌های تهویه)، توصیه می‌شود از پشت‌چسبدار مسلح استفاده شود تا با گذشت زمان عایق شل نشود.

• نوار درزگیر و چسب‌های نواری: علاوه بر چسب مایع، برای تکمیل کار از نوارهای مخصوص هم استفاده می‌شود. نوار درزگیر آلومینیومی نوعی نوارچسب پارچه‌ای با روکش آلومینیوم است که برای درزبندی روی محل اتصال روکش‌های آلومینیومی به کار می‌رود (تا یکپارچگی پوشش حفظ شود). نوار چسب PVC یا برزنتی نیز جهت محکم کردن ابتدایی عایق یا بستن انتهای آن استفاده می‌شود. همچنین نوار چسب مخصوص الاستومری (مشهور به نوار درزگیر اسفنجی) وجود دارد که از جنس خود عایق الاستومری و به صورت رول ۳ میلی‌متری پشت‌چسبدار است؛ این نوار را دور تا دور درزها می‌پیچند تا کاملا آب‌بندی و هوا‌بندی شود. تمام این ملزومات را می‌توان در دسته‌بندی اقلام عایق الاستومری یافت و نقش آن‌ها افزایش کیفیت و عمر عایق‌کاری است.

محدوده دمایی و تحمل حرارت عایق الاستومری

یکی از سوالات رایج درباره هر عایقی، آستانه‌های دمایی آن است. همان‌طور که در بخش مقایسه NBR و EPDM ذکر شد، محدوده دمای عملکرد عایق الاستومری بسته به جنس آن متفاوت است. اما به طور کلی می‌توان گفت:

• عایق‌های الاستومری نوع NBR/PVC: مناسب برای بازه حدود -۴۰°C تا +۱۱۰°C به صورت پیوسته. برخی برندهای مرغوب NBR تحمل دمایی تا +۱۲۵°C را برای مدت محدود گزارش کرده‌اند. همچنین در سرما، برخی گریدهای مخصوص NBR می‌توانند تا حدود -۵۰°C را نیز بدون ترک‌خوردگی تحمل کنند. برای اکثر کاربردهای سرمایشی و گرمایشی ساختمان (مثلاً آب سرد ۵°C یا آب گرم ۸۰°C) عایق NBR کاملاً پاسخگو است.
• عایق‌های الاستومری نوع EPDM: بازه دمایی حدود -۵۰°C تا +۱۵۰°C را پوشش می‌دهند. این عایق‌ها در دماهای بالاتر از ۱۲۰°C ثبات مکانیکی و شیمیایی بهتری نسبت به NBR دارند. بنابراین در خطوط بخار کم فشار (تا ۱۵۰°C) و آب داغ و روغن‌های حرارتی می‌توان از EPDM استفاده کرد بدون آنکه نگران ذوب شدن یا تخریب عایق باشیم. البته دمای بالاتر از ۱۵۰°C (مثلاً بخار زنده ۱۸۰ درجه) خارج از توان هر دو نوع عایق الاستومری است و در این موارد باید به سراغ عایق‌هایی نظیر پشم‌سنگ یا عایق‌های سرامیکی رفت.
• دمای اشتعال و رفتار در حریق: عایق‌های الاستومری معمولی (NBR یا EPDM) عموماً خود‌خاموش‌شونده هستند، بدین معنی که اگر منبع شعله جدا شود، شعله روی عایق نمی‌ماند و خاموش می‌شود. دمای اشتعال این عایق‌ها بسته به فرمولاسیون در حدود ۳۰۰°C است. نوع NBR در صورت داشتن افزودنی مناسب می‌تواند به استاندارد Class 0 دست یابد که نشان‌دهنده عدم ایجاد شعله پایدار است. نوع EPDM معمولا Class 1 است و ممکن است شعله کوتاهی ایجاد کند اما به سرعت خاموش می‌شود. در کل، هر دو نوع در برابر آتش عملکرد بهتری از عایق‌های پلی‌اتیلنی یا پلی‌یورتان دارند (که به شدت آتش‌گیرند)، اما به پای عایق‌هایی نظیر پشم‌سنگ (کاملاً نسوز) نمی‌رسند. بنابراین برای تأسیساتی که الزامات شدید ضدحریق دارند (مثلاً پناهگاه‌های حریق)، گاهی ترکیب الاستومری و پوشش ضدحریق به کار می‌رود.
• دمای شکنندگی: اشاره به این دارد که عایق در چه دمای پایینی ترد و شکننده می‌شود. اکثر عایق‌های الاستومری تا حدود -۴۰°C همچنان انعطاف خود را حفظ می‌کنند. زیر این دما به تدریج سخت‌تر می‌شوند ولی کاملا خشک و شکننده نمی‌گردند مگر در دماهای نزدیک به -۱۱۰°C آن هم در صورت ضربه مکانیکی. از این رو برای خطوط کرایوژنیک (Cryogenic) خیلی پایین، معمولاً چند لایه عایق مختلف استفاده می‌شود که لایه داخلی می‌تواند الاستومری مخصوص دمای پایین باشد.

جمع‌بندی اینکه محدوده دمای کار عایق الاستومری برای بیشتر مصارف صنعتی و ساختمانی کافی است و تنها در موارد حرارت فوق‌العاده بالا یا فوق‌العاده پایین نیاز به عایق دیگری احساس خواهد شد. نکته مثبت دیگر آن است که رفتار حرارتی این عایق‌ها در طول زمان پایدار است و تغییر چندانی نمی‌کند؛ یعنی اگر مثلا λ = 0.036 در ۲۰°C باشد، حتی پس از ۱۰ سال هم نزدیک به همان مقدار است، بر خلاف برخی عایق‌ها که در اثر تخریب ساختار، رسانایی‌شان افزایش می‌یابد.

مقایسه عایق الاستومری با عایق‌های سنتی

برای درک بهتر جایگاه عایق‌های الاستومری، بد نیست مروری مقایسه‌ای با برخی از عایق‌های قدیمی‌تر داشته باشیم. عایق‌های سنتی رایج شامل پشم‌شیشه، پشم‌سنگ، فوم پلی‌یورتان، پلی‌استایرن (یونولیت) و امثال آن هستند. جدول زیر یک مقایسه کلی میان عایق الاستومری و این عایق‌های مرسوم ارائه می‌دهد:

همان‌طور که دیده می‌شود، عایق الاستومری در بسیاری از جنبه‌ها برتر است: از جمله در عدم نیاز به پوشش اضافی، تمیزی و ایمنی در نصب، مقاومت عالی در برابر رطوبت و عملکرد پایدار بلندمدت. تنها زمینه‌هایی که عایق‌های سنتی ممکن است ارجحیت داشته باشند، دماهای فوق‌العاده بالا (که فقط پشم‌سنگ جوابگوست) و قیمت اولیه مواد است. هر چند، باید توجه داشت که هزینه تمام‌شده عایق‌کاری شامل هزینه‌های جانبی (مانند روکش آلومینیومی، توری مرغی، سیم‌پیچی و دستمزد نصب) نیز می‌شود. در این محاسبه کلی، استفاده از عایق الاستومری غالباً به صرفه‌تر درمی‌آید چون نصب سریع‌تری دارد و نیروی کار کمتری می‌طلبد.

از منظر بهره‌برداری نیز، الاستومری‌ها باعث ایجاد هیچ‌گونه گردوغبار یا ریزش الیاف در محیط نمی‌شوند و برای فضاهای مسکونی، بیمارستانی و صنایع غذایی بسیار مناسب‌ترند. عایق سنتی مثل پشم‌شیشه اگر به خوبی محصور نشود، ذرات معلق مضر در هوا منتشر می‌کند که مشکلات سلامتی به همراه دارد؛ در حالی که فوم الاستومری کاملاً پاک و بهداشتی است و حتی استانداردهای بهداشتی برای صنایع دارویی و غذایی را پاس می‌کند.

نتیجه‌گیری: عایق الاستومری را می‌توان جایگزین مدرن عایق‌های قدیمی دانست. این عایق‌ها امروزه در تاسیسات ساختمانی (تهویه، تبرید، گرمایش)، صنایع نفت و پتروشیمی، خودرو‌سازی (عایق‌بندی بخش‌های موتوری)، صنایع غذایی و دارویی و بسیاری حوزه‌های دیگر به کار گرفته می‌شوند و بهبود قابل توجهی در دوام و کارایی سیستم‌ها ایجاد کرده‌اند. تنها در موارد خاص (مثلاً کوره‌های بسیار داغ یا محیط‌های در تماس با شعله مستقیم) همچنان از عایق‌های دیرگداز مانند پشم‌سنگ استفاده می‌گردد.

برندهای مطرح عایق الاستومری در بازار ایران

با توجه به رونق استفاده از عایق‌های الاستومری، شرکت‌های متعدد خارجی و داخلی در این حوزه فعال‌اند. در بازار ایران برخی برندهای مطرح عایق الاستومری عبارت‌اند از:

• K-FLEX (کی‌فلکس) – برند ایتالیایی بسیار معتبر که محصولات NBR/PVC با کیفیت عالی و استانداردهای جهانی تولید می‌کند. کی‌فلکس در ایران شناخته‌شده بوده و عایق‌های لوله‌ای و رولی آن با کارایی بالا (μ≥10000 و λ≈0.034) محبوبیت زیادی دارند. در سایت ایران الاستومر می‌توانید مشخصات عایق کی فلکس را به تفکیک سایز و ضخامت مشاهده کنید.
• SuperFlex (سوپرفلکس) – از برندهای باکیفیت موجود در ایران که به صورت انحصاری نیز در داخل تولید می‌شود. سوپرفلکس انواع عایق الاستومری لوله‌ای و رولی (ساده، پشت‌چسبدار، روکشدار) را عرضه می‌کند. این برند به دلیل تولید داخل بودن، قیمت رقابتی دارد و در عین حال استانداردهای اروپایی را رعایت کرده است. عایق سوپرفلکس گزینه‌ای مطمئن برای پروژه‌های بزرگ تأسیساتی است.
• INSUflex (اینسوفلکس) – برندی آسیایی (مالزیایی) که سال‌ها در زمینه عایق‌های الاستومری فعالیت دارد. عایق‌های اینسوفلکس در بازار جهانی شناخته‌شده‌اند و در ایران نیز عرضه می‌شوند. این برند تمرکز بر عایق‌های با ضخامت پایین‌تر و انعطاف بالا دارد و محصولاتش بیشتر در سیستم‌های تهویه مطبوع کاربرد دارند.
• Pa-FLEX (پافلکس) – یک برند ترکیه‌ای که عایق‌های NBR با کیفیت خوب تولید می‌کند. پافلکس در سال‌های اخیر سهم مناسبی از بازار ایران گرفته و به خصوص در پروژه‌هایی که دنبال ترکیب قیمت مناسب و کیفیت قابل قبول هستند محبوب است. عایق پافلکس دارای λ حدود ۰٫۰۳۸ و مقاومت رطوبتی خوب می‌باشد.
• OneFlex (وان‌فلکس) – از دیگر برندهای ترک که محصولات آن مشابه پافلکس بوده و در ایران توسط برخی تامین‌کنندگان ارائه می‌شود. عایق وان‌فلکس نیز در انواع ساده و پشت‌چسبدار موجود است.
• EcoFlex (اکوفلکس) – این برند با نامی که تداعی‌کننده اقتصادی بودن است، محصولاتی مقرون‌به‌صرفه عرضه می‌کند. به نظر می‌رسد بخشی از تولیدات آن ساخت چین باشد اما با نام اکوفلکس در ایران فروخته می‌شود. کیفیت آن متوسط به بالا بوده و برای پروژه‌های کوچک و متوسط مناسب است. عایق اکوفلکس را می‌توانید در فروشگاه ایران الاستومر در ضخامت‌های مختلف بیابید.
• AriaFlex (آریافلکس) – برند ایرانی که توسط یکی از تولیدکنندگان داخلی عرضه شده است. آریافلکس با بهره‌گیری از فناوری روز توانسته محصولاتی رقابتی تولید کند و به ویژه در عرصه عایق‌های صوتی (شانه تخم‌مرغی) نیز فعال است.
• Linkran (لینکران) – این نام در واقع نام یک گروه صنعتی ایرانی است که عایق‌های الاستومری را بومی‌سازی کرده است. محصولات لینکران به دلیل تولید داخل بودن از قیمت مناسبتری نسبت به نمونه‌های خارجی برخوردارند و در پروژه‌های زیادی به کار رفته‌اند.
• Clint & Venta (کلینت‌ونتا) – این نام به برخی ملزومات عایق مانند نوار چسب‌های مسلح اطلاق می‌شود که توسط تامین‌کنندگان خاص عرضه می‌گردد و در ایران الاستومر هم دسته‌بندی مربوط به آن وجود دارد.

علاوه بر موارد فوق، برندهای دیگری نیز در بازار حضور دارند (مانند Aeroflex، Armaflex محصول آرمسل، Kaimann و غیره) که هر کدام کیفیت و قیمت متفاوتی دارند. مهم این است که هنگام خرید، به اصالت کالا و استانداردهای آن توجه کنید. با توجه به محبوبیت عایق الاستومری، متاسفانه نمونه‌های تقلبی یا با کیفیت پایین نیز ممکن است وجود داشته باشد. توصیه می‌شود از مراکز معتبر و نمایندگی‌های رسمی اقدام به تهیه این عایق‌ها نمایید.

جمع‌بندی: چرا عایق الاستومری و معرفی ایران الاستومر

در این مقاله دیدیم که عایق‌های الاستومری چگونه به علت ویژگی‌های ممتاز خود تبدیل به انتخاب اول بسیاری از مهندسان و پیمانکاران برای عایق‌کاری تأسیسات شده‌اند. انعطاف‌پذیری، ضریب انتقال حرارت کم، مقاومت عالی در برابر رطوبت و بخار آب، نصب آسان و بدون خطرات بهداشتی، دوام طولانی‌مدت و عدم نیاز به پوشش‌های متعدد تنها بخشی از مزایای این نسل جدید عایق‌هاست. این عایق‌ها توانسته‌اند به خوبی جایگزین عایق‌های سنتی مانند پشم‌شیشه و پشم‌سنگ در کاربردهای متنوع شوند و بهره‌وری انرژی را در ساختمان‌ها و صنایع افزایش دهند. اگر به صرفه‌جویی در مصرف انرژی، جلوگیری از خوردگی و حفظ شرایط عملیاتی تجهیزات خود اهمیت می‌دهید، قطعا استفاده از عایق الاستومری یک سرمایه‌گذاری هوشمندانه است.

حالا که اهمیت موضوع روشن شد، ممکن است این پرسش پیش بیاید که از کجا می‌توان بهترین عایق الاستومری را با خیال راحت تهیه کرد؟ پاسخ شما ایران الاستومر است. ایران الاستومر به عنوان مرجع تخصصی فروش عایق‌های الاستومری در ایران شناخته می‌شود. این مجموعه با گردآوری برترین برندهای عایق الاستومری (از عایق الاستومری کی فلکس و سوپرفلکس گرفته تا اکوفلکس، پافلکس، وان‌فلکس و سایر برندهای معتبر) امکان مقایسه و انتخاب آگاهانه را برای مشتریان فراهم کرده است. ایران الاستومر با در اختیار داشتن بیش از ۱۴۰۰ مترمربع فضای انبار، همواره حجم انبوهی از محصولات را موجود دارد که موجب می‌شود سفارش‌ها در سریع‌ترین زمان به دست مشتریان در سراسر کشور برسد. این مجموعه به پخش سراسری به تمام نقاط ایران افتخار می‌کند و با سیستم لجستیک کارآمد، تحویل کالا را در هر شهری که باشید تضمین می‌نماید.

از نظر قیمت نیز، ایران الاستومر سیاست تضمین قیمت را در پیش گرفته است؛ بدین معنی که محصولات با بهترین قیمت رقابتی عرضه می‌شوند و شما می‌توانید مطمئن باشید که خریدی اقتصادی انجام می‌دهید. علاوه بر فروش، ایران الاستومر یک مرکز مشاوره تخصصی نیز محسوب می‌شود. کارشناسان مجرب مجموعه آماده‌اند تا در زمینه انتخاب نوع عایق، ضخامت مناسب، متراژ مورد نیاز و نحوه نصب، راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه دهند.