به گزارش پارس نیوز، 

هم اکنون 4181 مرد در کل کشور به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه همسرشان پشت میله های زندان به سر می برند. این در حالی است که جمعیت این بدهکاران خانوادگی تا سوم مرداد سال جاری 3550 نفر بوده اند. ماجرا وقتی اهمیت زیادتری پیدا می کند که متوجه می شویم آمار زندانیان مهریه در اول شهریور سال گذشته 2450 نفر بوده است.

این روزها ماجرای صعود بی رویه قیمت سکه در تار و پود زندگی خانواده ها نفوذ کرده و تأثیرات زیادی بر معیشت و شغل و خانواده آنها گذاشته است، اما بدون شک هر روز که نرخ خرید و فروش سکه تمام بهار آزادی بالاتر می رود لرزه بر اندام تمام مردانی می افتد که در شب خواستگاری خود را مجنون لیلی تصور می کردند و حالا در مرز طلاق، به بدهکاران کلان اقتصادی شباهت پیدا کرده اند. پس طبیعی است زیادتر آقایانی که حکم پرداخت اقساط مهریه به آنها ابلاغ شده، یا در حال بازپرداخت دیون خود به همسرشان هستند، یا راهی دادگاه های خانواده شدند تا «دادخواست تعدیل اقساط مهریه» دهند. پرونده هایی که در ماه های اخیر حجم زیادی از وقت و انرژی شعب دادگاه های خانواده را در برمی گیرد.

در دادگاه های خانواده چه می گذرد؟

در راهروهای هر مجتمع قضایی که به پرونده های مناقشات خانوادگی مربوط می شود، انبوه زن و شوهرهایی را می توان مشاهده کرد که درگیر دریافت و پرداخت مهریه هستند. اما از اوایل اردیبهشت امسال تعداد مراجعانی که به دنبال کم کردن میزان اقساط مهریه هستند به طرز چشمگیری زیادتر شده است.

محمود سعادت، قاضی شعبه 261 دادگاه خانواده در این باره به خبرنگار حوادث «ایران» می گوید:«از همان روزهایی که قیمت دلار و سکه شروع به افزایش کرد، تعداد پرونده های تعدیل اقساط هم در این شعبه زیادتر شد. به عنوان مثال در یک ماه گذشته از 190 پرونده ای که به دست ما رسیده، 63 مورد در همین رابطه است. در حالی که سال گذشته در همین مدت 10 پرونده بررسی کرده ایم.»

این قاضی درباره روال رسیدگی به چنین دادخواست هایی اظهار می دارد:«ابتدا توانایی مالی و تمکن فرد بررسی می شود و بر اساس درآمد و میزان بدهی و حکم اولیه رأی صادر می کنیم. در واقع یک حکم واحد برای همه صادر نمی شود. حتی ممکن است بر اساس شواهد و مدارکی که زن به دادگاه ارائه می دهد درآمد مرد زیادتر شده باشد. هرچند که به طور معمول اینگونه نیست و درآمد اغلب مردان نسبت به دوره قبل یا ثابت مانده یا کمتر شده است اما چون قیمت یک سکه از سال گذشته تاکنون چهار برابر شده، اقساط سبک تر برایشان در نظر گرفته می شود. مثلاً اگر مردی قبلاً هر دو ماه یک سکه به همسرش می پرداخته، حالا متعهد می شود هر چهار ماه یک سکه به همسرش بپردازد.»

سعادت در ادامه به این نکته اشاره کرد که برخی از پرونده های جدید مربوط به افزایش مبلغ نفقه زنان یا فرزندانی است که با افزایش قیمت کالاها و خدمات به مشکلات اقتصادی برخورده اند.

علی امینی نژاد، قاضی شعبه 263 نیز درباره افزایش پرونده های درخواست تعدیل مهریه می گوید:«در گذشته گاهی پیش می آمد که برخی از زنان نسبت به افزایش اقساط مهریه دادخواست می دادند، اما تعداد مردانی که درخواست کاهش اقساط مهریه داشتند، کم بود. حالا چند ماهی می شود که پرونده های مربوط به تعدیل اقساط مهریه زیادتر شده است.»

این قاضی می افزاید:«سال گذشته در همین روزها ما اصلاً زندانی مهریه نداشتیم، اما در همین سه هفته گذشته دو نفر را به خاطر ناتوانی در پرداخت مهریه به زندان فرستاده ایم. دلیل گرفتاری مردانی با این شرایط مشخص است، چرا که اوضاع اقتصادی بر کارخانجات و تولید کننده ها هم تأثیر گذاشته و تعداد زیادی از حقوق بگیران بیکار شده اند یا با تعدیل نیرو مواجه شده اند. اما قانون نمی تواند حق و حقوق زنی که مهریه اش را می خواهد نادیده بگیرد.»

غلامحسین گل آور، قاضی شعبه 264 هم از منظر دیگری به موضوع مهریه نگاه کرده و می گوید:«در روزگاران قدیم سکه طلا به عنوان مهریه مرسوم نبود، اما روابط زن و شوهرها بهتر از امروز بود. البته در اینکه تعداد سکه های طلا و رقم مهریه ضامن خوشبختی نیست و بین زن و شوهرها محبت ایجاد نمی کند شکی نیست اما این روزها معیارهای تشکیل زندگی و شرایط اقتصادی و اجتماعی جامعه به گونه ای شده که علت بسیاری از دعواهای زوج ها به خاطر مسائل اقتصادی باشد.»

وی تأکید می کند: «در پرونده های مربوط به مهریه به طور معمول خانم ها ضرر نمی کنند، چرا که به نرخ روز مهریه شان را دریافت می کنند ولی آقایان که مجبورند به نرخ روز سکه طلای مهریه را بپردازند آسیب زیادتری می بینند. بنابراین در این میان برخی ناتوان از پرداخت مهریه های سنگین راهی زندان می شوند و بعضی دیگر به پرداخت اقساط بلندمدت راضی می شوند.»

قاضی غلامرضا احمدی هم در همین رابطه اظهار می دارد:«قبل از بالارفتن تصاعدی قیمت ارز و سکه، ما زیادتر با پرونده های مطالبه مهریه سر و کار داشتیم. اما از ماه های نخست امسال دو نوع پرونده به برنامه های کاری ما اضافه شده است. اول، دادخواست تعدیل اقساط مهریه از طرف آقایان و دوم، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه رسیدگی از طرف خانم ها. نوع دوم از دادخواست ها به دلیل این است که هزینه رسیدگی رقم بسیار زیادی می شود و معمولاً یک خانم قادر به پرداخت آن نیست. به عنوان مثال مهریه 500 سکه ای یک زن به نرخ روز حدود 2 میلیارد تومان می شود. وی باید معادل سه و نیم درصد کل مبلغ مهریه اش را یعنی حدود 70 میلیون تومان به حساب دادگستری واریز کند تا به پرونده اش رسیدگی شود.»

آمار تکان دهنده زندانیان مهریه

افزایش نگران کننده زندانیان مهریه بخصوص در چند ماه اخیر را اگر در کنار سایر تبعات تأسف بار افزایش بی رویه نرخ سکه و طلا بگذاریم متوجه می شویم که این وضعیت نا بسامان نه تنها اقتصاد مملکت را به نابودی کشانده بلکه باعث از هم پاشیدن کانون خانواده ها نیز شده است.

سیداسدالله جولایی، مدیرعامل ستاد دیه کشور در همین باره به «ایران» می گوید:«هـــــــــــــــــم اکنون 10 هزار زندانی جرایم غیرعمد در زندان های کشور به سر می برند که از این میان 4181 نفر بدهکاران مهریه هستند. زیادترین فراوانی با 580 نفر به استان 453 نفر به استان تهران و 370 نفر به استان اصفهان مربوط می شوند.» این مسئول می افزاید:«بالارفتن قیمت ارز و سکه از ابتدای تیر امسال روند رو به رشدی در بخش مردان زندانی ایجاد کرده و این در حالی است که 5 سال قبل تعداد کل زندانی های جرایم غیرعمد کشور کمتر از 4 هزار نفر بوده اند.» او تأکید می کند:«مهریه یک تعهد مالی است که صددرصد قابل پرداخت است، اما جنبه اقتصادی ندارد. با مهریه کسی نمی تواند کار اقتصادی انجام دهد، هرچند بار مالی آن مشخص، قابل شکایت و پیگیری قانونی است. اگر میزان مهریه بالا باشد و فردی نتواند مهریه را پرداخت کند به زندان می رود، اما اگر میزان مهریه ۱۱۰ سکه یا کمتر از آن باشد جنبه کیفری ندارد و فرد به دلیل پرداخت نکردن آن به زندان نمی رود، اما موظف است مهریه را پرداخت کند.»

رابطه میان مهریه و سکه و زندان

فرض کنید یک جوان کارمند که ماهی دو میلیون تومان حقوق می گرفته، ناچار شده مهریه 500 سکه ای همسرش را بپردازد. او جز یک خودروی ارزان و خانه مستأجری هم مالی در بساط نداشته است. در شرایطی که همسرش خواهان مهریه خود شده (فرقی ندارد با هم زندگی کنند یا جدا هستند)، قاضی او را موظف کرده 25 سکه در بدو امر به همسرش بپردازد و 475 سکه باقی مانده را نیز هر دو ماه یک سکه پرداخت کند. گذشته از آنکه او باید حدود 75 سال به طور مداوم سکه بپردازد اما از آنجا که نرخ سکه از سال گذشته تا امروز تقریباً 4 برابر شده اما حقوق او حداکثــــــر 15 درصد افزایش داشته است، پس طبیعی است که با حقوق ماهی دو میلیون و 300 هزار تومان نتواند ماهانه دو میلیون و 500 هزار تومان برای پرداخت مهریه اش کنار بگذارد. برای همین راهی دفاتر خدمات الکترونیک قضایی می شود و دادخواست تعدیل اقساط مهریه ارائه می دهد تا شاید دخل و خرج مهریه اش را به تعادل برساند. در این میان تعدادی از مردان که قدرت پرداخت قسط اول (همان چند سکه اول را به طور یکجا) یا اقساط بعدی را هم ندارند راهی زندان می شوند تا شاید در آینده دری به رویشان باز شود، هر چند مدیرعامل ستاد دیه بدهکاران مهریه را مشمول برنامه ها و خدمات این نهاد نمی داند.

چه باید کرد؟

بدون شک در اختلاف میان زنی که خواهان مهریه خود شده و مردی که متعهد به پرداخت آن است هیچ کس نمی تواند کاری انجام دهد، مگر آنکه خود به نتیجه و صلح برسند. اما اطلاع از قوانین و آگاهی به شرایط عقد ازدواج (که یکی از عقود است) می تواند از مشکلات مالی، خانوادگی، اجتماعی و اقتصادی جامعه بکاهد.

احسان طلوعی وکیل پایه یک دادگستری در این باره به ما می گوید: «امضای سند عقد با مهریه معلوم مثل چک سفید امضایی است که شوهر به همسرش می دهد تا هر گاه که تمایل داشت برای وصول آن اقدام کند. بنابراین جوانان نباید به عباراتی مثل مهریه را چه کسی گرفته و چه کسی داده! اعتنا کنند. بسیاری از پرونده های موجود در دادگاه های خانواده مربوط به مهریه هایی است که ابتدا با توجه به عشق و علاقه طرفین امضا شده و تصوری مبنی بر مطالبه آن وجود نداشته، اما در گذر زمان و با بروز مشکلات میان زوجین ماجرای مهریه تازه آغاز شده است.»