محمد‌ی‌فر: در مرگ جانباز مشهدی ما مقصر نیستیم

مدتی قبل خبری عجیب و تاسف بار در رسانه‌ها منتشر شد که طی آن یکی از جانبازان اعصاب و روان سال‌های دفاع مقدس در یکی از مناطق تهران گم شده و مدتی بعد در یکی از شهر‌های افغانستان فوت می‌کند.

بنا بر این گزارش، شهید قاسم رضایی جانباز خراسانی که به همراه خانواده خود برای دیدار با یکی از بستگان به تهران آمده بود؛ در یکی از بوستان‌های منطقه افسریه گم می‌شود و به دلیل تشابه چهره وی با اتباع افغانستانی، به این کشور فرستاده شده و در آنجا، در گمنامی فوت می‌کند.

در همین رابطه گفتگو کردیم با محمدی فر مدیر کل اتباع خارجی وزارت کشور و از او خواستیم بگوید ماجرای این جانباز اعصاب و روان چگونه رخ داده و به این نتیجه تلخ منجر شده است.

*فارس: اگر ممکن است به عنوان مدیر کل اتباع خارجی وزارت کشور بفرمایید این اتفاق چگونه رخ داده است؟

*محمدی فر: اصولا فرایند مشخصی در رابطه با دستگیری اتباع غیر مجاز و فاقد مدرک افغانستانی داریم. به این نحو است که پلیس افرادی را که دستگیر می‌کند به عنوان تبعه غیر مجاز و فاقد مدرک قانونی بعد از بررسی‌های اولیه که انجام می‌دهد برای طرد از کشور تحویل اردوگاه‌ها می‌دهد که این اردوگاه‌ها زیر نظر استانداری و اداره کل اتباع است.

در اردوگاه از این افرادی که پلیس معرفی کرده عکس تهیه می‌شود و مجددا مشخصات او را در سامانه مربوط به اتباع غیر مجاز وارد می‌کند. اگر فردی باشد از اتباع دستگیر شده که در اردوگاه اعلام کند من مدرک دارم و الان مدرک همراهم نیست او از این افراد جدا می‌شود تا هماهنگی شود و مدرک ارائه دهد. اگر مدرک ارائه داد از طرد معاف می‌شود. اما بقیه افراد که اطلاعات هویتی شان ثبت شده و از طرف پلیس معرفی شدند از کشور طرد می‌شوند. این فرایند طرد افراد خارجی است.

اما در رابطه با موضوع آقای قاسم رضایی فرایند اینگونه بوده که پلیس ایشان را به عنوان تبعه غیر مجاز افغانستانی به اردوگاه تحویل می‌دهد. در اردوگاه عکس و مشخصاتش برداشته می‌شود و هیچ گونه اعتراضی دال بر اینکه تبعه نیست و ایرانی است و اشتباهی دستگیر شده از طرف ایشان اعلام نمی‌شود؛ و طبیعی است که اگر اعلام می‌کرد از بقیه جمع جدا می‌شد.

البته با توجه به شرایط روحی که داشته اعلام نمی‌کند و از اردوگاه اعزام میشود به اردوگاه مرزی و آنجا مجددا مشخصاتش بررسی می‌شود که فرایند نهایی کار است. در آنجا باز به همین صورت سوال و جواب می‌شود و در تاریخ اعلام شده از کشور رد می‌شود. این سیر مراحلی است که انجام شده و با کمال تاسف اگر این اتفاق در یک فرایند طبیعی رخ می‌داد قطعا چنین چیزی اتفاق نمی‌افتاد یعنی ما نداریم ایرانی‌ای به عنوان افغانستانی از کشور طرد شود و سابقه همچین موضوعی اصلا نبوده مگر اینکه افرادی باشند که تلاش کنند، این اتفاق برایشان بیفتد. مثلا فردی از خانواده فراری بوده و خود را افغانستانی معرفی کرده که بتواند از این کشور به این صورت طرد شود، اما وقتی پدرش مراجعه کرد بلافاصله از جمع جدا شد.

ما در خراسان، محل زندگی ایشان به همکارانمان ابلاغ کردیم که از خانواده اطلاعات کامل را بگیرند و با کمک بنیاد شهید و سفارت موضوع را پیگیری کنیم تا به نتیجه برسیم.

ما با تبعه ایرانی اصلا کاری نداریم و مجموعه ما یک مجموعه کاملا مربوط به تبعه‌های خارجی است. متاسفانه انچه در گزارشات آمده خانواده خیلی دیر اقدام کردند در رابطه با اعلام مفقودی ایشان. سیستم پلیس اگر به موقع اعلام مفقودی می‌کرد حتما قادر بود رد یابی‌ها را انجام دهد، اما متاسفانه طبق شنیده‌ها خانواده دیر اطلاع داده.

آنطوری که به من گزارش دادند خانواده مدتی خودش جست‌وجو کرده و وقتی ناامید می‌شود به پلیس اطلاع می‌دهد. حالا اگر گزارشات اشتباه است باز قابل پیگیری است.

*فارس: آیا همکاران شما متوجه عدم تعادل روحی در وی نشدند؟

*محمدی فر: اگر واقعا تعادل روحی فردی نماد آشکار داشته باشد و حرکاتش غیر طبیعی بوده باشد حتی اگر تبعه خارجی باشد روند طرد شدنش متوقف می‌شود. ما افرادی که بیماری معمولی دارند حتی برای معالجه به مراکز درمانی منتقل می‌کنیم. اگر همکاران ما متوجه می‌شدند رفتار او غیر معمولی است حتما بررسی می‌شد. او اسم خود و اسم پدرش را گفته و گفته که تابعیتم افغانستانی است.

ما اگر در میان افراد فردی را متوجه شویم ایرانی است و یا حتی مشکوک شویم حتما متوقفش می‌کنیم. علاوه بر ان اگر بدانیم فردی وارد تشکیلات ما شده که تعادل روانی ندارد حتما از روند طرد خارج خواهد شد. کمااینکه اگر واقعا تبعه خارجی هم باشد از طرد خارج می‌شود.

*فارس: آیا فکر نمی‌کنید به هر حال قصوری هم از طرف اداره اتباع اتفاق افتاده؟

*محمدی فر: خیر. به نظر ما ظلم به این خانواده شده و ناراحت هستیم از این اتفاق او هم وطن و جانباز کشور بوده، اما قصوری از جانب ما انجام نشده. زیرا در مرحله اول از طرف پلیس هویت او بررسی شده و استانداری خود راسا اقدام به دستگیری نمی‌کند ما فقط افرادی که توسط پلیس به عنوان تبعه خارجی دستگیر شده و به ما تحویل می‌شوند رد مرز می‌کنیم. ما به بررسی‌های پلیس استناد می‌کنیم.

ما در کشور سه میلیون از اتباع خارجی را داریم که سالیانه بین ۷۲۰ تا ۷۶۰ هزار نفر از کشور طرد می‌شوند پس در حجم این جمعیت نهایت کنترل‌ها انجام می‌شود. این موضوع منحصر به فرد بوده است.

قاسم رضایی بین ۷۰۰ هزار نفر وارد تشکیلات ما شده که از طرف یک سازمان پلیسی معرفی شده و خودش را هم افغانستانی معرفی می‌کند و هیچ اعتراضی هم نمی‌کند، علائمی هم ضد آن وجود ندارد پس طبیعی است که طرد می‌شود.