پايگاه خبري تحليلي «پارس»- مريم ملي- يک روز يک چيزهايي براي مان خيلي سنگين بود، مثلا اين که فلان مدل عکس را کودک ۸-۷ ساله ببيند يا مثلا فيلم سوتي يک شخص معروف را که کمي تا قسمتي هم منشوري است در يک جمع فاميلي ببينيم. آن وقت ها هر چيزي را به راحتي باور نمي کرديم و...

حالا اما روزگاري شده که تلفن همراه و احتمالا تبلت مان بين ما و فرزندان مان مشترک است و تمام آن چه ما مي بينيم را آن ها هم مي بينند. توي جمع ها و دور همي هاي خانوادگي نقل مجلس مان بررسي و واکاوي آخرين کليپ هايي است که شايد کمي قبل تر، از ديدنش لب مان را مي گزيديم و به اين راحتي ها هم باورشان نمي کرديم. امروز اگر در همين شبکه هاي اجتماعي پستي با محتواي اين که ماه فردا از آسمان ناپديد مي شود ببينيم هم باورمان مي شود و هم تلاش مي کنيم زودتر از ديگران توي تمام گروه ها منتشرش کنيم. اين فضاها اکنون بيش از هر چيز، فرهنگ و اخلاقي را که هميشه ديگران را متهم به نداشتنش مي کنيم به ما نشان مي دهد. در اين پرونده سعي مي کنيم ياد بگيريم چگونه مي توان از شبکه‌هاي اجتماعي موبايلي استفاده‌اي در چارچوب اخلاق داشت!

ما در شبکه هاي اجتماعي چه مطالبي را به اشتراک مي گذاريم؟
مهم ترين ويژگي شبکه هاي اجتماعي موبايلي سهولت و سرعت بالاي انتشار پيام در آن هاست. اين انتشار سريع و البته کم هزينه مي تواند به راحتي بازار شايعات را داغ کند، تفکرات غلط و باورهاي سطحي را رواج دهد، جريان هاي اجتماعي را ايجاد و يا تشديد کند. البته نبايد يک طرفه به قاضي رفت. خيلي ها از شبکه هاي اجتماعي تحت وب و موبايلي کاملا حساب شده و کاربردي استفاده مي کنند. رفتارشان در اين شبکه ها آن گونه است که اگر در خيابان، مهماني و يا محل کار با آن ها برخورد داشته باشيد همان طور خواهند بود. ضوابط شان هماني است که خط قرمزهاي فکري و دين شان مي گويد و فرهنگ مجازي شان شباهت زيادي به سبک زندگي و فرهنگ حقيقي شان دارد؛ اما در مقابل، هستند کساني که آگاهانه يا نا آگاهانه در فضاهاي مجازي دست به کارهايي مي زنند که از عواقبش بي خبرند و شايد با همين يک جمله ساده سر و ته قضيه را هم به راحتي هم مي آورند که «حالا من يک نفر هم اين پست را بگذارم مگر چه مي شود؟»

اينجا بحث بد بودن شبکه هاي اجتماعي نيست، بحث نبود امنيت و مشکلات ريز و درشت ديگر هم نيست، حرف شخصيت خودمان است و دين و فرهنگ خودمان.

* هر چند وقت يک بار خبرهايي مبني بر آلوده بودن مواد غذايي بنا به اعلام بيمارستان ايکس، نزديک شدن امواج خطرناک به زمين و پايان يافتن دنيا، فوت يک شخصيت برجسته و معروف، تصويب يک قانون عجيب در مجلس و... در اين شبکه ها دست به دست مي چرخد. خبرهايي که يا هيچ سند و منبعي ندارد و يا به منابعي دروغين و بي اعتبار استناد مي کند. افراد هم بدون توجه به بي سند بودن اين مطالب، سريعا آن ها را براي يکديگر ارسال مي کنند و در زمان کوتاهي خبري نامعتبر و غير واقعي در جامعه منتشر مي شود.

* گاهي مطالبي هم منسوب به پيامبر (صلي ا... عليه و آله) و امامان (عليهم السلام) مبني بر "خواندن دعايي خاص و گرفتن حاجت ظرف چند روز" نيز در سطح گسترده بين افراد دست به دست مي شود که آن ها نيز اغلب از لحاظ روايي سند معتبر و صحيحي ندارد و تنها رواج دهنده نوعي تفکر سطحي و خرافات در جامعه است.

* تمسخر و شوخي و توهين به نخبگان فکري و فرهنگي و چهره هاي تاريخي کشور، دسته ديگري از پيام ها را تشکيل مي دهد. انديشمندان و شخصيت هاي بزرگ هر کشور، جزو سرمايه هاي فکري و فرهنگي آن جامعه به حساب مي آيند که تمسخر و کوچک نمايي آن ها تخريب بخشي از سرمايه هاي يک کشور است. اما متاسفانه اغلب افراد با بي توجهي و در قالب جوک و طنز آن ها را منتشر مي کنند.

* شايد احترام به بانوان سرزمين مان يک روزي خيلي مايه افتخار بود و همه متوجه بودند که در هر فضايي بايد شان و جايگاه يک بانو را نگه دارند، اما يکي از کارهاي عجيب و غريب ديگري که در فضاهاي مجازي رخ مي دهد نسبت دادن کوته فکري و بهره هوشي پايين به خانم هاست. آن چه بسيار دردناک تر از آن است شايد اين باشد که حتي خود بانوان هم جزئي از فوروارد کنندگان اين پيام ها هستند و توجيه شان اين است که «سخت نگيريد اين ها جوک هستند».

* شبکه هاي اجتماعي علاوه بر پيام هاي متني، امکان ارسال تصاوير و ويدئو ها را هم به کاربران خود مي دهند که در اين زمينه نيز گاهي شاهد افراط و تفريط هايي از سوي کاربران ايراني هستيم؛ مثلا اين روزها يکي از سرگرمي هاي ما ايراني ها اين شده است که از هر اتفاق خاص مثل تصادف، دعوا يا حتي شادي و جشن عروسي فيلم هاي کوتاه بگيريم و در شبکه هاي اجتماعي منتشر کنيم. نمونه اي که هنوز مدت زيادي هم از آن نگذشته، فيلم لحظات سخت بيماري مرتضي پاشايي بود که دل خانواده اش را حسابي به درد آورد، در حالي که کاربران شبکه هاي اجتماعي لحظه به لحظه اين تصاوير را براي هم فوروارد مي کردند و يکديگر را تشويق به ديدن فيلم مي کردند.

* ارسال ويدئو هاي ترسناک، ناراحت کننده و دلخراش که باعث آزردگي افراد مي شود، به خصوص کودکان و نوجوانان که روحيه حساس و آسيب پذير تري دارند.

آن ها به راحتي تحت تاثير اين کليپ ها قرار مي گيرند. بچه ها چون به منابع اطلاعاتي دقيق تر مانند خبرگزاري ها، روزنامه ها و... دسترسي کمتري دارند، آنچه را که مي بينند سريع تر، باور مي کنند. حتي گاهي کودکان بعضي تصاوير و فيلم ها را در گوشي هاي والدين خود که از طريق شبکه هاي اجتماعي براي آن ها ارسال شده است مي بينند. براي همين بهتر است که والدين فايل هايي را که براي کودکان مناسب نيست در گوشي خود نگهداري نکنند.

* گاهي نيز بخش کوتاهي از سخنراني يک سخنران را جدا مي کنيم و در قالب ويدئو هاي کوتاه در شبکه ها منتشر مي کنيم که اغلب باعث انتقال ناقص پيام فرد مورد نظر و ايجاد سوء تفاهم و سوء برداشت از صحبت وي مي شود.

چطور زندگي آنلاين مفيدي داشته باشيم؟
دکتر ندا رضوي زاده عضو هيئت علمي گروه جامعه شناسي جهاد دانشگاهي مشهد - از طريق شبکه هاي اجتماعي تحت وب و موبايلي مي توان مرزهاي زمان و مکان را درنورديد: اقوام يا دوستان قديمي را که در نقاط گوناگون شهر، کشور و دنيا پراکنده اند به طور مجازي ملاقات کرد، مثل يک محفل فاميلي يا دوستانه دور هم جمع شد، گپ زد، از حال يکديگر باخبر شد، جمع هايي با دوستان، همکلاسي ها، همکاران و گروه هاي همفکر يا هم سليقه با علايق مشترک تشکيل داد و از اشتراک ديدگاه ها و محتواهاي مفيد و جذاب، بهره و لذت برد. اگرچه گروه هاي مجازي ويژگي هاي خاص خودشان را دارند، اما از منظر جامعه شناختي، از بسياري جهات شبيه تجمعات واقعي خارج از دنياي مجازي هستند و براي حفظ انسجام و زندگي مسالمت آميز و دوستانه در آن ها به ناگزير مراعات بعضي مسائل، ضروري به نظر مي رسد. تجربه کوتاه گروه هاي مجازي نشان مي دهد که اين گروه ها گاهي با اختلال کارکرد مواجه مي شوند، گاه به دليل دلخوري ها و سوء تفاهم هايي که در خلال تعاملات اعضاي آن ها رخ مي دهد، فضا از رونق مي افتد يا جمع به سمت فروپاشي مي رود. چگونه مي توان در گروه هاي آنلاين مشکلات و آسيب ها را کاهش داد و فضايي با حداقل آسيب و حداکثر کارآيي براي خود و ديگران فراهم کرد؟ پيشنهادهايي که در ادامه مي آيد پاسخ هايي براي اين پرسش فراهم مي کند.

اهداف، موضوع مورد علاقه و اعضاي گروه را بشناسيد
اگر وارد گروهي مي شويد، ابتدا سعي کنيد هدف از گردهمايي افراد را شناسايي کنيد. اگر جايي براي توصيف گروه وجود دارد آن را بخوانيد. اگر وجود ندارد از مدير، ايجادکننده گروه يا کسي که شما را به گروه دعوت کرده است به روشني خواهش کنيد که هدف و زمينه فکري گروه را براي تان توضيح دهد و يک معرفي کلي از اعضا ارائه کند. اگر خودتان گروهي ايجاد مي کنيد پيش از هر چيز هدف خودتان را براي خود و سپس براي ديگران روشن کنيد يا در فرآيند گفت و گو با ديگران به آن وضوح ببخشيد. اين کار نبايد مدت طولاني به تعويق بيفتد. همچنين مشخص کنيد چه کساني اعضاي بالفعل يا بالقوه گروه هستند؛ مثلا مي توانيد بگوييد: «اين گروه زنان خانه دار يا والدين با فرزند کمتر از پنج سال است»، يا: «اين يک گروه حرفه اي براي مهندسان آب است»، يا: «اين گروه علاقه مندان به شعر معاصر فارسي، يادگيري زبان انگليسي و يا دوچرخه سواري است». براي تعريف اهداف، اشاره اي به موضوع هاي مورد علاقه گروه بکنيد. مثلا: «در اين جا فقط شعر و نقد شعر به اشتراک مي گذاريم و درباره شعر معاصر فارسي بحث و تبادل نظر مي کنيم»، يا: «در اين گروه عکس و مطالب مرتبط با طراحي داخلي و دکوراسيون به اشتراک گذاشته مي شود». توضيحات حتي مي تواند بيش از يکي دو جمله باشد. اما نسبتا کوتاه و شفاف بودن آن امتياز مهمي است. تصريح اهداف و نوع اعضا، فضا را براي همه روشن مي کند و از اختلاف نظرها و بحث و جدل هاي بعدي تا حد زيادي جلوگيري مي کند. اگر عضو جديدي به جمع اضافه مي شود لازم است اهداف و موضوع هاي مورد علاقه گروه براي او بيان و معرفي کلي از اعضا به او ارائه شود. در غير اين صورت وي ممکن است با حدس و خطا سعي کند هدف، موضوع و اعضا را شناسايي کند. در اين مسير ممکن است صرفا در اثر ناآگاهي و نه سوء نيت، با لحن نامناسبي با جمع حاضر سخن بگويد. يا مطالب نامربوط و آزاردهنده اي به گروه ارسال کند و به اين ترتيب ناخواسته فضا به تشنج کشيده شود. گاه حتي جدل هاي پرهيجان در اين زمينه بالا مي گيرد و سوء تفاهم هاي ريز و درشت و دلخوري پيش مي آيد و در بدترين حالت به خروج علاقه مندان و فعالان گروه، يا فروپاشي گروه مي انجامد.

در افزودن افراد به گروه ها تأمل کنيد
نرم افزارهاي شبکه اي آنلاين معمولا از لحاظ افزودن افراد به گروه ها محدوديت فني خاصي ندارند (مگر در موارد تنظيمات خاص کاربر). با اين حال فقدان محدوديت فني نبايد، ما را فريب بدهد و باعث شود بدون تأمل به هر جمعي بپيونديم يا هر کسي را به هر جمعي دعوت يا اضافه کنيم. اگر کسي را به گروهي آنلاين دعوت مي کنيد، مطمئن شويد که مايل و علاقه مند به حضور در آن جمع هست. افرادي که بدون علاقه شخصي به يک گروه وارد مي شوند اعضاي فعالي نخواهند بود. به علاوه در مواردي که «تعداد» اعضاي گروه از لحاظ فني محدوديت دارد، اعضاي بي علاقه يک ظرفيت گروه را اشغال مي کنند و فرصت حضور را از ديگران سلب مي کنند. همچنين اعضاي بي علاقه به اهداف و موضوع گروه، ممکن است حوصله شان از مباحث در جريان در گروه سر برود و مطالب نامربوط ارسال کنند و بدين ترتيب زمينه ناراحتي اعضاي ديگري را فراهم کنند که با اشراف و علاقه به اهداف گروه به آن پيوسته اند. اگر خودتان به گروهي دعوت يا اضافه مي شويد که با موضوع و اهداف کلي آن موافق نيستيد يا به آن ها علاقه نداريد، تلاش نکنيد موضوع و اهداف را تغيير دهيد. ممکن است پيشنهادهايي براي بهبود و کارآمدتر کردن گروه بدهيد که مورد توافق اعضا قرار بگيرد.

با اين حال بحث و جدل دامنه دار براي تغيير، کار معقولي به نظر نمي رسد و نتيجه آن جز اتلاف وقت و انرژي، و ايجاد تنش و آزردگي نخواهد بود. ايجاد گروه هاي آنلاين معمولا آسان و بي هزينه است و هر کسي مي تواند گروهي با موضوع مورد علاقه و کارکرد مورد نظرش ايجاد کند و علاقه مندان را دعوت کند. در يک جمع بندي کلي مي توان گفت تعيين و تصريح اهداف و موضوع کلي گروه هاي آنلاين براي اعضا و معرفي کلي مخاطبان گروه، موجب کاهش پست هاي نامرتبط و اختلاف و تنش هاي زائد مي شود. هم چنين عضويت در گروه هاي مورد علاقه و احترام به سليقه اعضا، محيطي خوشايندتر و دوستانه تر براي همه فراهم مي کند.

بیمارستان جامعه دین زمان و مکان زنان خانه دار شادی شبکه های اجتماعی کودکان و نوجوانان مشکلات والدین