اینجا مرکز ایران است/ چه کساني در قيامت به امام رضا(ع) نزديک ترند؟+ تصاوير حرم

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- مهدي ياراحمدي- از هزار واندي سال پيش که قلب نازنين امام ابوالحسن الرضا(ع) از تپش ايستاد و از آن لحظه که پيکر پاکش را به آغوش خاک تيره سپردند و شيعيان و دوستداران حضرتش گرداگرد قبر مطهرش بي قرار در مدار عشق او جاودانه مي گرديدند تا به امروز، حضور مبارکشان در ايران و وجود مرقد مطهر و بارگاه ملکوتي ايشان در ارض اقدس رضوي همواره مايه برکت و مباهات مردم ايران زمين بوده و اين نعمتي بس بزرگ براي ايرانيان است که کسي نتواند «از عهده شکرش به درآيد».

در آن هنگام که طاغوت زمان، مأمون عباسی وجود شریف امام رئوف حضرت علی بن موسی الرضا(ع) را از دیار اجداد مطهرش به قصد تحدید به سرزمین توس آورد و سلطان سریر ارتضاء به غریب الغربا ملقب گردید در افکار پلید خود هرگز روزی را تصور نمی کرد که شیعیان و دوستداران حضرتش گرداگرد قبر غریبش بی محابا فریاد «رضا رضا» سر دهند و بارگاه ملکوتی اش باغی از باغ های بهشت، مهبط فرشتگان، قبله  اهل دل و ملجاء معنوی همه دردمندان و نیازمندان و عالی ترین پایگاه فرهنگی جهان تشیع باشد.

اینجا حرم سلطان دین “آستان قدس رضوی” و مرکز ایران است؛ شهر بهشت “مشهدمقدس” همان جایی که سالانه میلیون ها نفر عاشق و شیفته آزادگی و دانشِ بی نهایت عالم آل محمد(ص) بدان جا سفر و دست حاجت به سوی امام مهربانی ها دراز می کنند تا ضمن بهره مندی از فیوضات معنوی زیارت، فرصتی مناسب بیابند تا به همراه خانواده جان خود را در دریای کرامتش جلا دهند و از یک سفر مذهبی و معنوی لذت کافی ببرند. شیفتگان آستان مقدس حضرت ثامن الحجج(ع) از داخل و خارج، پیاده و سواره به پابوس حضرت مشرف می شوند و خود را دخیل پنجره های فولادین حرم می نمایند؛ باشد که مورد عنایت و رأفت امام مهربانی ها قرار گیرند. این دلدادگی و عشق سالانه در چنین روزهایی و در ایام شهادت حضرت به اوج خود می رسد تا آنجا که میلیون ها عاشق امام هشتم(ع) به قصد زیارت و تکریم و تعظیم مقام والای ایشان و حضور در جوار بارگاه منورشان در ایام شهادت دست از پا نمی شناسند و از راه های دور و نزدیک خود را در میان خیل عظیم مشتاقان امام معصوم قرار می دهند و به راستی چه زیباست تماشای عظمت عشق و دلدادگی به ولایت و امامت امام مهربان.

اما نکته حائز اهمیت این است که وظیفه دینی و اخلاقی مهمان نوازی از زائران حضرت بر عهده چه کسانی است؟ و تکریم زائرانی که از نقاط مختلف به سمت مشهد مقدس در حال حرکت هستند می بایست در چه حد و اندازه ای باشد؟ خصوصاً در این روزها که دنیا شاهد عظمت دلدادگی مسلمانان آزاده جهان به خاندان پیامبر اکرم(ص) در سرزمین کربلا بود و چگونگی تکریم از زائران حسینی همه شیعیان جهان را به وجد آورده است. آیا منزلت زائر حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرضا(ع) نباید همچون زائران جد بزرگوارشان به احسن وجه گرامی داشته شود؟ به نظر می رسد اکنون می توان با برنامه ریزی مناسب و دقیق با نگاهی ملی سنت حسنه زیارت پیاده غریب الغربا در دهه آخر صفر را نیز در کشور بیش تر از آنچه تاکنون بوده نهادینه کرد. همه مسئولان کشوری مثل آنچه در کربلا اتفاق افتاد می بایست خود را در این عرصه مهم مسئول و سهیم بدانند. چرا که حفظ حرمت همسایه بزرگوار ایرانیان امام هشتم(ع) بر همگان واجب است. عدم سامان دهی مناسب مهمان پذیر ها و هتل ها، کیفیت پایین اسکان و ارائه خدمات به زائر، حاشیه نشینی و معضلات فرهنگی، عدم توسعه کافی حمل و نقل عمومی، ترافیک سنگینی که در ایام حضور حداکثری زائران عبور و مرور را در هسته مرکزی شهر قفل می کند همه و همه تنها گوشه ای از کاستی ها در پایتخت معنوی ایران اسلامی برای پذیرایی شایسته از زائران حضرتش می باشد. هر ساله و در مناسبت های مختلف مسئولان کشوری در حاشیه سفرهایی که به مشهد مقدس دارند وعده اتفاقات بزرگ برای رفع مشکلات کلانشهر مشهد را می دهند اما بسیاری از آنها تنها در قالب حرف و سخن باقی می ماند. آیا نگاه ملی به شهری که آحاد جامعه دلباخته صاحب آن هستند و متعلق به همه مردم ایران است ضرورتی انکارناپذیر نیست؟ بی شک مردم شریف مشهد و سازمان ها و مراکز محلی متولی مدیریت امور زائرین تمام توان خود را صرف تکریم و پذیرایی مناسب از زائرین می نمایند اما مشکلات و محدودیت هایی که در این راستا وجود دارد به مراتب بالاتر از توان نهادهای محلی است و ضرورت دارد شهر ملی با بودجه و امکاناتی در سطح ملی اداره شود.

همسایگی و مجاورت ایرانیان با امام مهربانی ها و عالم آل محمد حضرت رضا(ع) توفیق و نعمتی است که بی شک خداوند متعال از چگونگی بهره مندی ما از این فرصت در روز قیامت سوال می کند. مگر نه این است که براساس آموزه های دینی مسلمانان، همسایه بر همسایه حقی دارد که باید نسبت به ادای آن اهتمام ورزد؟ همچنین تشرف ۲۷ میلیون زائر رضوی از داخل و خارج کشور به حرم مطهر ثامن الحجج(ع) فرصت بسیار گرانبهایی است که می توان با استفاده از امکانات فرهنگی تبلیغی، فرهنگ اهل بیت علیهم السلام و اسلام ناب و گفتمان انقلاب اسلامی را تبیین و ارائه داد. پس ضرورت دارد ضمن تطبیق رفتار فردی و اجتماعی خود با فرهنگ رضوی زمینه توسعه فرهنگ زیارت واقعی و تکریم زائرین حضرتش با نگاهی ملی مورد توجه و عنایت همه آحاد جامعه اعم از مردم و مسئولان قرار گیرد تا عاشقانه بر خود ببالیم که امروز سایه امام هشتم(ع) بر سرزمین ایران و بر دل ایرانیان مستدام است؛ سزد که بر سر خورشید سایه اندازیم/ کنون که سایه شمس الشموس بر سر ماست.

چه کساني در قيامت به امام رضا(ع) نزديک ترند؟
ارزش و اهميت والاي رفتار صحيح با اعضاي خانواده در کلام و سيره عملي اهل بيت(ع) به خوبي نمايان است. امام رضا(ع) در رفتار با همسر، فرزند، برادر و آشنايان شان راه درست را به اهل ايمان نشان داده اند. توصيه ها و رفتارهاي عملي امام رضا(ع) در اين باره، الگويي براي همه مردم بوده و خواهد بود.

در ادامه نگاه کوتاهي به سبک زندگي آن حضرت مي اندازيم که مشروح آن که از اطرافيان ايشان نقل شده، در کتاب هاي «امام رضا(ع) و زندگي» نوشته «حجت الاسلام مهدي غلامعلي» و «منشور زندگي در منظر امام رضا(ع)» نوشته «محمدباقر پوراميني» منتشر شده است. توجه به سيره امام رضا(ع) و عمل به آن، راه حل بسياري از مشکلاتي است که خانواده هاي امروزي با آن درگير هستند.

بلند نکردن صدا در خانه
در کتاب «امام رضا(ع) و زندگي» از قول کنيزي که در خدمت امام بودند، مي خوانيم: با تشرف امام رضا(ع) به خطه خراسان، مامون من را براي خدمت گزاري به ايشان بخشيد. خانه امام بسيار ساده بود. در اين خانه خبري از امکانات رنگارنگ کاخ نبود. من که به دنيا خو گرفته بودم، تحمل ساده زيستي امام برايم دشوار بود، اما معنويت بسياري در اين خانه نصيبم شد. امام رضا(ع) زني را براي تربيت ما گماشته بودند که شب ها ما را براي راز و نياز از خواب بيدار مي کرد. خوب به ياد دارم که در خانه امام رضا(ع)، هيچ فردي حتي بزرگان اجازه نداشتند، داد بزنند يا صدايشان را بلند کنند. خود امام نيز همواره با مردم به نرمي و آهستگي و شمرده، سخن مي گفت.

احترام به کودک
کاتب ويژه دربار عباسيان بودم. وقتي امام رضا(ع) به خطه خراسان آمدند وزير خليفه، من را مامور کرد که در خدمت حضرت باشم. نامه نويس حضرت شده بودم. عرب ها غير از نام، کنيه هم دارند. آن ها وقتي مي خواهند به فردي احترام بگذارند، او را با نام صدا نمي کنند بلکه با کنيه خطاب مي کنند. براي من جالب بود که آن حضرت، هيچ گاه نام فرزندش «محمد» را نمي برد، مگر با کنيه، به طور مثال مي فرمودند: «ابوجعفر، برايم نامه نوشته است.» اين گونه احترام گذاشتن، معمولا در خانواده هاي آن زمان مرسوم نبود اما امام با کمال احترام از فرزندشان ياد مي کردند. اين تکريم وقتي برايم بيشتر نمايان و جذاب شد که دانستم فرزند ايشان، هنوز کودک هستند ولي امام با کمال احترام از او در نامه ها ياد مي کردند.

معيار هزينه کردن در زندگي
درباره معيار هزينه کردن درآمدم در خانواده، از امام رضا(ع) پرسيدم. دنبال معيار بودم. امام(ع) فرمودند: «راه ميانه، راهي است ميان 2 روش ناپسند.» منظور امام را متوجه نشدم. پرسيدم: «فدايت شوم، من آن دو روش ناپسند را نمي دانم. منظورتان چيست؟» حضرت فرمود: آري مي دانم. خدا تو را رحمت کند. آيا نمي داني خداوند از اسراف کاري و سخت گيري بيزاري جسته و فرموده است: «آنان که انفاق مي کنند، نه اسراف مي ورزند و نه تنگ مي گيرند بلکه راهي ميانه در پيش مي گيرند (سوره فرقان، آيه 67) يعني نه افراط و نه تفريط»

فرزندت را کتک نزن
پسرم خيلي مرا اذيت مي کرد. مي خواستم او را تنبيه بدني کنم. گفتم از امام(ع) راهنمايي مي گيرم. نزد ايشان رفتم و از فرزندم شکايت کردم. حضرت(ع) فرمود: «فرزندت را نزن بلکه با او قهر کن، اما زمان قهر کردن را طولاني نکن.»

عذر برادرت را بپذير
در يکي از مهماني هاي امام (ع) نشسته بوديم که يکي از دوستان درباره کوتاهي هاي برادرش سخن گفت و از رفتار برادرش نزد امام شکايت کرد. امام(ع)، وقتي گلايه هاي او را شنيدند با زبان شعر او را نصيحت کردند. قسمتي از ترجمه شعري که حضرت فرمود، چنين بود: «عذر برادرت را برگناهش بپذير / و عيب هاي او را بپوشان و پنهان کن / و بر بهتان بي خردان، شکيبايي کن / ... »

حرام بودن عقوق والدين
معمربن خلاد به امام رضا(ع) عرض کرد: «اگر پدر و مادرم مذهب حق را نشناسند، دعايشان کنم؟» امام فرمودند: «براي آن ها دعا کن و از جانب آن ها صدقه بده و اگر زنده باشند و مذهب حق را نشناسند، با آن ها مدارا کن چراکه خداوند متعال عقوق والدين را حرام کرده و اين سبب خروج از اطاعت خداوند و ابطال شکر و سپاس گزاري است.»

ازدواج نکردن با مرد بداخلاق
«حسن بن بشار واسطي» درباره نامه اي که به امام رضا(ع) نوشته است، چنين مي گويد: خدمت امام رضا(ع) نامه اي نوشتم که يکي از بستگانم از يکي از دخترانم خواستگاري کرده است ولي مرد بد اخلاقي است. امام(ع) در پاسخ نامه چنين مرقوم فرمودند: «اگر بد اخلاق است، دخترت را به ازدواج او درنياور»

تاکيد بر آراسته بودن مرد در خانه
ارتباط صميمانه با خاندان و خويشاوندان، از راه هاي مهم رشد و تقرب به خداوند است. امام رضا(ع) در اين باره مي فرمايند: «خداوند به تقواي الهي و صله رحم فرمان داد پس هر فردي صله رحم نکند، تقواي الهي را رعايت نکرده است.» همچنين امام رضا(ع) ضمن حفظ آراستگي خود در خانه بر آراسته بودن همه مردها در خانه تاکيد مي کردند و براي آنان که امکانات دارند، لازم مي شمردند تا خانواده خود را در رفاه و آسايش قرار دهند و مي فرمودند: «شايسته است که مرد به خانواده اش از نظر مالي توجه بيشتري داشته باشد تا آرزوي مرگ او را نکنند». امام همچنين بر خوش اخلاقي و نيک رفتاري با خانواده توصيه فرموده اند: «در قيامت فردي به من نزديک تر است که در دنيا خوش اخلاق تر و به خانواده خود نيکوکارتر باشد.»

پاداش تلاش براي کسب روزي خانواده
اسلام تمامي مسلمانان را به کار کردن تشويق مي کند و به دوري از بي تحرکي و سستي و تنبلي هشدار مي دهد. امام رضا(ع) کار براي اقتصاد خانواده را ارزشي جهادگونه معرفي مي کنند: «فردي که براي زندگي و فرزند خود مشغول کسب و کار است، ثوابش از مجاهدان راه خدا بزرگ تر است. هر فردي که کار بيشتري مي کند تا درآمدش براي خود و خانواده اش بسنده باشد، در نزد خدواند پاداشي بزرگ تر از پاداش مجاهد في سبيل ا... دارد.»