تبدیل پلهای عابرپیاده به فضای بی‌دفاع شهری

به گزارش پارس به نقل از مهر، ظهر است. شهر خلوت. خیابان خالی از ماشین. اما مانع میان خیابان مجبورمان می کند از پله های عابر پیاده به آن سو برویم. روی پل را تابلوی بزرگی از یک شرکت لوازم خانگی پوشانده است. از این پایین تنها پاهای عابران پیاده مشخص است. به بالای پل که می رسیم با تصویر مردی در پتو پیچیده در میانه پل روبرو می شویم. سرعت قدم هایمان را بالا می بریم و از کنار مردی که تنها پاهای سیاه و اندکی از موه های ژولیده اش بیرون است می گذریم و با دلهره از این که نکند از خواب بیدار شود. انتهای پل جای سیاهی آتش است و چند کارتن پهن شده.

پل های عابر پیاده قرار است جانمان را از سرعت خودروها حفظ کنند اما در آن بالا که دستمان به هیچ جا بند نیست تهدیدهای بیشتری در کمین است به ویژه پلهایی که با تابلوهای تبلیغاتی پوشانده شده اند.

پر خطر بودن چنین پل هایی را جعفرمیکائیلی مدرس دانشگاه که پژوهشی پیرامون فضاهای بی دفاع شهری انجام داده است تایید می کند و می گوید: در تهران اغلب پل های عابر پیاده بواسطه اینکه توسط تابلوهای تبلیغاتی پوشانده شده اند یک فضای بی دفاع بوده و ترس و احساس ناامنی برای عابران تولیدمی کند. زیرا در این پل ها هم ترس از کارتن خوابها است وهم تهدیدهای ناموسی.

او ادامه می دهد: برخی فضاهای شهری به لحاظ کالبدی و فیزیکی به گونه ای طراحی شده اند که بالقوه پذیرای آسیبهای اجتماعی هستند. عدم رویت پذیری، محاط بودن ونبود فرصت نظارتی مثل پل های عابر پیاده که عموما توسط تابلوهای تبیلیغاتی پوشانده شده اند که در تهران کم هم نیستند و یا راه پله ها در مجتمع های ساختمانی که حس قلمروگرایی نسبت به ان توسط ساکنین نیست و رفت و امد در ساختمان اغلب توسط آسانسور صورت می گیرد لذا راه پله فضایی شده که نظارت وجود ندارد و حس ترس و ناامنی بر فرد تحمیل می کند و یا پارکینگ های سا ختمانی و یا برخی از پارکها که به گونه ای طراحی شده اند که محاط هستند و نبود تداوم دید سبب شده رویت پذیری کمتر شود و یا پوشش گیاهی و درختی در پارکها بعضا به گونه ای است که فضایی مخفی و پنهانی را فراهم کرده برای مثلا استعمال مواد مخدر… از ویژگیهای این فضاها هستند.

خلوتی و تاریکی مثل زیرگذرها و یا کوچه های تنگ و باریک، بی ثباتی و ناپایداری جمعیت مثل پایانه های مسافربری که جمعیت سیال است و گمنامی افراد را سبب می شود و ضعف افکار عمومی پیامد ان است، ازدحام و تراکم جمعیت مثل ایستگاههای مترو، رها شدگی و فرسودگی و اشفتگی فضا مثل مکانها یا ساختمانهای مخروبه رها شده و بدون متولی از دیگر ویژگیهای فضاهای بی دفاع شهری است که این مدرس دانشگاه به آن اشاره می کند.

مکاییلی درباره آسیبهایی که شهروندان در این فضاها ممکن است با آن برخورد کنند می گوید: در هر کدام از فضاها، نوع یا جنس ناامنی یا جرم متفاوت هست مثلا در پارکها احتمال مشاهده استعمال مواد مخدر توسط معتادین است که به ببینده حس ناخوشایندی دست می دهد و یا مثلا در کوچه یا خیابانهای کم عرض و خلوت، احتمال زورگیری، کیف زنی، تنه زنی، خشونت کلامی است. در ترمینالها از نوع سرقت و دزدی است یا وجود کارتن خواب در پل های عابر پیاده و… حس ترس و ناامنی برای استفاده کننده از این فضا تولید می کند.

نا امنی پلهای عابر پیاده که با تابلوهای تبلیغاتی پوشانده شده اند را معاون فنی و طرحهای شهری سازمان زیباسازی شهر تهران هم تایید می کند. او با اشاره به طرحهایی که برای ساماندهی پلهای عابر پیاده در پایتخت دارند به مهر می گوید: مطالعات حذف پلهای عابر پیاده از تقاطع هایی که می توان جان عابر پیاده را با خط کشی و چراغ تامین کرد انجام شده و در صورت تایید شورای شهر و نهادهای مرتبط اجرایی می شود.

شاپور دیوسالار با بیان اینکه در دو سطح به فکر ایمن سازی و ساماندهی پل های عابر پیاده هستیم ادامه می دهد: در معابری که ماشینها می توانند با سرعت کمتری حرکت کنند لازم نیست عابر پیاده ارتفاع چهار، پنج متری را بالا برود تا وسایل نقلیه با سرعت بیشتری از تقاطع ها عبور کنند. ما تلاش می کنیم به محل تلاقی عابر پیاده و سواره معنا بدهیم و با خط کشی و چراغ راهنمایی ایمنی عابران را تامین کنیم. در شهری مانند پاریس که شهر پر تقاطعی است پل عابر پیاده ای در تقاطع ها وجود ندارد زیرا با فرهنگ سازی و اصلاح رفتارها مشکل خود را در سطح زمین حل کرده اند. عابران پیاده مجبورند برای حفظ سرعت خودروها از ارتفاع بالا روند که ممکن است برای کودکان و خودشان ناایمن باشد. در صورت موافقت شورای شهر تهران و رایزنی با نهادهای مرتبط پل های عابر پیاده را در سطح شهر جمع آوری می کنیم.

دیو سالار به حذف تدریجی تبلیغات نصب شده بر روی پل های عابر پیاده هم اشاره می کند و می گوید: برخی از تابلوهای تبلیغاتی به شکلی است که فضای مخاطره آمیزی را برای عابران پیاده ایجاد کرده است. ما تلاش می کنیم به تدریج این تبلیغات اصلاح شود البته زمان آن بستگی به اتمام مدت قراردادها دارد.

در کشورهای توسعه یافته وقتی یک پروژه عمرانی در سطح شهر اجرا می شود از آغاز عملیات تا پایان آن در کنار طراحان و مهندسان فنی، تکنسین های اجتماعی و حتی روان شناسان اجتماعی نیز حضور دارند و باهم هم اندیشی می کنند و جامعه شناسان به ارزیابی تاثیرات اجتماعی پروژه توجه دارند زیرا فضای شهری نمودی از جامعه است. حال اگر راهکار جزیی برای خلق فضاهای بادفاع بیان شود می توان به موارد زیر اشاره کرد مثلا در صورت نصب پل هوایی برای عبور افراد باید پل جایی تعبیه شود که قابل رویت باشد و توسط تابلوها و سایر الحاقات پوشیده نشود. یا مثال دیگر اینکه در مکان یابی پارکها باید دقت کرد تا ناهمواریها و گنج ها و گوشه ها زیاد نباشد. می توان با مداخلات مدیریتی به اصلاح و یا کاهش فضاهای بی دفاع شهری کمک کرد.