هود لامینار چیست؟ بررسی انواع، ویژگی ها و کاربردها و تفاوت آن با هود شیمیایی

هود لامینار چیست؟ هود لامینار یا همان هود میکروبی دستگاهی مهم در آزمایشگاه‌ها است که با ایجاد جریان هوای آرام و فیلتر شده، محیطی پاک و عاری از آلودگی برای نمونه‌ها و کاربران فراهم می‌کند. این هود معمولاً دارای فیلترهای HEPA یا ULPA است که ذرات آلاینده، باکتری‌ها و گرد و خاک را از هوا حذف می‌کنند. به همین دلیل در آزمایشگاه‌های پزشکی، دارویی، الکترونیکی و میکروبیولوژی کاربرد فراوان دارد. 

انواع هود لامینار

هودهای لامینار مثل هود میکروبیولوژی انواع مختلفی دارد و بر اساس جریان هوا به دو دسته افقی و عمودی تقسیم می‌شوند و هدف اصلی آنها حفاظت از نمونه‌ها، محیط آزمایشگاه و همچنین اپراتور است:

• هود لامینار افقی: جریان هوای پاک از پشت هود به سمت جلو حرکت می‌کند و به این ترتیب نمونه‌ها در برابر آلودگی محافظت می‌شوند. در این مدل هوا به سمت کاربر جریان دارد اما پس از عبور از فیلترهای HEPA تمیز می‌شود.
• هود لامینار عمودی: جریان هوا از بالا به پایین می‌آید و هوا به صورت عمودی از فیلتر عبور کرده و به پایین می‌رسد که معمولاً برای نمونه‌هایی با حجم بزرگتر و کارهای حساس‌تر استفاده می‌شود. در این حالت هوای تمیز به سمت کاربر دمیده نمی‌شود و ایمنی بیشتری فراهم می‌شود.

کلاس‌های هود لامینار

هود لامینار به سه کلاس اصلی بر اساس میزان حفاظت و نقش فیلتراسیون تقسیم می‌شود:

هود لامینار کلاس یک: این نوع هود هوای محیط را از شکاف جلوی هود وارد کرده و جریان هوایی چرخشی داخل هود ایجاد می‌کند. هوا از قسمت بالای هود خارج می‌شود و این مدل بیشتر از همه برای حفاظت از کاربر و محیط آزمایشگاه طراحی شده است، اما از نمونه داخل هود محافظت نمی‌کند. به دلیل ساختار ساده، در آزمایشگاه‌های مختلف کاربرد دارد و مناسب کار با عوامل بیولوژیکی کم خطر است.

هود لامینار کلاس دو: این کلاس علاوه بر حفاظت از محیط و کاربر، از نمونه داخل هود نیز محافظت می‌کند. هودهای کلاس 2 دارای دو فیلتر HEPA هستند و خود به زیرگروه‌های A1، A2، B1 و B2 تقسیم می‌شوند که تفاوتشان در سرعت و نحوه خروج هوا است. مثلا در زیرگروه‌های A1 و A2 نیازی به داکت خارج‌کننده هوا نیست، اما در B1 و B2 هوای تهویه شده باید به خارج منتقل شود. این کلاس در آزمایشگاه‌های میکروبیولوژی و کشت میکروارگانیسم‌ها کاربرد دارد.

هود لامینار کلاس سه: این نوع هود بیشترین حفاظت را به کاربر و محیط می‌دهد و هیچ تبادلی با هوای محیط ندارد. هوای ورودی و خروجی هر دو از فیلتر HEPA می‌گذرند و به این دلیل به آن "گلاوباکس" (Glovebox) هم گفته می‌شود. فضای داخلی کاملاً ایزوله است و کاربر با استفاده از دستکش‌هایی که به هود وصل شده‌اند با نمونه‌ها کار می‌کند، بنابراین حفاظت بالا و ایمنی کامل در برابر آلودگی‌های بیولوژیکی فراهم می‌شود.

هر کدام از این کلاس‌ها متناسب با نوع کار آزمایشگاهی و سطح حفاظتی مورد نیاز انتخاب می‌شوند و تفاوت‌های مهمی در میزان حفاظت از نمونه، کاربر و محیط دارند که در آزمایشگاه‌های مختلف کاربرد متفاوتی دارند.​

ویژگی‌ها

• استفاده از فیلترهای با راندمان بالا HEPA یا ULPA برای تصفیه هوا
• جریان هوای منظم و یکنواخت (Laminar air flow) برای جلوگیری از آلودگی نمونه‌ها
• ایجاد محیط استریل برای کار با میکروارگانیسم‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها
• دارای لامپ UV برای ضدعفونی و استریل کردن فضای داخلی هود
• طراحی برای حفاظت همزمان از نمونه، محیط و اپراتور آزمایشگاه
• امکان استفاده گسترده در آزمایشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، داروسازی و الکترونیک

کاربردها

کاربردهای هود لامینار در آزمایشگاه و صنایع مختلف عبارتند از:

• ایجاد محیط استریل و حفاظت از نمونه‌ها در برابر آلودگی‌های میکروبیولوژیکی، مانند باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و دیگر میکروارگانیسم‌ها.
• محافظت از اپراتور و محیط آزمایشگاه در برابر آئروسل‌ها و ذرات آلوده معلق در هوا که حین کار با نمونه‌های عفونی یا بیماری‌زا تولید می‌شود.
• استفاده در کشت سلولی، بافتی و میکروبی برای ایجاد شرایط بهینه و بدون آلودگی که مورد نیاز رشد و توسعه نمونه‌ها است.
• کاربرد در آزمایشگاه‌های پزشکی، داروسازی، میکروبیولوژی، بیولوژی، بیوتکنولوژی و مراکز تحقیقاتی برای کار با مواد حساس و خطرناک.
• استفاده در صنایع الکترونیکی برای تولید و مونتاژ قطعات حساس که نیاز به محیط عاری از گرد و غبار و ذرات دارد.
• کاربرد در آزمایشات مربوط به بررسی آئروسل‌های بیماری‌زا مانند مایکوباکتریوم توبرکلوزیس.
• کمک به کوتاه کردن زمان رشد و جلوگیری از آفات در آزمایشگاه‌های کشاورزی و تحقیقاتی بر روی گیاهان.

اجزا

اجزای اصلی هود لامینار عبارتند از:

• بدنه و کابینت: معمولاً از فولاد ضد زنگ (استیل 304 یا 316) ساخته شده و دارای پوشش الکترواستاتیک یا رنگ کوره‌ای است که بدون درز و شکاف طراحی می‌شود تا از تجمع آلودگی جلوگیری کند.
• فیلتر HEPA یا ULPA: یکی از اجزای حیاتی هود است که ذرات معلق، باکتری‌ها و آلودگی‌ها را از هوا حذف می‌کند و هوای داخل کابینت را به طور کامل تصفیه می‌کند.
• فن سانتریفیوژ: مسئول ایجاد جریان هوای یکنواخت لامینار است که هوا را از طریق فیلتر پاک عبور می‌دهد و به سمت فضای کاری هدایت می‌کند.
• درب محافظ شیشه‌ای: معمولاً متحرک یا ثابت است و به عنوان حفاظی برای کاربر عمل می‌کند و اجازه می‌دهد هوای پاک و جریان لامینار به خوبی حفظ شود.
• لامپ UV: برای استریل کردن فضای داخلی کابینت و جلوگیری از رشد میکروارگانیسم‌ها استفاده می‌شود.
• لامپ روشنایی: منبع نور داخل هود است تا دید واضح و مناسبی برای کاربر فراهم کند.
• سیستم کنترل و هشدار: شامل صفحه کلید، تایمر لامپ UV، شمارنده عمر فیلتر و سیستم هشدار برای عملکرد صحیح دستگاه.

در هودهای کلاس 3 (هودهای با حفاظت بیولوژیکی کامل) اجزایی مانند مخزن مخصوص نمونه و دستکش‌های محافظ به منظور جلوگیری از تماس مستقیم اپراتور با نمونه نیز اضافه می‌شود. این اجزا در کنار هم محیطی کاملاً استریل و ایمن برای انجام آزمایش‌ها فراهم می‌کنند و مدام هوای داخل هود را پاک نگه می‌دارند تا آلودگی به نمونه‌ها و کاربر منتقل نشود.​ نحوه تمیز کردن هود لامینار هم پس از پایان کارتان مهم است.

تفاوت هود لامینار با هود شیمیایی

هود لامینار و هود شیمیایی هر دو در آزمایشگاه‌ها استفاده می‌شوند، اما تفاوت‌های کلیدی دارند که عبارتند از:

• هود لامینار با فیلترهای HEPA هوا را تصفیه و آلودگی‌ها را حذف می‌کند و معمولاً برای حفاظت از نمونه‌ها و کاربر در برابر آلودگی‌های بیولوژیکی کاربرد دارد.
• هود شیمیایی برای از بین بردن بخارات و گازهای شیمیایی مضر است و به جای فیلترهای HEPA معمولاً دارای سیستم تخلیه هوا به بیرون است.
• هود لامینار بیش‌تر در آزمایشگاه‌های زیستی و پزشکی کاربرد دارد، در حالی که هود شیمیایی در آزمایشگاه‌های شیمی و داروسازی برای کار با مواد شیمیایی خطرناک استفاده می‌شود.
• ساختار داخلی و تجهیزات هود شیمیایی شامل محفظه‌ای برای نگهداری مواد شیمیایی، شیرآلات گاز و آب است که هود لامینار فاقد آن‌ها می‌باشد.
• هود لامینار دارای لامپ UV برای ضدعفونی است، اما هود شیمیایی بیشتر بر سیستم تهویه و تخلیه هوا متمرکز است.

قیمت هود لامینار

قیمت هود لامینار بسته به ابعاد، کلاس حفاظتی، نوع فیلتر، ویژگی‌هایی مانند درب برقی یا دستی و کیفیت ساخت متغیر است. همچنین با توجه به نوع دستگاه و نیازهای شما، قیمت انواع هودهای لامینار می‌تواند متفاوت باشد. علاوه بر این، وضعیت بازار نیز ممکن است باعث نوسان قیمت‌ها شود؛ بنابراین اگر قصد خرید دارید، توصیه می‌شود برای اطلاع از قیمت‌های فعلی و دریافت مشاوره تخصصی با کارشناسان شرکت تهیه و تولید تجهیزات آزمایشگاهی شیماز تماس بگیرید تا بهترین راهنمایی‌ها متناسب با نیازهای شما ارائه شود و انتخابی آگاهانه داشته باشید.