چگونه از سلامت قطعات استوک قبل از خرید اطمینان حاصل کنیم؟

سال‌هاست استفاده از قطعات استوک برای سرورها جایگزین قطعات نو شده‌اند و بسیاری از شرکت‌ها و مجموعه‌ها بزرگ بدون کوچک‌ترین دردسری از آن‌ها استفاده می‌کنند.

اما برخی از مدیران IT تجربه متفاوتی دارند. قطعات تست‌شده و ظاهرا سالمی که خریداری‌ کرده‌اند بعد از چند روز هشدار خرابی ارسال می‌کند و سیستم شما را فلج می‌کند. این کابوس، برای کسانی رخ می‌دهد که به توصیه‌های سطحی اعتماد کرده‌اند.

تفاوت افرادی که سال‌ها بدون مشکل از قطعات استوک استفاده می‌کنند با کسانی که حتی چند روز هم قطعاتشان کار نمی‌کند، در تخصص، آگاهی و تجربه آن‌ها برای خرید این قطعات است. اگر شما هم میان وسوسه‌ قیمت پایین و دغدغه‌ی سلامت واقعی قطعات استوک تردید دارید و راه و روش خرید آن‌ها را نمی‌دانید، این راهنما مخصوص شماست.

آیا هر قطعه استوکی ارزش خرید دارد؟

پاسخ این سوال مشخصا منفی است. نباید براساس اینکه قطعه‌ای صرفا روشن می‌شود، قیمت زیادی ندارد، متعلق به برند معتبری است یا اینکه زمان زیادی از تولید آن نگذشته، بدون تحقیق و تست، آن را خریداری کنید. برای اینکه مطمئن شوید قطعه‌ای واقعا ارزش خرید دارد یا خیر، باید بدانید آن قطعه قبلا در چه محیطی استفاده شده است. همچنین نوع قطعه نیز اهمیت زیادی دارد. برای مثال قطعاتی مانند رم سرور و سرور cpu اگر به‌درستی تست شده باشند، معمولاً کم‌ریسک هستند. اما ذخیره‌سازها (HDD/SSD/NVMe) و PSU (منبع تغذیه) حساسیت بالاتری دارند و احتمال خرابی ناگهانی آن‌ها بیشتر است. علت این موضوع این است که این قطعات تحت فشار بالا، نوسان برق و دما قرار می‌گیرند و آسیب‌های پنهان آن‌ها می‌تواند بعد از خرید و نصب آشکار شود.

رازهای تشخیص سلامت قطعات استوک

اگر تا حالا برای خرید قطعات دست دوم سرورها اقدام کرده باشید، حتما می‌دانید که فروشنده‌ها تمام قطعات را تحت عنوان لوازم سالم و تست‌شده به شما معرفی می‌کنند. بنابراین اینکه بخواهید صرفا به گفته‌های فروشنده‌ها توجه کنید، ممکن است ریسک خرید شما را بیشتر کند. به همین علت در ادامه چک لیستی برای تشخیص سلامت قطعات استوک برای شما قرار داده‌ایم.

1. تمیز بودن و بررسی ساییدگی سوکت‌ها

اولین اقدام شما باید بررسی ظاهر قطعات باشد. اینکه قطعه‌ها سالم و تمیز باشند، کانکتورها، سوکت‌ها، خازن یا سایر نقاط حساس قطعات کاملا سالم و بدون ساییدگی، سوختگی، زنگ‌زنگی یا آثاری از تعمیرات قبلی باشد، قدم اول یک خرید کم‌ریسک است‌. برای مثال پایه‌های کدر، ترک‌خورده یا دارای حفره نشان ‌دهنده حرارت نامناسب در فرآیند لحیم‌کاری مجدد است.

2. تاریخچه استفاده

اینکه دقیقا بدانید قطعه موردنظر شما چه مدت و در چه محیطی استفاده شده، اهمیت بسیار زیادی دارد. برای مثال ممکن است خرید سرور اچ‌پی که در حد استفاده‌های خانگی بوده وسوسه‌کننده به نظر برسد؛ اما اگر همین قطعه در محیطی پراسترس و تحت فشار زیاد کار کرده باشد، ریسک خرید بسیار بالایی دارد. برای بررسی این موضوع می‌توانید از فروشنده گزارش I/O، ساعت کارکرد، استفاده در سرور یا محیط پر بار را بخواهید.

3. تست‌های تخصصی سلامت قطعات

تا کنون هرچه گفتیم، بررسی‌های ظاهری بود؛ اما برای اطمینان بیشتر از سلامت قطعات، شما به تست‌های تخصصی و نرم‌افزاری هم نیاز دارید. مهم‌ترین تست‌هایی که باید انجام دهید عبارت‌اند از:

• ذخیره‌سازها (HDD/SSD/NVMe): با ابزارهایی مانند CrystalDiskInfo یا Hard Disk Sentinel داده‌های S.M.A.R.T را بررسی کنید؛ شاخص‌هایی مثل Reallocated Sectors، Power-On Hours و Pending Sectors مهم‌ترین نشانه‌های سلامت واقعی هستند. حتی S.M.A.R.T سالم هم تضمین کامل نیست، چراکه برخی فروشندگان تاریخچه را ریست می‌کنند.
• RAM: اجرای MemTest86 به‌جای اعتماد به روشن شدن سیستم کافی است. چند پاس بدون خطا شرط اولیه سلامت قطعه است.
• CPU/GPU: تست عملکرد تحت بار (stress test/benchmark) وضعیت واقعی قطعه را مشخص می‌کند و از مشکلات داغ شدن یا افت کارایی مخفی جلوگیری می‌کند.

4. پیش‌بینی عمر باقی‌مانده 

یکی از شاخص‌هایی که معمولا هنگام خرید کمتر به آن توجه می‌شود، بررسی Usage-to-Design Ratio است. این موضوع شاخص اصلی در استاندارد Backblaze برای HDDها و SSDها به شمار می‌رود.

برای مثال  اگر SSDهای Enterprise با ظرفیت 3600 TBW، تاکنون 2200 TBW داده نوشته باشند، از عمر مفید آن فقط حدود 2 سال دیگر باقی است. با نرم‌افزارهایی مثل CrystalDiskInfo یا Vendor Diagnostic Tools می‌توانید این عدد را ببینید. بدون بررسی این موضوع، ممکن است قطعه‌ای خریداری کنید که سالم به‌نظر می‌رسد؛ اما عملاً  عمر مفید طراحی آن به پایان رسیده باشد.

علائم فریب‌دهنده؛ قطعه‌هایی که ظاهرا سالم هستند؛ اما از نظر فنی آسیب‌دیده‌اند

برای اینکه یک خرید امن داشته باشید، به‌جز راه‌های تشخیص سلامت قطعات استوک، باید علائم و نکاتی که باعث می‌شوند به اشتباه تصور کنید یک قطعه آسیب‌دیده، سالم است را نیز بشناسید. رایج‌ترین علائمی که به آسیب‌دیدگی قطعات سرور دست دوم اشاره دارند، عبارت‌اند از:

• خازن‌های صاف با ظرفیت از دست رفته: همه می‌دانند خازن‌های بادکرده نشانه‌ی خرابی هستند. اما خطر اصلی در خازن‌هایی است که ظاهری کاملاً سالم و صاف دارند، اما الکترولیت داخلی آن‌ها خشک شده و ظرفیت و مقاومت سری معادل (ESR) آن‌ها به شدت تغییر کرده است.
• تغییر رنگ موضعی: مدار برد سالم باید تمام قسمت‌هایش رنگ یکنواخت داشته باشند. اگر اطراف قطعات پرمصرف مثل چیپست،  GPU(در کارت‌های گرافیک)، یا  VRMها، تغییر رنگی خفیف به سمت قهوه‌ای تیره یا زرد مشاهده کردید، این نشانه‌ی واضح گرمای بیش از حد مزمن است.
• پین‌های کانکتورها: کانکتورها (مانند SATA, SAS, PCIe, RAM slots) باید پین‌هایی براق و بدون خمیدگی داشته باشند. حتی کوچک‌ترین اثر تیرگی، کدری یا خمیدگی میکروسکوپی در یک پین، می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود.

چگونه یک خرید کم‌ریسک و هوشمندانه داشته باشیم؟

تا اینجا تقریبا با روش خرید امن آشنا شدید، اما نکته مهم این است که اگر تمام ترفندها و نکات تشخیص قطعات استوک سالم از آسیب‌دیده را هم بدانید؛ اما از فروشگاه نامعتبری خرید کنید، باز هم احتمال خرید قطعات ناسالم بسیار زیاد است.

درواقع به خاطر تقلب‌هایی که در این زمینه وجود دارد، بهترین روش این است که قبل از هر کاری یک فروشگاه معتبر و باسابقه برای خرید پیدا کنید که تمام فرآیند تست، کنترل کیفیت و ضمانت را به‌صورت واقعی و قابل‌استناد انجام ‌بدهد. در این بین سرور ماد یکی از مجموعه‌های معتبر برای خرید قطعات سرور دست دوم است. چراکه هر قطعه‌ای که از این مجموعه خارج می‌شود، نه‌تنها از فیلترهای سخت‌گیرانه تست‌های فنی عبور کرده، بلکه با یک تضمین شفاف، گارانتی و مهلت تست نیز همراه بوده و خیال شما را از هر جهتی آسوده می‌کند.