کمردردهای شغلی در تهران ؛ از میز کار تا دیسک

چرا کمر کارمندان تهرانی بیش از بقیه در خطر است؟

در پایتخت، بسیاری از مشاغل به کار اداری، رانندگی، فروشندگی یا پشت‌میزنشینی محدود می‌شوند. این یعنی ساعت‌های طولانی بدون تحرک و با وضعیت بدنی نادرست.

بر اساس گزارش خبرگزاری های داخلی، حدود ۵۰ درصد از شاغلان کشور درگیر نوعی کمردرد شغلی‌اند. در تهران، شرایط زندگی شهری، ترافیک و کارهای پشت‌میزی این آمار را بالاتر برده است.

پژوهشگران چند عامل را پررنگ‌تر از بقیه می‌دانند:

• نشستن طولانی بدون استراحت فعال؛
• صندلی یا میز غیراستاندارد که به قوس کمر فشار وارد می‌کند؛
• وضعیت خم‌شده بدن برای کار با لپ‌تاپ یا گوشی؛
• بلندکردن اجسام سنگین در محیط‌های کاری یا انبارها؛
• استرس شغلی که باعث انقباض مزمن عضلات پشت می‌شود.

به گفته متخصصان ارگونومی، این ترکیب خطرناک به تدریج ستون فقرات را درگیر می‌کند و فرد را به سمت دیسک یا درد مزمن می‌برد.

 از خستگی روزانه تا دیسک بین‌مهره‌ای ؛ مسیر تدریجی آسیب

کمردرد شغلی معمولاً آرام شروع می‌شود: احساس خستگی یا سنگینی در پایین کمر که آخر شب شدیدتر می‌شود. اما اگر اصلاح نشود، می‌تواند به بیرون‌زدگی دیسک یا درگیری عصب سیاتیک بینجامد.

نشانه‌های هشداردهنده شامل گزگز پاها، بی‌حسی، درد تیرکشنده و کاهش انعطاف است.

برای درک بهتر، جدول زیر مراحل شایع کمردرد شغلی و واکنش مناسب در هر مرحله را نشان می‌دهد:

در صورت مشاهده علائم مرحله‌ی دوم به بعد، مراجعه سریع به متخصص توصیه می‌شود تا از پیشرفت آسیب جلوگیری شود.

 اگر در محدوده‌ی مرکزی پایتخت زندگی یا کار می‌کنید، می‌توانید برای ارزیابی دقیق وضعیت خود از خدمات فیزیوتراپی میدان ولیعصر استفاده کنید؛ مرکزی که بر ارزیابی ارگونومی محیط‌های کاری و درمان کمردردهای شغلی تمرکز دارد.

 پنج عادت روزمره برای کاهش درد در محل کار

کارشناسان توانبخشی می‌گویند اصلاح عادت‌ها، مهم‌ترین گام در پیشگیری از کمردرد است.

این پنج رفتار ساده، پایه‌ی حفظ سلامت ستون فقرات در مشاغل پشت‌میزنشین هستند:

1. تنظیم ارتفاع میز و صندلی: صفحه‌ی مانیتور باید روبه‌روی چشم باشد تا خم شدن مداوم حذف شود.
2. استراحت فعال هر ۴۵ دقیقه: بلند شوید، چند قدم راه بروید، دست‌ها و کمر را بکشید.
3. پشتی مناسب برای قوس کمر: استفاده از کوسن یا پشتی طبی در صندلی‌های اداری.
4. حمل اصولی اجسام: زانو را خم کنید، کمر را صاف نگه دارید و از چرخیدن ناگهانی پرهیز کنید.
5. آب کافی و حرکات کششی: کم‌آبی، انقباض عضلانی را بیشتر می‌کند.

حتی تغییرات کوچک مثل تنظیم زاویه صندلی یا ارتفاع مانیتور، می‌تواند در طول زمان از دردهای مزمن جلوگیری کند.

 فیزیوتراپی ؛ درمان مؤثر بدون نیاز به جراحی

فیزیوتراپی با تمرکز بر تقویت عضلات مرکزی ، افزایش انعطاف، اصلاح وضعیت بدن و کاهش التهاب، یکی از روش‌های اصلی درمان کمردرد شغلی است.

درمانگر با ارزیابی دقیق حرکات بدن، تمرین‌هایی طراحی می‌کند که هم درد را کاهش می‌دهند و هم عملکرد بدن را بازمی‌گردانند.

روش‌های رایج شامل:

• تمرین‌درمانی هدفمند، برای عضلات ضعیف یا کوتاه‌شده،
• درمان با مدالیته‌ها، مانند TENS، اولتراسوند و گرما،
• اصلاح عادت‌های روزانه و آموزش نحوه‌ی نشستن، ایستادن و بلند کردن اجسام.

درمان زودهنگام نه‌تنها نیاز به دارو را کم می‌کند، بلکه مانع پیشرفت آسیب‌های جدی‌تر مثل بیرون‌زدگی دیسک می‌شود.

 هزینه پنهان کمردرد در اقتصاد شهری

بر اساس گزارش وزارت بهداشت، کمردرد پس از سرماخوردگی دومین علت غیبت شغلی در ایران است.

کارمندی که هفته‌ای دو روز به خاطر درد از کار بازمی‌ماند، به‌طور غیرمستقیم بهره‌وری محل کار را ۱۰ تا ۱۵ درصد کاهش می‌دهد.

در سازمان‌های بزرگ، این عدد معادل میلیون‌ها تومان هزینه سالانه است.

به همین دلیل، بسیاری از شرکت‌ها در کشورهای پیشرفته، ارزیابی ارگونومی و آموزش حرکات اصلاحی را در برنامه‌های سلامت کارکنان گنجانده‌اند.

در تهران نیز برخی ادارات و بانک‌ها به‌صورت پایلوت، طرح «میز سالم» را اجرا کرده‌اند تا کارکنان هر چند ساعت وضعیت خود را تغییر دهند. نتیجه این طرح کاهش ۲۵ درصدی شکایات از دردهای کمری بوده است.

 چشم‌انداز آینده ؛ فناوری در خدمت سلامت کارمندان

فناوری‌های نوین به سرعت در حال ورود به حوزه فیزیوتراپی شغلی هستند.

در دنیا از حسگرهای پوشیدنی، نرم‌افزارهای هشدار وضعیت بدن و حتی واقعیت افزوده برای آموزش ارگونومی استفاده می‌شود.

اپلیکیشن‌هایی وجود دارند که با اتصال به دوربین لپ‌تاپ، در صورت خم‌شدن یا نشستن نادرست هشدار می‌دهند.

پیش‌بینی می‌شود طی چند سال آینده، فیزیوتراپی شغلی در ایران نیز با کمک این ابزارها بتواند نظارت از راه دور و پایش وضعیت بدن کارمندان را ممکن کند.

متخصصین فیزیوتراپی می‌گویند ترکیب بین فناوری و تمرین، آینده درمان‌های غیرجراحی خواهد بود.

 توصیه سلامت

کمردرد شغلی پدیده‌ای خاموش اما بسیار شایع در میان کارمندان تهرانی است.

دردی که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند به ناتوانی مزمن و حتی خروج از بازار کار منجر شود.

اما خوشبختانه پیشگیری و درمان آن با آگاهی، تحرک و فیزیوتراپی تخصصی ممکن است.

کارشناسان توصیه می‌کنند هر فرد شاغل در تهران، حداقل سالی یک‌بار وضعیت ستون فقرات خود را ارزیابی کند و اجازه ندهد «دردهای کوچک» به بحران‌های بزرگ تبدیل شوند.