جان باختگان منا؛ لبیک گویان بهشتی/ حکم فقهی حج جان باختگان

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- محمدعلی ندائی- هرکس درراه انجام حج وعمره بمیرد، بدون حساب وارد بهشت می شود.پیامبراکرم (ص) درحالی به جان باختگان حج ، پاداش عظیمِ سعادت اخروی را بشارت داده اند که خداوند متعال نیز درقرآن کریم با فراخواندن مردم به انجام حج ،خانه خدا را خانه مردم و مکانی امن توصیف کرده است:« وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَیْتَ مَثَابَةً لِّلنَّاسِ وَأَمْنًا؛(وبه خاطربیاورید) هنگامی که خانه کعبه را محل بازگشت و مرکز امن و امان برای مردم قرار دادیم...»(بقره/125)ﻃﺒﻖ این آﻳﻪ شریفه، ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺪا (ﺧﺎﻧﻪ ﻛﻌﺒﻪ) از ﻃﺮف ﭘﺮوردﮔﺎر، ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه و ﻛﺎﻧﻮن اﻣﻦ و اﻣﺎن اﻋﻼم ﺷﺪه است .درهمین راستاست که در اﺳﻼم ﻣﻘﺮرات ﺷﺪﻳﺪى ﺑﺮاى اﺟﺘﻨﺎب از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺰاع، ﻛﺸﻤﻜﺶ، ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰى در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻘﺪس وﺿﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺑﻪ ﻃﻮرى ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎن ها از ﻫﺮ ﻗﺸﺮ و ﮔﺮوه و در ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ شرایط ﺑﺎﻳﺪ در آن جا از اﻣﻨﻴﺖ برخوردار ﺑﺎشند، ﺑﻠﻜﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ در این مکان مقدس دراﻣﻦ و اﻣﺎن ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻰ ﺑﺮﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺣﻖ اذیت وآزار آن ها را ندارد.در چنین شرایطی؛ شهر مقدس «مکه» پایتخت و پایگاه واقعی توحید و مهد ایمان و قطب مرکزی و قلب جهان اسلام می شود و «مسجد الحرام» همچون ارگ دولتی این آیین آسمانی،«کعبه» را بسان نگینی برجسته و درخشان در میان می گیرد وفریضه جامعه ساز «حج » به مثابه یک عامل هماهنگ کننده وجهت دهنده بشر، دراین سرزمین و حول این خانه عتیق شکل می گیرد تا «کعبه » به مظهر برپایی و بقا و «قیام مردم» و قبله گاه آنان و «پرچم اسلام » تبدیل شود.

رنج سفر،شوق حضور

درپرتو این هندسه الهی است که فراخوان عمومی پروردگار درگوش زمین وزمان طنین اندازمی شود ودعوت عام خدا اززبان فرشته وحی به همگان ابلاغ می شود.حاجیان از دور ونزدیک بارسفر به سوی کوی دوست می بندند و با به جان خریدن رنج سفرو مخاطرات ومشقت های بسیار،کاروان کاروان وگروه گروه،با شور وشوق خود را به سرزمین مکه ومنا می رسانند تا لبیک گویان، شعوری از مشعر،عشقی از منا، ایثاری از قربانی، حرکتی از طواف و تلاشی از سعی، توشه برگیرند، بی آن که خم به ابروآورند وشکوه وشکایتی ازرنج ومرارت برزبان آرند: در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم /سرزنش ها گرکند خارمغیلان غم مخور.

فضیلت حج

هرچند درحج امسال حادثه درد ناک جان باختن 465نفرازحجاج ایرانی درمنا، قلب ملت بزرگ ایران را به درد آورد وموجی ازغم واندوه درجامعه ایجاد کرد و پرچم سوگواری را زود ترازماه محرم برسردرخانه ها وکوچه وخیابان ها برافراشت ،اما پاداش عظیم انجام حج ، تسلایی است که بازهم عطر اشتیاق وعطش سعی وطواف را درجان ها می فشاند . براساس برخی از روایات ؛ اززمانی که حج گزارشروع به تهیه وسایل سفرمی کند، با هرگامی که درراه آمادگی حج برمی دارد ،ده حسنه برایش نوشته می شود و با به جای آوردن اعمال حج گناهانش آمرزیده می شود.

از پیامبر خدا(ص) نقل شده است که :هرکس برای حج وعمره ازخانه اش بیرون آید،با هرگامی که برمی دارد ومی گذارد ،گناهانش ازبدنش می ریزد آن گونه که برگ ازدرخت فرومی ریزد وچون وارد مدینه شود وبا سلام با من مصافحه کند ،فرشتگان با سلام با او مصافحه می کنند وچون به «ذوالحلیفه» وارد شود وغسل کند ،خداوند او را ازگناهان پاک می کند وچون دو جامه نو بپوشد، خداوند حسنات را برای او تازه می کند وچون بگوید «لبیک اللهم لبیک »خدای متعال هم با «لبیک وسعدیک» درپاسخ گوید: کلامت را می شنوم وبه تو می نگرم وچون وارد مکه شود وطواف وسعی میان صفا ومروه کند ،خداوند خیرات را برای او پیوسته می دارد وچون درعرفات وقوف کنند وصدای ناله ها به نیازها برآید ،خداوند به آنان برفرشتگان هفت آسمان مباهات کرده، می گوید :ای فرشتگانم وساکنان آسمان هایم ! آیا به بندگانم نمی نگرید که ازهردره عمیق وراه دوری ژولیده و غبارآلود نزد من آمده اند ،پول ها خرج کرده و بدن ها به رنج افکنده اند. به عزت و شکوهم سوگند بدکارشان را به خاطر نیکوکارشان خواهم بخشید وازگناهان مانند روزی که مادرانشان آنان را زادند بیرونشان خواهم آورد وچون رمی جمره کنند وسرها بتراشند وکعبه را زیارت کنند یک منادی ازدل عرش ندا می دهد :بازگردید که بخشوده شده اید وکارازسرگیرید.( حج وعمره درقرآن وحدیث ص219)

لبیک گویان بهشتی

با این اوصاف وپاداش عظیم چنان چه حاجی درحال احرام فوت کند ،چون شهیدان آمرزیده شده ،بدون حساب وارد بهشت می شود. چنان که پیامبرخدا (ص) دراین باره فرموده است: «کسی که دراین مسیر(راه کعبه) بمیرد ،به حج آمده باشد یا به عمره ،او را برای حساب به محشرنمی آورند وبه او گفته می شود : وارد بهشت شو.»(همان)امام صادق (ع)نیز حج وعمره را بازارآخرت توصیف کرده اند که هرکس درآن ،جان بازد ،بیمه شده است :« حج وعمره دوبازارازبازارهای آخرت است وکارگزار آن ها درپناه خداست اگربه آن چه می خواهد برسد ،خدا اورا می آمرزد واگرپیش ازآن اجلش دررسد ،پاداشش برعهده خداست.»(همان)در روایتی دیگر، پیامبراکرم(ص) جان باختگان حج را لبیک گویان قیامت برشمرده اند:«من مات مُحرِما مات مُلَبِّیا؛ هرکس درحال احرام بمیرد،لبیک گوی برانگیخته می شود.»ابن عباس نیزنقل کرده است که مرد مُحرمی را مرکبش به زمین زد ودراثرشکستن گردن ،مُرد.پیامبرخدا (ص) دستوردادند:«اورا با آب وسدر غسل دهید ودرهمان لباس احرامش کفن کنید وسروصورتش را نپوشانید .همانا او روزقیامت ،لبیک گویان برانگیخته می شود.»(همان، ص235)امام صادق (ع) هم رهایی ازترس ووحشت روزقیامت را پاداش جان باختگان حج وعمره دانسته اند:« کسی که درمسیرمکه بمیرد چه دررفتن وچه دربازگشت ،ازهول عظیم روزقیامت ایمن خواهد بود.»

حکم فقهی حج جان باختگان

درصورت درگذشت حاجی درحال احرام این سوال مطرح می شود که وضعیت حج او ازنظرفقهی چگونه است ؟آیا لازم است بازماندگان، حج او را قضا کنند یا این که فریضه حج ازعهده جان باخته برداشته می شود؟ درپاسخ باید گفت که براساس فتاوای مراجع عظام تقلید از گذشته تاکنون، کسی که برای حج ،احرام  بسته و داخل در منطقه حرم مکه شده و به هر دلیل از دنیا برود، گویی خود شخصا حج گزارده و حجش مقبول است و نیازی به قضا یا نیابت نیست .گویی نیت حج، احرام و داخل شدن در حرم بسان پایان حج برای چنین افراد است و اینان لبیک گو پیشاپیش به مهمانی پروردگار متعال در جنت الماوی شتافته اند.به گزارش خبرگزاری حج، این رای فقهی بین فقهای شیعه مورد اتفاق و «اجماع» است و همه فُقهایی که به این موضوع پرداخته اند، به کفایت حجِ این گونه افراد حکم داده اند .فتاوای آیات عظام تقلید؛ حضرت امام خمینی(ره)، گلپایگانی(ره)، خوئی(ره)، اراکی(ره)، فاضل لنکرانی (ره)، بهجت(ره)، تبریزی(ره)، خامنه ای، سیستانی، صافی، مکارم شیرازی، نوری همدانی، جوادی آملی، سبحانی و دیگران نیز بر همین گونه است که: «فردی که بعد از داخل شدن در حرم، مرده، حج از او ساقط شده است».