٤میلیون خودروی فرسوده میهمان خیابان‌ها/٤٠٠هزار اسقاطی در صف انتظار
در صف اسقاط، ٨هزار و ٦٠٠ تاکسی و ٢٢هزار دستگاه پراید وجود دارد که این نشان دهنده علاقه مردم کشورمان به استفاده بیش از حد از یک وسیله نقلیه برای زمان بیشتر از ٢٠سال است.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- علی اکبرزاده-شهروند، ٢٠ ساله‌ها بیشترین آلودگی را تولید می‌کنند. این سن اگرچه در میان انسان‌ها تازه آغاز جوانی و طراوت است ولی در صنعت خودروی کشورمان معنی دیگری دارد. ٢٠ ساله‌های بازار خودرو دشمنان اصلی محیط‌زیست هستند. دشمنانی که به دلیل عدم تابعیت از استاندارد یورو ٢ و نداشتن کاتالیست اگزوز قرار است، اسقاط شوند. سرنوشتی که اگرچه با کندی عجیبی در کشورمان جلو می‌رود اما دیر یا زود ٢٠ ساله‌ها را به گورستان خودرو در حاشیه شهرها منتقل می‌کند. خودروهای دارای شرایط اسقاط با همان فرسوده‌ها جدا از آلایندگی بی‌چون و چرایشان، برای محیط‌زیست، تصویر شهر را نیز به شدت خدشه‌دار می‌کنند و زیبایی شهری را در تمام نقاط کشور تنزل می‌دهند. شاید برای همین باشد که دولت تمام هم و غم خود را برای تسهیل شرایط در راستای نوسازی این بی‌مصرف‌ها به کار بسته است.
از طرفی طرفداران محیط‌زیست و فعالان شهری با استناد به آمارهای وحشتناکی خواستار تسریع در خروج فرسوده‌ها از سطح شهرها هستند. یکی از مهم‌ترین ارقامی که آنان برای اثبات ادعای خود بارها اظهار کرده‌اند، ارتباط بیش از ٨٠درصد آلودگی هوای شهر تهران با خودروهای فرسوده و اسقاطی است که چندان هم دور از ذهن به‌نظر نمی‌رسد. اما پیش از این باید گفت که پیاده‌سازی طرح خروج خودروهای فرسوده از سطح شهر الزاماتی را می‌طلبد که به نوعی هیچ یک از آنان به‌طور کامل فراهم نیست. برای مثال براساس قانون، استاندارد بنزین و خودرو هر دو باید یورو٤ باشد، اما تاکنون هیچ‌کدام این کیفیت را نداشته‌اند. این درحالی است که براساس صحبت‌های وزیر نفت سوخت‌های دارای استاندارد یورو٤ باید در اختیار مردم تهران قرار بگیرد، اما تاکنون این نیز عملی نشده است. بد نیست بدانید، در تهران بیش از یک‌صدهزار خودروی فرسوده درحال تردد است. در راهکار جالبی که یکی از اعضای شورای شهر ارایه داده بود، قرار شد تا بخش زیادی از خودروهای فرسوده‌ای که در اختیار دولت، شهرداری و بخش خصوصی است اسقاط شود تا هم کار از شاخه‌های بالای جامعه آغاز شود و هم این‌که قسمت زیادی از خودروهای آلاینده، در سطح شهر مشاهده نشوند اما تاکنون این هم راه به‌جایی نبرده و به سر منزل مقصود نرسیده است.
٤٠٠هزار اسقاطی در صف انتظار
اگرچه طبق برنامه‌ریزی‌های دولت، باید در‌سال ٩٣، ٤٠٠هزار دستگاه خودروی فرسوده اسقاط و از رده خارج شود اما تاکنون ستاد حمل‌ونقل و سوخت برنامه مشخصی در این‌باره نداشته است. این درحالی است که مراکز اسقاط خودروهای فرسوده، سالانه یک‌میلیون دستگاه خودرو ظرفیت دارند. از میان خودروهای منتظر در صف اسقاط اما، ٨هزار و ٦٠٠ تاکسی و ٢٢هزار دستگاه پراید وجود دارد که این نشان دهنده علاقه مردم کشورمان به استفاده بیش از حد از یک وسیله نقلیه برای زمان بیشتر از ٢٠سال است.
گذشته از این اوضاع کنونی بازار خودرو و شیب سربالایی قیمت‌ها در این بازار نیز موجب شده است میزان خرید و فروش و حتی تعویض خودرو در کشورمان به‌طور محسوسی افت کند و تمایل مردم هم در این بین به استفاده از خودروهای قدیمی و از رده‌خارج‌شان بیشتر شود. دشواری پرداخت وام و تسهیلات و به نوعی مسیر صعب‌العبور اسقاط خودرو و تحویل خودروی جایگزین یکی دیگر از عواملی است که عموم صاحبان خودروهای اسقاطی را از انجام این کار منصرف کرده و مراکز اسقاط خودرو را به سمت رکود پیش برده است.
تشویق جای خود را به تنبیه می‌دهد
ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت که به نوعی بانی اصلی فراخوان و تشویق مردم به اسقاط خودروهای فرسوده‌شان است در آخرین پیام خود برای دعوت از دارندگان خودروهای ٢٠سال به بالا(مدل٧٢)، این کار را به صورت محدود کلید زد. این ستاد در بخشنامه خود اعلام کرد که ثبت‌نام خودروهای فرسوده تا مدل ١٣٧٢ به مدت محدود آغاز شده است. مدل‌های قبل نیز همچنان شامل کمک‌های بلاعوض و تسهیلات جایگزین هستند. اما سیاست‌های تشویقی، محدودیت زمانی دارد و پس از آن سیاست‌های تنبیهی مورد توجه قرار خواهد گرفت. در این طرح که نامش«آسمان من» است، خودروهای سواری شخصی از مدل ٥٧ تا ٧٢ و معادل میلادی آن و شامل وانت بارهای فرسوده مدل قبل از سال ٧٢ اسقاط می‌شود. البته ٣٠٠هزار تومان بابت ارزش لاشه خودروی فرسوده سواری و وانت از سوی مراکز اسقاط و بازیافت به متقاضیان پرداخت می‌شود. سال‌گذشته اما شاهد دو نیمه متفاوت در روند اسقاط خودروهای فرسوده کشور بودیم. در نیمه‌نخست آن شرایط کاملا نامناسب و راکد بود اما در نیمه‌دوم به نسبت فعال‌تر شده، ولی در کل معدل خوبی در این سال کسب نکرده است. اگر روند اسقاط خودروهای فرسوده در نیمه‌نخست سال به صورت نیمه‌دوم صورت می‌گرفت حتما در سال جدید شاهد وضع مناسب‌تری در کشور بودیم اما به دلیل بحث‌های کلان کشور در نیمه‌نخست سال گذشته توجهی به این موضوع صورت نپذیرفت.
خودروهای فرسوده با آسمان چه می‌کنند
برآوردهای سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت نشان می‌دهد که پیکان‌های فرسوده به‌طور متوسط در هر کیلومتر ۵۵ گرم مونوکسیدکربن در هوا منتشر می‌کنند درحالی‌که خودروهای جدید به ازای همان مسافت فقط یک گرم مونوکسیدکربن تولید می‌کنند. طبق همین بررسی، خودروهای رنوی فرسوده نیز به‌طور متوسط در هر یک کیلومتر مسافت ٤٩/٥ گرم مونوکسیدکربن تولید می‌کنند که در مقایسه با مقدار مونوکسیدکربن خودروهای جدید مقدار قابل توجهی است. از سوی دیگر «هیدروکربن‌ها» و «اکسیدهای نیتروژن» تولید شده توسط پیکان و رنوی فرسوده به ترتیب٦/٣ و ٤/٥ گرم در هر کیلومتر است، درحالی‌که خودروهای جدید هیچ‌کدام از این آلاینده‌ها را تولید نمی‌کنند. بالا بودن میزان هیدروکربن‌های نسوخته، CO، مونوکسیدکربن و آلاینده‌ها و متفاوت بودن آنها به دلیل تنوع خودروهای فرسوده درصد آلاینده‌ها را وحشتناک‌تر می‌کند. یک دستگاه خودروی فرسوده ۵۰درصد بیشتر از یک خودرو نو مصرف سوخت دارد که طبق محاسبات انجام شده با خروج یک‌میلیون دستگاه خودروی فرسوده، روزانه ۲میلیون و ۸۰۰ هزار لیتر در مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد شد. به‌هرحال یک محاسبه نشان می‌دهد که ۴میلیون خودروی فرسوده در کشور روزانه ۱۱میلیون و ۲۰۰هزار لیتر سوخت اضافی مصرف می‌کنند.
باز هم از برنامه عقب ماندیم
طبق قانون برنامه چهارم توسعه، دولت موظف شده بود از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۸۸ به ترتیب سالانه ۲۰۰ هزار، ۳۰۰ هزار، ۴۰۰ هزار، ۵۰۰هزار و ۶۰۰هزار دستگاه خودروی فرسوده را از رده خارج کند. اگرچه برنامه چهارم یک‌سال تمدید شد ولی شواهد نشان‌دهنده عدم توفیق در رسیدن به اهداف برنامه است اما روند اسقاط خودروهای فرسوده در این برنامه با اهداف تناسب نداشته است. درحالی‌که کل خودروهایی که تا اوایل سال ۸۹ (پایان ۵سال برنامه چهارم) از رده خارج شده‌اند تنها حدود ۷۵۰هزار دستگاه بوده است که معادل تعهدات ۲سال و نیم برنامه چهارم است. اما در مدت زمان گذشته از برنامه پنجم اوضاع فجیع‌تر بوده است، در این مدت برنامه اسقاط خودروهای فرسوده و جایگزینی‌شان با خودروهای نو عملا متوقف بوده است.
٤میلیون خودروی فرسوده میهمان خیابان‌ها
در آخر باید گفت که در این ۶ سالی که دولت به موضوع حذف و جایگزینی خودروهای فرسوده ورود کرده است، تنها یک‌میلیون دستگاه خودروی سواری در کشور حذف شده است. درحالی‌که حدود ٨٠درصد آلودگی هوا در کلانشهرها به تردد خودروهای فرسوده برمی‌گردد و مصرف سوخت آنها ۲ برابر استاندارد است متاسفانه روند جایگزینی یا حذف این خودروها کندتر از برنامه زمانبندی و مصوبات مراجع قانونی است. همچنان ۴میلیون دستگاه خودروی فرسوده میهمان خیابان‌ها هستند و با یک حساب ساده درمی‌یابیم که روزانه بیش از ۱۱میلیون لیتر سوخت اضافی مصرف می‌کنند. در اقدامی دیگر که اخیرا از سوی محمد حیدری پاشاکی، سرپرست معاونت نوسازی ستاد سوخت اعلام شد، ١٢٦ مرکز برای صدور برگه اسقاط خودرو آمادگی دارند و فرآیند اسقاط خودرو فقط در مراکز اسقاط مجاز تحت نظارت ستاد مدیریت حمل‌ونقل و سوخت، انجام خواهد گرفت. وی با اشاره به مراجعه مستقیم واردکنندگان به مراکز اسقاط سراسر کشور گفت: این امکان وجود دارد تا واردکنندگان به ١٢٦ مرکز سراسر کشور مراجعه کرده و در صورتی که با قیمت و شرایط بهتری مواجه شدند، با این مراکز درخصوص اسقاط خودرو همکاری کنند.
ارسال نظر