پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- استاد و عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: همان گونه‌ای که برخی از نظریه‌پردازان، فرآیندهای سیاست خارجی را ادامه سیاست داخلی می‌دانند، می‌توان به این موضوع اشاره داشت که به احتمال بسیار زیاد جهت‌گیری و نقش ملی سیاست خارجی ایران در دولت دوازدهم، مشابهت‌های زیادی با دولت یازدهم داشته باشد. مبنای تفکر کلی و بنیادین سیاست خارجی ایران در این دوران مبتنی بر انعطاف فراگیر و اعتمادسازی گسترده برای جلب حمایت جهان غرب و سیاست بین‌الملل بوده است.

ابراهیم متقی استاد و عضو هیات علمی دانشگاه تهران  در گفتگو با پایگاه خبری تحلیلی «پارس» اظهار داشت: در حالی که نتایج حاصل از دیپلماسی معطوف به همکاری سازنده و فراگیر ایران با ایالات متحده و در چارچوب چندجانبه‌گرایی بین‌المللی، نتایج مشخصی برای اهداف راهبردی ایران ایجاد نکرده است. 

وی افزود: طبیعی است که تداوم چنین فرآیندی، چالش‌های بیشتری را در حوزه سیاست خارجی، سیاست داخلی و فرآیندهای الگوی کنش راهبردی ایران در حوزه سیاست جهانی به‌جا می‌گذارد.

وی اضافه کرد: محدودیت‌های اقتصادی و تحریم‌های جدید اعمال شده علیه ایران بیانگر این واقعیت است که دولت با وجود انعطاف نسبت به فرآیندهای سیاست بین‌الملل، ناچار خواهد شد تا در برابر بسیاری از محدودیت‌های اعمال شده در آینده واکنش نشان دهد. چنین فرآیندی را باید انعکاس شکل‌گیری نشانه‌هایی از واقعیت راهبردی بعد از ناکامی‌های ایده‌آلیستی در حوزه سیاست بین‌الملل دانست.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران  با اشاره به سیاست خارجی ترامپ گفت: گزارش‌های منتشر شده درباره سیاست خارجی دولت ترامپ بیانگر گسترش فشارها و تهدیدات بیشتر علیه دولت روحانی بوده است. در این ارتباط می‌توان به گزارش منتشر شده توسط وزارت امور خارجه آمریکا درباره گروه‌های تروریستی اشاره داشت. 

متقی افزود: در این گزارش، مقامات امنیتی و اطلاعاتی آمریکا بار دیگر ایران را به عنوان نماد تهدید منطقه‌ای و راهبردی تلقی می‌کنند. در چنین شرایطی واقعیت آن است که هر یک از تهدیدات و محدودیت‌های گذشته در دوران آینده تکرار خواهد شد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران  با تاکید بر این موضوع که  در چهار سال گذشته همواره رئیس‌جمهور و مقامات عالیه حکومت علت اصلی برخی از چالش‌ها را مربوط به دوران گذشته دانسته‌اند گفت: هم‌اکنون چنین رویکردی کارکرد خود را از دست داده است. دوگانه‌سازی جامعه به اقلیت و اکثریت در زمان محدودی تغییر خواهد یافت. 

متقی افزود: اکثریت جامعه از دولت انتظارات طبقه متوسط جدید را دارند. رفاه، امنیت، قانون و نهادگرایی را باید محورهای اصلی چنین انتظاری دانست.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران  با اشاره به اینکه راهبرد دولت یازدهم در حوزه سیاست خارجی به گل نشسته است اظهار داشت: نشانه این موضوع را باید در گسترش بحران‌های منطقه‌ای و تحریم‌های جدید علیه کشور دانست. 

وی افزود: الگوی واکنشی ایران به این دلیل محدود و کم خاصیت است که زیرساخت‌های تفکر تنظیم شونده برجام و بسیاری از فرآیندهای سیاست خارجی ایران در دوران دولت یازدهم ماهیت ایده‌آلیستی داشته است. ایده‌آلیسم روابط بین‌الملل منجر به شکل‌گیری 20سال بحران و ظهور جنگ دوم جهانی شد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران  خاطرنشان ساخت: جهت‌گیری سیاست خارجی دولت دوازدهم باید در راستای کنترل بحران و تهدیدات باشد. انگاره ایده‌آلیستی معطوف به نقش نهادها و کارگزاران بین‌المللی برای حل نیازهای اقتصادی و اجتماعی ایران نمی‌تواند مطلوبیت اساسی و بنیادین برای ایران ایجاد کند. 

متقی افزود: واقعیت آن است که شرایط عمومی کشور به لحاظ نشانه‌های تاثیرگذار اقتصاد سیاسی بین‌المللی مطلوب نخواهد بود. بسیاری از مولفه‌های تهدید، آثار خود را در آینده منعکس می‌سازد. چنین فرآیندی را باید پیامد انگاره‌های ایده‌آلیستی در دیپلماسی ایران دانست.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران  یادآور شد: روند موجود نشان می‌دهد که پاسخ دیپلماسی خنده و انگاره‌های خوشبینانه نسبت به سیاست بین‌الملل، افزایش تحریم بوده است. در چنین روندی تحریم‌ها ادامه یافته و شکل جدیدی از چالش‌های اقتصادی و راهبردی را امکان‌پذیر می‌سازد. 

وی افزود: به همان گونه‌ای که دولت در حوزه اقتصاد نیازمند بهره‌گیری از سازوکارهای اقتصادی مقاومتی است، لازم است چنین انگاره‌ای در حوزه سیاست خارجی در سطوح منطقه‌ای، فرومنطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نیز در دستور کار قرار گیرد. 

متقی اضافه کرد: در چنین فرآیندی، دولت نیازمند بهر‌ه‌گیری از سازوکارهایی در حوزه سیاست خارجی است که اولا میزان قدرت ملی را ارتقا دهد و ثانیا نشانه‌های تهدید را کنترل و ترمیم کند.

سیاست خارجی تحریم دیپلماسی خنده ابراهیم متقی