پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- آیا اکنون که تحریم ها برداشته نشده، نمی شود مشکلات مردم را حل کرد و اندکی از این شرایط رکود عبور کرد؟ آیا کلید روحانی توانایی باز کردن قفلهای داخلی را ندارد؟ هر چند که در قفل های خارجی هم شکسته است.

روح سرگردان برجام و گزارش بدعهدی های غرب در خانه ملت

 روز شنبه بیست و ششم تیرماه سال جاری در حالی وزارت امور خارجه دومین گزارش برجامی را به کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی ارائه کرد که غرب با بازیگری آقای آمانو و آمریکا سخت در تلاش است تا دنیا را از روح برجام بترساند و در ایران نیز مردم همچنان در انتظار نتایج ملموس اجرای برجام هستند.

طبق بخشی از این گزارش ایران در حالی به‌طور کامل به تعهدات هسته‌ای برجامی اش عمل کرده که در آن سر دنیا خانم نخست‌وزیرتازه نفس بریتانیا می گوید: زن،  مرد ، کودک و جوان برایش فرقی نمی کنند و اگر کسی دشمن انگلیسی ها باشد آماده فشردن دکمه سلاح‌های هسته‌ای است تا حداقل صد هزار نفری را خاکستر کند.

 در حزب جمهوری خواه نیز نژادپرستان آمریکایی هنوز بر اسب قدرت ننشسته طرحی را تصویب کردند که برجام را یک تعهد شخصی برای اوباما معرفی و طبق این طرح رئیس‌جمهور بعدی آمریکا که به‌زعم آن‌ها «ترامپ» است ملزم به رعایت این توافق نخواهد بود و ظاهراً خودشان را برای پاره کردن آن آماده کرده‌اند تا به صهیونیست‌ها و کارتل های قدرتمند آنها دمی تکان داده و از کمک های آن‌ها بی‌نصیب نمانند.

اما آنچه در این‌طرف دنیا یعنی در جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد گویای جدیت دولتمردان ایرانی در اجرای هرچه بهتر و سریع‌تر تعهداتشان در برابر 1 +5 است.

پس از اجرای برجام وزارت امور خارجه موظف شد تا هر سه ماه گزارشی از روند اجرای برجام به نمایندگان ملت ارائه کند که در همین راستا اولین گزارش را در فروردین‌ماه سال جاری به مجلس ارائه و دومین گزارش را نیز در آخرین روزهای تیرماه سال جاری ارائه کرد.

در این گزارش که در ۴۱ صفحه و در پنج بخش به کمیسیون امنیت ملی ارائه شد وزارت امور خارجه در بخش اول به فعالیت‌های هسته‌ای اراک، فردو و آب‌سنگین اشاره و در و بخش دوم درباره از بین رفتن مبانی سیاسی، حقوقی تحریم‌ها و این‌که برجام چقدر توانسته این مبانی را از بین ببرد و فضا را برای مراودات باز کند به نمایندگان ملت توضیح داده است.

بخش سوم گزارش سه ماه دوم وزارت خارجه مربوط به رفع تحریم‌هاست و تلاش می‌کند تا در مورد چگونگی عملکرد طرف‌ها و میزان انجام تکالیف آن‌ها و چرایی وجود موانع بر سر راه انجام این تعهدات توضیح دهد.

 بخش چهارم گزارش نیز مربوط به بررسی محدودیت‌های غیربرجامی است چراکه برخی از تحریم‌ها و محدودیت‌های ایجادشده همچون محدودیت‌های سیستم موشکی و دفاعی ما خارج از برجام است و ارتباطی با برجام ندارد.

 بخش پنجم نیز به بررسی چالش‌های موجود در پروسه اجرای برجام پرداخته است تا به‌زعم سید حسین نقوی حسینی سخنگوی کمیسیون امنیت ملی گزارش بهتری نسبت به گزارش سه‌ماهه اول برجام باشد.

اما قبل از بررسی این گزارش یادآوری گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام که در مجلس نهم قرائت شد در درک بهتر بخش‌های مرتبط با گزارش دوم وزارت امور خارجه به مجلس دهم، بی‌تأثیر نخواهد بود.

در بخشی از گزارش این کمیسیون که علیرضا زاکانی مسئولیت آن را بر عهده داشت، آمده است: صرف‌نظر از بحث‌های حقوقی مبنی بر اینکه برجام توافقی حقوقی است یا سیاسی ـ در متن برجام و ضمیمه‌های آن تعهداتی برای طرفین ذکرشده است به‌نحوی‌که تعهدات طرف ایرانی روشن و صریح بوده،‌ اقدامات اجرائی آن نیز توسط آژانس بین‌المللی انرژی راستی آزمایی می‌شود اما تعهدات سایر طرف‌ها با توجه به احکام پیچیده مندرج در آن دچار آسیب‌های جدی است.

 در بخشی دیگر از گزارش کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس نهم جمع‌بندی کلی کمیسیون آن است که مجموعه نقاط ضعف برجام و قطعنامه 2231، محصول تلاش آمریکا برای تبدیل کردن برجام به ابزاری برای مهار راهبردی ایران و همچنین ایجاد زیرساختی برای نفوذ در کشور به بهانه فضای پسابرجام بوده است.

 در فضای سیاسی آن زمان برخی از موافقان برجام معتقد بودند این گزارش را سعید جلیلی و همفکرانش نوشته‌اند تا مانع اجرای برجام شوند و در ارائه برخی نظرها غلو شده و بهانه‌گیری‌های الکی است.

همان‌گونه که بیان شد دومین گزارش سه‌ماهه برجام شامل پنج بخش است که در بخش اول این گزارش به امور مربوط به فعالیت‌های هسته ای پرداخته‌شده است.

در این بخش به مدرن سازی راکتور آب‌سنگین اراک (IR- 40)، چرخش 1044 سانتریفیوژ در فردو، ورود 200 تن کیک زرد از روسیه و قزاقستان، فروش 32 تن آب‌سنگین به یک آمریکایی و مباحث مرتبط با فعالیت‌های هسته‌ای اشاره‌شده است.

در چند مورد ازجمله بحث همکاری‌های فنی بین ایران و روسیه نیز به جملاتی همچون در حال بررسی یا در حال پیگیری است بسنده شده و مشخص نیست این پیگیری ها چه زمانی به نتیجه خواهد رسید.

خواندن متن کامل این بخش از گزارش شمارا ازآنچه بر سر تأسیسات هسته‌ای و میزان ذخایر اورانیوم غنی‌شده آن‌هم با خلوص خیلی کمتر از 20 در صد آمده، آگاه می‌کند.

یکی از کارهای مثبتی که در این بخش از گزارش باعث شادی و شعف وزارت امور خارجه کشورمان شده، افزایش نظارت بر ناظران و بازرسان آژانس انرژی هسته‌ای است چنانچه درمتن دقیق و کامل آمده است: با فراهم شدن امکان دسترسی به اطلاعات از طریق تجهیزات جدید و تعیین محل مشخص در سایت‌ها، عبور و مرور غیرضروری بازرسان به دیگر محل‌ها در تأسیسات هسته‌ای کاهش‌یافته است و نظارت بیشتری بر فعالیت‌های بازرسان اعمال می‌شود.

در قسمتی دیگر از بخش اول گزارش نیز به برخی از سوءتفاهمات اجرایی که ناشی از اختلاف برداشت بین ایران و 1+5 است اشاره و تأکید می‌کند این موارد به آژانس به‌عنوان مجری مربوط نمی‌شود، در سطح کمیسیون مشترک در حال پیگیری است؛ اما بازهم از بیان زمانی تقریبی برای زمان حل این مشکلات خبری نیست.

تلاش بی سرانجام صهیونیست ها

در این بخش به موضوع بسته شدن موضوع ابعاد احتمالی نظامی، عدم صحت اتهامات و ادعاهای آمریکا و دیگر کشورهای غربی، ازجمله در خصوص توسعه کلاهک هسته‌ای برای موشک توسط ایران اشاره و عنوان‌شده؛ در طول 6 ماه پس از اجرایی شدن برجام، به‌جز تلاش ناکام یک رسانه صهیونیستی، هیچ نشانه دیگری از تلاش رسمی یا غیررسمی برای بازگشایی این پرونده مشاهده نشده است.

درنهایت شما پس از مطالعه بخش اول متوجه می‌شود ایران کاملاً متعهد به برجام بوده و بسیاری از اقدامات و تعهدات طرف‌های غربی و آژانس درزمینهٔ هسته‌ای یا در حال پیگیری است یا در حال بررسی، البته در این بخش به باز شدن فضای جهانی برای ایران و همچنین دعوت از ایرانیان در چند جلسه و برنامه  بین‌المللی  هم اشاره و از آن به‌عنوان نکات مثبت اجرای برجام یاد شده است.

در بخش دوم گزارش به  از بین رفتن مبانی سیاسی و حقوقی تحریم‌ها اشاره‌شده و در آغازآمده است: به لحاظ سیاسی موضوع ابعاد احتمالی نظامی (PMD) که مبنای همه اتهامات به ایران بوده و مشروعیت سیاسی و روانی برای اعمال تحریم‌ها را ایجاد می‌کرد، اکنون بی‌اعتبار شده و به تاریخ پیوسته است.

همچنین در بخشی از قسمت دوم گزارش به لغو هفت قطعنامه الزام‌آور شورای امنیت و انحلال کمیته تحریم و هیئت‌رئیسه مربوطه، لغو 12 قطعنامه و 5 تصمیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خروج نام بیش از 700 شخص حقیقی و حقوقی یا هواپیما و کشتی از فهرست تحریم‌های آمریکا و خروج 447 شخص حقیقی و حقوقی ایرانی از لیست تحریم‌های اتحادیه اروپا اشاره‌شده است.

گزارشی که عنداللزوم ماند

در بخش سوم گزارش که به رفع عملی تحریم‌ها مربوط می‌شود گزارش دهنده با این توجیه که گزارش کامل توسط وزارتخانه‌ها و نهادهای ذی‌ربط عنداللزوم تقدیم خواهد شد! به‌کلی گویی در حوزه مالی، بانکی و بیمه، ارتباطات بانکی، تبدیلات ارزی، برقراری روابط کارگزاری، گشایش اعتبارات اسنادی، بیمه‌های صادراتی و مواردی ازاین دست پرداخته است و تلاشی برای ابهام زدائی دیده نمی شود.

همچنین گزارش دهنده در قسمتی دیگر از بخش سوم این گزارش با اشاره به بحث سوئیفت می‌گوید: اتصالات بانکی و پیام‌رسانی مالی بین تمام بانک‌های کشور به‌جز بانک‌های تحریمی با بانک‌های کارگزار در کشورهای اتریش، اسپانیا، اسلواکی، اکراین، آلمان، انگلستان، ایتالیا، بحرین، بلژیک، بنگلادش، چین، روسیه، ترکیه، ژاپن، سوئد، فرانسه، کره جنوبی، مالزی، نپال، هلند و هند به‌صورت دوسویه برقرارشده است.

همچنین مسائل مهمی مانند بخش حمل‌ونقل جاده‌ای، ریلی، هوایی و کشتی‌رانی نیز در همین بخش گنجانده‌شده و مجموع گزارش نشان دهنده وضعیت رو به  رشد قراردادها و مشارکت‌های خوب شرکت‌های خارجی در این بخش است.

 هرچند که وضعیت خرید هواپیماهای موردنیاز کشور و اینکه ایرانی‌ها چه زمانی می‌توانند پرواز هواپیماهای نو را بر فراز کشورشان ببینند نامشخص و در حد کلی‌گویی مطرح و هنوز برنامه زمانی برای آن مشخص نشده تا فعلا امیدی به حضور هواپیماهای یاد شده نباشد.

در این بخش بیشتر به نظر می‌رسد برخی از شرکت‌های خارجی فعلاً برای عقب نماندن از قافله و از دست ندادن بازار بکری مانند ایران اقدام به بستن قراردادهای اولیه کرده و فعلاً درصحنه عمل خبری از آن‌ها نخواهد بود تا وضعیت ریاست جمهوری آمریکا و تصمیم آن‌ها برای دنیا مشخص شود!

حوزه سلامت و بهداشت نیز در این بخش موردتوجه قرارگرفته و ضمن ارائه گزارشی از عملکرد پسابرجامی در بخش سلامت و بهداشت آمده، است وضعیت تأمین دارو درمجموع در مقایسه با دوران قبل از برجام مناسب‌تر شده ولی با وضعیت مطلوب و مورد انتظار فاصله دارد.

خواب تحریم های ثانویه پشت درب تحریم های اولیه 

اگر بخواهیم توقعات و انتظارات عامه مردم از برجام و شرایط پسابرجام را در دو نکته خلاصه کنیم و آن دو نکته یکی احساس بهبود اوضاع اقتصادی و کسب‌وکار و دیگر حفظ اقتدار، استقلال و حفظ دستاوردهای هسته‌ای ایران باشد توجه به بخش چهارم و پنجم گزارش سه‌ماهه دوم وزارت امور خارجه نکات قابل‌توجهی به‌ویژه راجع به بهبود شرایط اقتصادی و کسب‌وکار دستگیرمان خواهد کرد.

در بخش چهارم این گزارش به تحریم‌های غیر برجامی ایران اشاره‌ و آمده است: «تأثیر منفی تحریم‌ها و محدودیت‌های اولیه آمریکا بر مبادلات اقتصادی ایران با سایر نقاط جهان واقعیتی غیرقابل‌انکار است و درک مبانی آن، برای ارزیابی و تحلیل دقیق تأثیرات لغو تحریم‌های ناشی از برجام، ضروری است.

در حال حاضر بانک‌های خارجی از انتقال حواله ارزی به دلار آمریکا برای اشخاص حقیقی و حقوقی مرتبط با دولت جمهوری اسلامی ایران خودداری می‌کنند.»

 هرچند ارائه اسکناس دلار آمریکا به دولت ایران در چارچوب برجام بلامانع توصیف‌شده است، ولیکن به دلیل ممنوعیت مبادلات بانکی با مؤسسات آمریکایی بر اساس تحریم‌های اولیه این کشور علیه جمهوری اسلامی ایران، نقل و انتقالات بانکی به دلار به دلیل ضرورت دخالت مؤسسات آمریکایی همچنان برای ایران ناممکن است.

تحریم‌های غیرهسته‌ای مرتبط با ادعاهای تروریسم، موشکی، سوریه و حقوق بشر، محدودیت‌های گروه ویژه اقدام مالی (فاتف)، محدودیت‌های ناشی از قوانین و مقررات داخلی آمریکا و سازوکار اجرایی آن و رتبه‌بندی ریسک از دیگر موارد مطرح‌شده در بخش چهارم گزارش است.

و اما در بخش پایانی گزارش به سایر مشکلات و چالش‌های دوران پسابرجام اشاره و بازگشت به فضای قبل از تحریم‌ها را همچون بازسازی خرابی‌های یک جنگ ده‌ساله دانسته و آمده است: « بسیاری از مسائل فنی و عملیاتی به زمان احتیاج دارد.»

نکته قابل‌تأمل در این بخش بی‌توجهی یا سهل‌انگاری در زمان انعقاد برجام بوده و طرف ایرانی دوره زمانی مشخصی را برای اجرای تعهدات طرف غربی ایجاد نکرده و غرب نیز با استفاده از همین کانال، فشاری بر خودش احساس نمی‌کند هرچند که در صورت وجود محدودیت‌ها زمانی بازهم اطمینانی به غربی‌ها به‌ویژه طرف آمریکایی نبود.

قبولی ایران با نمره بالا و مردود شدن آمریکائی ها

فقدان فضای اعتمادبخش، تشنج‌آفرینی معاندین منطقه‌ای، مقاومت در برابر قطع رانت‌های تحریمی، عدم آمادگی مؤسسات مالی و بانک‌های داخلی نیز از دیگر موارد و البته نقطه‌ضعف‌های ایران در عدم توجه به آن‌ها در هنگام امضای برجام بوده که در پخش پایانی و پنجم این گزارش به آن اشاره‌شده است.

چندی قبل وزیر امور خارجه کشورمان در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌ها از نمره بسیار خوب ایران و نمره پایین آمریکایی‌ها در اجرای تعهدات برجامی شان خبر داد که بامطالعه متن کامل گزارش وزارت امور خارجه به کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی بخشی از دلایل این‌گونه نمره دهی آقای ظریف مشخص می‌شود.

اما آنچه در این گزارش و همچنین بیانات رسمی و غیررسمی مسئولان وزارت امور خارجه و سازمان انرژی هسته‌ای مشخص می شود این نکته است که فعلاً کفه ترازوی برجام به نفع طرف‌های غربی سنگینی می‌کند و آن‌ها با استفاده از مهره‌هایی همچون آمانو تلاش می‌کنند تا مردم جهان را از روح برجام بترسانند.

تندروهای آمریکایی درراه هستند و فرانسه و آلمان هم گاه‌وبیگاه سازهای نامربوط می‌زنند و  در حالی که در ایران هم خبری از اقتصاد مقاومتی نیست ‌انگار همه دنیا فقط به یک مسئله فکر می کنند؛ چگونه می توانند از آب گل‌آلود برجام به نفع خود، حزب، دسته و گروهشان ماهی بگیرند و رأی‌هایشان را افزایش دهند و باز هم این ملت ایران است که باید همچنان در انتظار فرجام نامشخص برجامی بماند که روزی به خاطرش به خیابان آمد، شادی کرد و هلهله!

نکته دیگری که از برآیند گزارش دوم اجرای برجام حاصل می شود نشان دهنده برآورده نشدن توقعاتی است که به اشتباه و به منظور بهره برداری های سیاسی و جناحی در باره برجام در بین مردم ایجاد کرد تا  امروز نه  تنها به عنوان یک نکته منفی برای دولت ثبت شود بلکه  وزارت امورخارجه  را نیز مجبور کرده در یک فرار به جلو مجبور به بیان برخی واقعیات تلخ برجامی شود تا در نهایت است بلکه ثابت شود کوتاه آمدن در مقابل زیاده خواهان جهان منجر به چرخیدن چرخ های اقتصادی کشور و نه هیچ چرخ دیگری نخواهد شد.

آمریکایی ها نیزبار دیگر ثابت کردند هدفشان از نشستن پشت میز مذاکرات چوب لای خرج ملت ایران گذاشتن است و کسی در آن طرف میز به فکر چرخیدن چرخ های پیشرفت این ملت نخواهد بود.

آمریکا تحریم کلیدروحانی برجام بدعهدی