اولين اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران 2 سال در انتظار بهره برداري

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- زهرا حاجيان- با وجود گذشت 7 سال از تصويب طرح کلان فناوري ساخت نخستين کشتي اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران موسوم به« کاوشگر خليج فارس» و درشرايطي که بر اساس برنامه ريزي هاي انجام شده، قرار بود اين طرح سال 92 به بهره برداري برسد ، متاسفانه اين پروژه بسيار مهم که مي تواند زمينه ورود کشورمان را به عرصه هاي بين المللي در بخش درياها و اقيانوس ها و نيز باشگاه جهاني اقيانوس شناسي فراهم کند ؛ هنوز عملياتي نشده است .

پروژه کشتي اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران، جزو طرح هاي کلان ملي فناوري است که ازسال 88 و به دنبال دستور رئيس جمهور وقت مبني بر ممنوعيت ورود کشتي به کشور ، طي تفاهم نامه اي بين معاونت علمي رياست جمهوري و وزارت علوم وارد مرحله اجرايي شد . به نحوي که براساس اين تفاهم نامه مقرر شد اولين اقيانوس پيماي تحقيقاتي کشور طي 2سال يعني تا سال 92 ساخته شود وبه بهره برداري برسد، حال آن که طي 2سال گذشته با وجود اعلام وعده هاي متعدد در خصوص زمان بهره برداري از اين پروژه از سوي مسئولان امر ؛ اين کشتي هنوزبه بهره برداري نرسيده است و طي اين مدت مسئولان ذي ربط وجود پيچ و خم هاي اداري ومشکلات مالي و همچنين تحريم ها و نوسانات ارزي را مهم ترين موانع بهره برداري و تاخير در عملياتي شدن اين پروژه عنوان کرده اند .

البته ناگفته نماند که هم اينک نيزدر شرايطي که مراحل تکميل وآماده سازي اين کشتي اقيانوس پيما پشت سر گذاشته شده وآماده بهره برداري است ، چالش جديد ديگري در مسير بهره برداري از پروژه قد علم کرده وآن نبود هماهنگي بين وزراي علوم ، دفاع و معاونت علمي رياست جمهوري براي برگزاري مراسمي است که طي آن بزرگ ترين شناور تحقيقاتي خاورميانه به بهره برداري برسد وماموريت هاي خود را آغاز کند .

در حال حاضر کشف دنياي شگفت انگيز و پنهان آب هاي عظيم و بهره گيري از اين منابع باعث شده است کشورهاي زيادي با به کارگيري تجهيزات و ساخت کشتي هاي اقيانوس پيما به تحقيق و تفحص و کاوش اعماق آب ها بپردازندو از اين فرصت طلايي براي رشدو شکوفايي علمي واقتصادي خود بهره هاي فراوان ببرند . براين اساس اغلب کشورهاي پيشرفته براي دستيابي به منابع عظيم معدني و زيستي، ساخت کشتي هاي تحقيقاتي را در اولويت کاري خود قرار داده اند تا جايي که هم اکنون صد ها شناور تحقيقاتي در دنيا و به مالکيت کشورهاي آمريکا، روسيه، هند ، انگلستان، آلمان، فرانسه، ترکيه و قطر فعاليت مي کند.

بنابراين تأخير در بهره برداري از اين پروژه مهم سبب مي شود کشورمان ديرتر وارد باشگاه جهاني اقيانوس شناسي شود چرا که ورود به اين باشگاه مستلزم انجام کارهاي ميداني است و براي انجام اين کارهاي ميداني نيز وجود چنين کشتي تحقيقاتي ضروري است . از سوي ديگر يکي از برنامه هاي راهبردي و مهم ايران ايجاد يک پايگاه دائمي در قطب جنوب است که ساخت و بهره برداري از اين اقيانوس پيما يک مرحله از اين برنامه است .همچنين به گفته دکتر نوبختي مدير طرح کلان کشتي تحقيقاتي اقيانوس پيما؛ انجام هر طرح توسعه اي در عرصه اقيانوس شناسي و علوم وفنون دريايي نيازمند ابزار است ومهم ترين ابزار در اين زمينه نيز کشتي تحقيقاتي است .

ويژگي هاي اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران
به گفته دکتر عباس نوبختي مدير طرح اقيانوس پيماي تحقيقاتي ؛ اين اقيانوس پيما با 50 متر طول ،10متر عرض و 12 متر ارتفاع و 3.5 متر آبخور و 4 آزمايشگاه، قادر است با آب و سوخت کامل به مدت 45 روز با ظرفيت 27 نفر در آب هاي خليج فارس، درياي عمان و شمال اقيانوس هند کارهاي تحقيقاتي و ميداني خود را به انجام برساند. سرعت گشت زني اين شناور 12 گره دريايي وسرعت نهايي آن 15گره دريايي است . روي اين شناور 2 موتور و2 ژنراتور 400 کيلووات و يک ژنراتور اضطراري 85 کيلووات نصب شده است.شناور تحقيقاتي ايران امکان ورود به اقيانوس را دارد و از نظر توانايي مقابله با امواج سهمگين دريا نسبت به شناورهاي فعلي منطقه برتري دارد . با به آب انداختن اين شناور، امکان انجام تحقيقات بسيار مهم در منطقه خليج فارس و درياي عمان و تا عمق 3هزار متري اقيانوس ها فراهم مي شود .

دانشگاهي شناور
اقيانوس پيماي ايران، بزرگ ترين شناور تحقيقاتي خاورميانه محسوب مي شود که در صورت بهره برداري ، اين کشتي يک دانشگاه شناور خواهد بود و امکان انجام تحقيقات بسيار مهم و استراتژيک را در اعماق اقيانوس هند و درياي عمان و امکان دستيابي به اطلاعات آبراه هاي مهم را براي محققان ودانشجويان عرصه علوم وفنون دريايي فراهم مي کند در واقع ، اين اقيانوس پيما به آزمايشگاه هاي مختلفي مانند آزمايشگاه فيزيک، شيمي و تحقيقات دريايي مجهز است و محققان کشورمان با حضور در آن ، امکان انجام تحقيقات در حوزه هاي مختلف اقيانوس شناسي را پيدا مي کنند. اين کشتي تحقيقاتي مي تواندحدود۲۵ محقق را در زمان عمليات حمل کند و پيش بيني شده است در هر روز علاوه بر محققان، دانشجويان نيز بتوانند با حضور در اين کشتي ازظرفيت هاي آن استفاده کنند . به گفته مدير پروژه کشتي اقيانوس پيماي تحقيقاتي ، تاکنون 20 ميليارد تومان اعتبار براي ساخت اين کشتي تحقيقاتي هزينه شده که توسط معاونت علمي رياست جمهوري تخصيص يافته است .

لزوم ايجاد ناوگان تحقيقاتي آموزشي در کشور
زهرايي –با توجه به افزايش تعداد دانشگاه هاي دريايي و افزايش دانشجويان حوزه علوم دريايي، کشوربه مجموعه اي از شناور هاي تحقيقاتي يا به عبارتي ناوگان تحقيقاتي آموزشي نياز دارد. رئيس هيئت مديره انجمن علوم وفنون دريايي ايران با اعلام اين مطلب افزود:وجود صرفا يک شناور تحقيقاتي در کشور کافي نيست چرا که تعداد دانشگاه هاي دريايي ما اضافه شده است و براي تربيت نيروي انساني متخصص در زمينه علوم دريايي ،رشته هاي دريانوردي و... ،متاسفانه شناور تحقيقاتي آموزشي نداريم.

اقيانوس پيماي تحقيقاتي مطابق استانداردهاي دنيا ساخته شده است
حاجيان - رئيس سابق پژوهشگاه ملي اقيانوس شناسي اعلام کرد : اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران، مطابق استانداردهاي دنيا ساخته شده است . دکتر چگيني افزود : با وجود آن که طراحي وساخت شناور تحقيقاتي؛ نخستين تجربه ايران در اين زمينه به شمار مي رود، تلاش هاي بسياري انجام گرفت تا اين شناور تحقيقاتي مطابق استاندارد هاي روز دنيا ساخته شود تا به خوبي در عرصه دريا عمل کندو در عين حال پاسخ گوي نياز هاي تحقيقاتي کشور در حوزه اقيانوس شناسي نيز باشد.

فعاليت بيش از 858 شناور تحقيقاتي در جهان
بيش از 60 کشور توسعه يافته و در حال توسعه به تشکيل ناوگان تحقيقاتي اقدام کرده اند تا داده هاي جديدي در حوزه هايي چون شناسايي منابع غذايي دريايي و... به دست آورند.بر اساس آمارها ، در جهان بيش از 858 شناور تحقيقاتي اقيانوس شناسي وجود دارد که در اين ميان آمريکا داراي 236 ، فرانسه داراي 17 ،روسيه داراي 116 ، ترکيه داراي 11 و عربستان و قطر و کويت هر يک داراي 2 فروند کشتي تحقيقاتي هستند.

کشتي تحقيقاتي مهم ترين ابزار اقيانوس شناسي نوين
دکتر وحيد چگيني(رئيس هيئت مديره‌انجمن علوم وفنون دريايي ايران)- نياز به کشتي هاي تحقيقاتي امروز در عرصه علوم وفنون دريايي يک ضرورت غير قابل انکار به شمار مي رود . در حال حاضر کشور هايي که به آب هاي آزاد جهان راه دارند و مايلند در حوزه اقيانوس شناسي پيشرفت کنند، به کشتي يا کشتي هاي تحقيقاتي با ابعاد مختلف مجهز هستند و اين موضوع سبب شده است در عرصه علوم وفنون دريايي به پيشرفت هاي خوبي نيز دست يابند . کشتي هاي تحقيقاتي فعلا جايگزيني ندارد چون ما هنوز به فناوري هايي دست پيدا نکرده ايم که بتوانيم همه اطلاعات را به صورت خودکار از طريق دستگاه ها وتجهيزاتي که در آب رها مي شود ويا از طريق ماهواره به دست بياوريم، بنابراين هنوز هم به کشتي هاي تحقيقاتي نياز داريم .

کشتي تحقيقاتي از جمله مهم ترين ابزارهاي اقيانوس شناسي نوين است و ساخت اين ابزار مهم نشانه پيشرفت واقتدار علمي يک کشوراست و با ساخت اين کشتي تحقيقاتي، ايران وارد عرصه هاي بين المللي در بخش درياها و اقيانوس ها مي شود. به نحوي که امروز انجام هرگونه فعاليت تحقيقاتي در عرصه آب ها اعم از نمونه برداري از آب هاي دريا واقيانوس براي انجام آزمايش هاي فيزيکي وشيميايي و آناليز آب ،نصب دستگاه هاي جريان سنج وموج نگاردر کف دريا و عمق يابي درياها واقيانوس ها نيازمندوجود کشتي هاي تحقيقاتي مجهز است که مي تواند امکان انجام تحقيقات در عرصه دريا را به موازات کشور هاي پيشرفته براي ما فراهم کند.

ايران از حدود 20 سال پيش وارد عرصه تحقيقات دريايي و اقيانوسي شده ، در حالي که کشورهايي مانند آمريکا، چين، انگلستان، فرانسه، هند ، استراليا و آفريقاي جنوبي حدود 100 سال است که در اين زمينه فعاليت مي کنند و اين شرايط ايجاب مي کند،به ابزار هايي دسترسي داشته باشيم که فاصله ما را درزمينه تحقيقات علوم دريايي با کشورهاي پيشرفته کاهش دهد . يکي از اين ابزار ها برخورداري کشور از شناور و به عبارت ديگر شناور هاي تحقيقاتي اقيانوس شناسي است . علاوه براين در دنياي امروز اگر بخواهيم آينده نگر باشيم و همچنين براي تحقق اقتصاد مقاومتي مورد نظر مقام معظم رهبري، لازم است بخشي از درآمد کشور، دريا محور باشد تا موجب تقويت معيشت مردم، درآمد ساحل نشينان، شناخت بيشتر از محيط و مخاطرات دريايي و اقيانوسي ،کشف گونه هاي جديد گياهي و جانوري دريايي ، شناخت معادن کف دريا، پيشرفت صنايع دارويي دريايي و کمک به مجموعه دفاعي کشور شود.

اقيانوس پيماي تحقيقاتي شهريور به بهره برداري مي رسد
پارسا –اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران، شهريور امسال براي انجام ماموريت هاي پيش بيني شده اقيانوس شناسي به بهره برداري مي رسد. دکتر عباس نوبختي عضو هيئت علمي پژوهشگاه ملي اقيانوس شناسي و علوم جوي و مجري طرح اقيانوس پيماي تحقيقاتي ايران درباره آخرين وضعيت اين اقيانوس پيماي تحقيقاتي گفت : با توجه به ناهماهنگي هايي که در رابطه با برگزاري مراسم به آب اندازي اقيانوس پيماي ايراني ايجاد شد،در نهايت اين کشتي مدتي قبل به صورت آزمايشي به آب انداخته شد ودر حال حاضر در حال انجام تست هاي مختلف دريايي روي آن هستيم.

وي ادامه داد: شناوري که ساخته مي شود، قبل از بهره برداري بايد تست هاي مختلف را از جمله تست هاي بندري و دريايي طي کند که اين اقيانوس پيماي تحقيقاتي در حال حاضر در مرحله تست بندر قرار دارد و پيش بيني مي شود اواخر شهريور به بهره برداري برسد . وي با اشاره به ماموريت هاي در نظر گرفته شده، براي اين کشتي تحقيقاتي تصريح کرد :نمونه برداري رسوب، تعيين غلظت وشوري، آناليزجريان ها،بررسي دماو چگالي، شناسايي چگونگي شکل گيري معادن،شناسايي بستر درياهابراي عمليات لوله کشي و انتقال گاز و نفت، بررسي نشت سکوهاي نفتي و آناليز گونه هاي بومي، از مهم ترين ماموريت هايي است که براي اين کشتي تحقيقاتي در نظر گرفته شده است.

وي با بيان اين که کشتي تحقيقاتي؛ ابزار کار اقيانوس شناسي است،افزود: اگر بخواهيم مزيت هايي را براي ساخت کشتي اقيانوس پيماي تحقيقاتي در نظر بگيريم ،در وهله اول بايد به بحث بومي سازي اين کشتي اشاره کنيم. از سوي ديگر براي پياده سازي هرطرح توسعه اي دراطراف دريا واقيانوس ها ابتدا بايد آب هاي خودمان را بشناسيم؛ به طور نمونه اگر بخواهيم آب هاي اطرافمان را آناليز کنيم و يا آلودگي سالانه اش را اندازه بگيريم و يا دستگاهي را نصب کنيم، بايد بستر شناسي کنيم ، عمق آب را بررسي کنيم و براي اين کار نيازمند ابزار تحقيقاتي هستيم که مهم ترين آن يک اقيانوس پيماي تحقيقاتي مجهز است؛ به عنوان مثال درزمان جنگ برخي سکو هاي نفتي ما بمباران شد به دليل آن که ابزار لازم براي سنجش آلودگي در زمان قبل وبعد از بمباران در اختيار نداشتيم نتوانستيم مقايسه اي انجام دهيم و در هيچ سازمان بين المللي شکايت کنيم.