بررسی چرايي افزايش سقف برداشت نيم ميليون توماني از خودپردازه
یکی دیگر از دلایلی که بانک مرکزی را در صدور مجوز افزایش سقف برداشت مردد کرده بود، روشن نبودن وضع چاپ و انتشار ایران چک‌های ۱۰۰هزار تومانی بود.
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- وجود بیش از ۲۸۰میلیون قطعه کارت بانکی در دست مردم جایگاه خودپردازهای بانکی را روزبه‌روز افزایش می‌دهد. براساس آخرین آمار اعلامی از سوی بانک مرکزی تعداد کارت‌های برداشت در کشور که از سوی شبکه بانکی صادر شده به بیش از ۱۹۰میلیون قطعه می‌رسد. همچنین تاکنون بیش از ۸۶میلیون قطعه کارت خرید یا هدیه صادر شده است که در کنار ۹.۱میلیون کارت پول الکترونیک و ۵.۲میلیون کارت اعتباری نیازهای مردم را تأمین می‌کند. گسترش چشمگیر ابزار و تجهیزات بانکداری الکترونیک طی سال‌های اخیر مردم را از شعب فیزیکی بانک‌ها دور کرده است. اما برخی محدودیت‌ها در این بخش باعث شده است تا تمام نیازهای کاربران تجهیزات الکترونیکی به خدمات بانکی تأمین نشود.
یکی از این محدودیت‌ها که از سال ۱۳۸۷ تاکنون حفظ شده، ثابت ماندن سقف برداشت روزانه از دستگاه‌های خودپرداز بانک‌هاست که همچنان در همان سقف ۲۰۰هزار تومان باقی مانده است. البته از سال گذشته برخی از بانک‌ها برای شکستن این محدودیت و افزایش سقف برداشت‌ها تلاش زیادی کردند و تلاش برخی از آنها به صورت محدود به نتیجه رسید. ولی در آن سال بانک مرکزی در مقابل خواسته این بانک‌ها مقاومت کرد و سقف برداشت روزانه تغییر نکرد. با این حال تعداد معدودی از بانک‌ها از ماه‌های پایانی سال سقف برداشت از خودپردازهای خود را افزایش دادند. کاهش ارزش پول ملی و در نتیجه قدرت خرید اسکناس‌های موجود در بازار و همچنین رشد تورم حداکثر مبلغی را که دستگاه‌های خودپرداز در اختیار مردم قرار می‌دادند به قول مدیرکل فناوری اطلاعات بانک مرکزی به پول توجیبی تبدیل کرده است.
اما طی هفته‌های اخیر تعدادی از بانک‌های کشور از خصوصی گرفته تا دولتی سقف برداشت روزانه از دستگاه‌های خودپرداز را به دوبرابر و بعضا تا ۵۰۰هزارتومان افزایش دادند. البته زمانی که خبرنگاران برای آگاهی از موضع بانک مرکزی به سراغ ناصر حکیمی مدیرکل فناوری اطلاعات این بانک رفتند، وی اعلام کرد که تاکنون بانک مرکزی مجوزی برای افزایش سقف برداشت به بانک‌ها ارایه نکرده و این بانک تا پایان تیرماه جاری نظر خود را در این مورد ابلاغ خواهد کرد. اما در آن سوی ماجرا مدیران بانک‌ها صریحا اعلام کرده‌اند که افزایش سقف برداشت دستگاه‌های خودپرداز یک تصمیم داخلی است و نیازی به دریافت مجوز از بانک مرکزی ندارد. مدیران برخی از بانک‌ها نیز ضمن تأکید بر داخلی بودن این تصمیم بیان کرده‌اند که مسئولان بانک مرکزی در جریان این اقدام بوده‌اند.
با این تفاسیر در حال حاضر تعداد زیادی از بانک‌ها سقف برداشت روزانه از دستگاه‌های خودپرداز خود را افزایش داده‌اند که این افزایش در تعدادی از بانک‌ها به چند ماه قبل برمی‌گردد. به‌طوری‌که بانک توسعه صادرات از دی‌ماه سال گذشته با صدور اطلاعیه‌ای خطاب به مشتریان خود اعلام کرد که سقف برداشت روزانه از ۲۰۰ به ۴۰۰هزار تومان افزایش یافته است. بانک حکمت ایرانیان نیز یک ماه بعد از توسعه صادرات اطلاعیه مشابهی صادر کرد. با فرارسیدن سال جدید نیز بزرگ‌ترین بانک کشور یعنی بانک ملی در نخستین ماه سال اقدام به افزایش سقف برداشت کرد که ۱۰۰هزار تومان بیش از بانک‌های دیگر بود بدین‌ترتیب میزان برداشت روزانه از خودپردازهای این بانک هم‌اکنون به ۵۰۰هزار تومان رسیده است که در این زمینه با نصب اطلاعیه در محل دستگاه‌های خودپرداز بانک ملی این خدمت به مشتریان اطلاع‌رسانی شده است. پیشتازی این بانک‌ها برای شکستن محدودیتی که سال‌ها در شبکه بانکی وجود داشت باعث شده است تا سایر بانک‌ها نیز برای رقابت با بانک‌های دیگر در این جهت گام بردارند. برهمین اساس بانک سینا اخیرا با صدور اطلاعیه‌ای سقف برداشت از خودپردازهای خود را به ۵۰۰هزار تومان افزایش داده است. همچنین بانک مسکن نیز پا را از این هم فراتر گذاشته و با برداشتن سقف انتقال وجه شتابی که از سوی بانک مرکزی ۳میلیون تومان تعیین شده است خدمت جدید دیگری به مشتریان خود عرضه کرده است.
فرسودگی اسکناس‌ها و محدودیت سقف
مهم‌ترین علتی که مسئولان بانک مرکزی درباره عدم افزایش سقف برداشت روزانه از دستگاه‌های خودپرداز اعلام شده فرسودگی اسکناس‌های موجود بوده است که در دستگاه‌ها ایجاد اختلال می‌کند. هم‌اکنون حدود ۸میلیارد قطعه اسکناس در کشور در جریان است که هرساله باید اسکناس‌های فرسوده امحا شود. در سال ۹۰ حدود یک‌میلیارد قطعه اسکناس در کشور امحا شد و در سال ۹۱ نیز ۸۰۰میلیون قطعه از چرخه خارج شد. در سال گذشته نیز با امحای ۶۰۰میلیون قطعه اسکناس بخش عمده‌ای از اسکناس‌های فرسوده کشور از رده خارج شد. درحالی‌که عمر اسکناس در سایر کشورها حدود ۸سال است در ایران به‌طور میانگین اسکناس‌ها ۵.۵سال عمر می‌کنند و پس از آن باید از چرخه خارج شود. اما با چاپ و توزیع ایران‌چک‌های ۱۰۰هزارتومانی جدید و امحای اسکناس‌های فرسوده که در سه‌سال اخیر به ۴.۲میلیارد قطعه می‌رسد به نظر می‌رسد که مشکل فرسودگی اسکناس‌ها در خودپردازها حل شده است. همچنین یکی دیگر از دلایلی که بانک مرکزی را در صدور مجوز افزایش سقف برداشت مردد کرده بود، روشن نبودن وضع چاپ و انتشار ایران چک‌های ۱۰۰هزار تومانی بود که با کنجاندن آن در قالب بودجه سال‌جاری این مشکل نیز برطرف شده است.
کارتخوان‌های فروشگاهی ناجي خودپردازها
طی سال‌های گذشته که سقف برداشت روزانه از دستگاه‌های خودپرداز همان ۲۰۰هزار تومان ثابت مانده بود، تعداد تراکنش‌های کارتخوان‌های فروشگاهی به شدت افزایش یافت به‌طوری‌که در سال گذشته میزان مراجعه مردم به پایانه‌های فروشگاهی ۵.۲برابر خودپردازهای بانکی شد. این هجوم به کارتخوان‌های فروشگاه‌ها نشان می‌دهد که خودپردازها در تأمین نیازهای روزانه مردم موفقیت کاملی نداشته‌اند. اما به نظر می‌رسد شبکه شاپرک (شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی) که پایانه‌های فروشگاهی را هدایت می‌کند بیش از این نتواند خود را توسعه دهد و به تراکنش‌های بیشتری پاسخ دهد. هرچند میزان خریدهای الکترونیکی و غیرنقدی در سال‌های اخیر افزایش قابل توجهی پیدا کرده است ولی بسیاری از پرداخت‌های روزانه مردم به صورت نقدی انجام می‌شود و بنابراین بانک‌ها باید پرداخت وجه نقد براساس نیازهای مشتریان خود را به‌عنوان جزیی از خدمات خود انجام دهند. اتفاقی که در سال‌های اخیر افتاده این است که قدرت خرید اسکناس‌های موجود در بازار به شدت کاهش یافته است و سقف برداشت ۲۰۰هزار تومانی خودپردازها با نیاز مردم همخوانی ندارد. از سوی دیگر افزایش سقف برداشت از خودپردازها باعث می‌شود تا دفعات مراجعه مردم به این دستگاه‌ها نیز کاهش یابد. این درحالی است که صف‌های طولانی خودپردازها و همچنین تراکنش‌های ناموفق بانکی که ثمره مراجعه بالای متقاضیان به این دستگاه‌هاست، یکی از مشکلات مهم بانکداری الکترونیکی محسوب می‌شود.
بانک ملی: با هماهنگی بانک مرکزی اقدام کردیم
دراین‌باره معاون فناوری اطلاعات بانک ملی، افزایش سقف برداشت از خودپردازهای این بانک از ۲۰۰ به ۵۰۰هزار تومان را یک تصمیم داخلی عنوان کرد و گفت: این اقدام هیچ‌یک از قوانین یا آیین‌نامه‌های بانک مرکزی را نقض نمی‌کند. فاطمی یادآور شد: این تغییر با هماهنگی بانک مرکزی انجام شده و به ما اجازه این تصمیم داخلی را داده‌اند. وی افزود: دستورالعمل بانک مرکزی درمورد میزان برداشت روزانه تا ۲۰۰هزار تومان مربوط به شبکه شتاب است؛ بنابراین افزایش سقف برداشت از طریق خودپردازهای بانک‌ها مغایر قوانین بانک مرکزی نیست. فاطمی خاطرنشان کرد: با توجه به افزایش نرخ تورم و فشار موجود و نیازی که مردم به نقدینگی داشته‌اند بانک ملی تصمیم گرفت تا میزان برداشت وجه از طریق کارت‌های این بانک به وسیله خودپردازدهای بانک ملی را تا ۵۰۰هزار تومان افزایش دهد.
بانک سینا: محدودیت ۲۰۰هزارتومانی برای شتاب است
همچنین معاون فناوری اطلاعات بانک سینا گفت: مدت‌زمان زیادی بود که با وجود افزایش نرخ تورم رقم برداشت از بانک‌ها در ۲۰۰هزار تومان ثابت مانده بود؛ بنابراین براساس تقاضاهایی که داشتیم تصمیم به افزایش سقف برداشت روزانه تا ۵۰۰هزار تومان را اتخاذ کردیم. پشم‌چی ادامه داد: با توجه به این‌که ضوابط بانک مرکزی محدودیت ۲۰۰هزارتومانی برای تراکنش‌های داخلی را شامل نمی‌شود و مربوط به شتاب است ما تنها سقف برداشت داخلی را افزایش دادیم این درحالی است که ضوابط بانک مرکزی تنها مربوط به شبکه شتاب بوده و خود در مورد آن تصمیم‌گیری می‌کند. وی با اشاره به اقدام برخی بانک‌های دیگر در مورد افزایش سقف روزانه اعلام کرد: این اقدام هیچ مغایرتی با ضوابط بانک مرکزی ندارد مگر این‌که این بانک تصمیم بگیرد ضوابط جدیدی را لحاظ کند که آنگاه ما نیز آن را اجرا می‌کنیم.
ارسال نظر