یادگاری‌های شورای عالی سینما برای عالی شدن سینما چیست؟

به گزارش پارس به نقل از فارس، مشکلاتی که سینمای ایران در چند سال اخیر با آن روبرو بوده باعث شد تا یکی از بزرگترین آرزوهای جواد شمقدری در ابتدای حضورش در معاونت سینمایی تشکیل شورایی باشد که تصمیمات آن بدون کم و کاستی از سوی همه ارگان های مرتبط با فرهنگ و هنر پذیرفته شود.

این آرزوی بزرگ شمقدری بارها و بارها در ماه های ابتدایی حضور او در معاونت سینمایی دولت دهم بیان شد تا اینکه در تاریخ ۳۰ تیرماه ۱۳۸۹ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در حاشیه جلسه هیات دولت از موافقت رسمی رئیس جمهور با تشکیل شورای عالی سینما خبر داد.

رسانه ای شدن موافقت رئیس جمهور با تشکیل شورای عالی سینما شروعی بر یک داستان بلند بالا بود، داستانی که تا مدت ها سر فصل آن تعیین اعضای شورا بود و هر روز در رسانه ها نام یکی از سینماگران برجسته دیده می شد و حتی رسانه ها در گمانه زنی های خود ترکیب اعضای آنرا نیز به دلخواه خود تعیین می کردند، روزی از حضور ابراهیم حاتمی کیا و مجید مجیدی خبر داده می شد و روز دیگر فرج الله سحلشور را بر صندلی شورای عالی می نشاند و حتی در این بین اهالی خانه سینما هم مدعی حضور در این شورا بودند و این کش و قوس ادامه داشت تا اینکه سرانجام وزیر ارشاد ترکیب اعضای حاضر در شورای عالی سینما را اعلام کرد.

ترکیبی که نه از حاتمی کیا، مجیدی و سلحشور خبری بود و نه از اعضای خانه سینما و در نهایت با حضور ۷ سینماگران شامل داوود میرباقری، مسعود جعفری جوزانی، احمد نجفی، جمال شورجه، مسعود ده نمکی و محسن علی اکبری و حضور وزیر ارشاد، رئیس سازمان سینمایی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی، مشاور و رئیس دفتر رئیس جمهور و شخص رئیس جمهور به عنوان رئیس شورای عالی سینما اولین جلسه خود را در تاریخ ۹ دی ماه ۱۳۸۹ تشکیل داد.

شورایی که تاکنون هشت جلسه رسمی برگزار کرده است که شاید یکی از اصلی ترین خروجی هایش تشکیل « سازمان سینمایی» و معافیت مالی سینماگران بود اما به نظر می رسد بازگشایی خانه سینما مهمترین تصمیمی باشد که شورای عالی سینما از ابتدای تشکیل رسمی خود در ۱۰ دی ۸۹ به امروز خواهد گرفت.

تا به امروز شورای عالی سینما هشت جلسه رسمی با حضور رئیس جمهور برگزار کرده است که در آن مصوبات فراوانی به تصویب رسیده است، از مصوبه تشکیل سازمان سینمایی گرفته تا خرید لوازم و تجهیزات فنی سینما و بیمه سینماگران و مالیات، سالن سازی و حتی ساخت بزرگ ترین شهرک سینمایی خاورمیانه که البته به جز سازمان سینمایی و معافیت مالیاتی تقریبا هیچکدام از این مصوبات به مرحله اجرایی نرسیده است که آن هم دلایل متعدد فراوانی دارد و می توان در گزارش های جداگانه این موضوع را مورد نقد و بررسی قرار داد.

حتی از آخرین جلسه تشکیل شورای عالی سینما در آذرماه ۹۱، چهار ماه می گذرد و با وجود تاکید چند عضو این شورا مبنی بر برگزاری جلسه هشتم تا پایان فروردین ماه هنوز هیچ تاریخی برای این جلسه رسانه ای نشده است که شاید عدم انتخاب مسول جدید دبیرخانه شورا_ در غیاب رییس سابق دبیرخانه ی شورای عالی سینما و مشاور اجرایی که در بازداشت به سر می برد_ باعث شده تلا عملا در ماه های اخیر شاهد هیچ خروجی مشخصی از تصمیمات کارگروه های تخصصی شورا و حتی اجرایی شدن مصوبات این شورا نباشیم و این موضوع بیش از پیش اهمیت پیدا می کند که بدانیم تعیین تکلیف خانه سینما نیز به عهده شورای عالی سینما گذاشته شده است.

نفس تشکیل شورای عالی سینما نشان دهنده نگاه ایده آل گرای جواد شمقدری داشت که با حمایت رئیس جمهور و وزیر ارشاد به سرانجام رسید اما در حال حاضر ادامه فعالیت و حتی نحوه فعالیت شورای عالی سینما موردی است که بسیاری از سینماگران و حتی اهالی رسانه در مورد آن با دیده شک و تردید نگاه می کنند. اما با توجه به اینکه مصوبات شورای عالی سینما در سیستم حقوقی ریاست جمهوری وارد می شود و در آنجا کارهای کارشناسی صورت گرفته و مصوبات با واژگان حقوقی منطبق می شود، این امیدواری وجود دارد که در دولت بعدی اهتمام بیشتری نسبت به مصوبات اجرا نشده شورای عالی سینما برداشته شود.

اما حالا چرخ روزگار شورای عالی سینما را در مقطعی قرار داده که باید یکی از مهمترین تصمیماتش را برای سینمای ایران بگیرد و آن هم تصویب اساسنامه خانه سینما است و باید دید آیا تصویب اساسنامه خانه سینما آخرین مصوبهشورای عالی سینما در دولت دهم خواهد بود و مهمتر آنکه دولت و شورای عالی سینمای دلوت دهم، بازگشایی خانه سینما را به عنوان یک یادگار از خود به جای خواهند گذاشت؟

در ادامه نگاهی داشته به همه مصوبات که در شورای عالی سینما به تصویب رسیده است (منهای جلسه هشتم که به سبب عدم حضور رییس سابق دبیرخانه ی شورای عالی سینما تقریبا هیچ یک از مصوبات آن رسانه ای نشد) .

۱- اولین جلسه شورای عالی سینما ۹ دی ماه سال ۸۹ برگزار شد، در این جلسه درباره مسائلی مانند ضرورت تأمین تجهیزات فنی سینما، احداث سالن های سینمایی، رفع مشکل بیمه، بازنشستگی و بیکاری هنرمندان و سینماگران و تشکیل سازمان مستقل سینمایی و احداث سالن های سینمایی سخن گفته شد. همچنین مقرر شد که مسائل مربوط به تشکیل سازمان مستقل سینمایی و بیمه هنرمندان و پیشکسوتان پس از بررسی های کار شناسی برای تصویب در جلسه بعدی شورای عالی سینما ارائه شود و دولت بر اختصاص اعتبار مستقلی برای رفع مشکلات و ارتقاء سطح سینمای کشور تأکید کرد. تأمین اعتبار لازم برای تأسیس شهرک های سینمایی، حمایت از هنرمندان و فعالیت های سینمایی، معافیت سینماگران از پرداخت مالیات و پیشنهاد تشکیل سازمان سینمایی از سوی رئیس جمهور از دیگر از دیگر مصوبات نخستین جلسه شورای عالی سینما بود.

۲- حدود یک ماه بعد از جلسه اول، اعضای شورای عالی سینما دوباره با حضور رئیس جمهور گردهم جمع شدند و دومین جلسه این شورا را ۱۲ بهمن ماه ۸۹ تشکیل دادند. این جلسه بیشتر به مصوبات اجرایی و حمایتی در حوزه سینما اختصاص یافت که خرید بلیت ۲۰ یا ۳۰ درصد ظرفیت سالن ها توسط دولت برای حمایت از سینما در قالب بن به کارمندان از مهمترین مصوبات آن بود. همچنین « اضافه شدن سه سینماگر به جمع اعضای شورای عالی سینما» و « تشکیل کمیسیونی تخصصی در درون شورا به ریاست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی» از مباحث دیگر این جلسه بود که البته سه نفر اعضای جدید تا به امروز به ترکیب شورا اضافه نشدند، اما کمیسیون تخصصی ۱۱ روز بعد اولین جلسه خود را با حضور اعضای شورای عالی سینما و چند کار شناس در مسائل مورد بحث، آغاز کرد. یکی از نکات حائز اهمیت جلسه کمیسیون تخصصی شورای عالی سینما، « اختصاص ردیف بودجه مستقل برای ساخت دو شهرک سینمایی در سال آینده در شاهرود و زرندیه ساوه و آغاز ساخت شهرک سینمایی زرندیه ساوه ترجیحاً در دهه فجر سال ۸۹» بود و با وجود اینکه بارها و بارها این مناطق مورد بازبینی قرار گرفتند اما این مصوبه که تاکنون اجرایی نشده است.

۳- سومین جلسه شورای عالی سینما شش ماه بعد از جلسه دوم و در تاریخ ۷ تیر ماه ۹۰ برگزار شد. که « تصویب تشکیل سازمان سینمایی کشور» و « تصویب تشکیل سازمان نظام صنفی سینمایی کشور» از مهمترین مصوبات آن بودندکه زا این یمان سازمان سینمایی امروز شکل گرفته است. همچنین در جلسه مقرر شد مالیات مستقیم و مالیات بر ارزش افزوده فعالیت های سینمایی و هنری طبق قوانین سازمان نظام مالیاتی کشور از سوی سینماگران و تهیه کنندگان پرداخت شود و در مقابل از محل یارانه های اختصاص یافته به حوزه سینما در بودجه سال ۹۰ از ساخت و نمایش آثار هنری حمایت شود. « تشکیل صندوق بیمه فرهنگ و هنر» ، « ساماندهی مجدد قوانین حوزه سینما و تئا تر برای ارائه لایحه به مجلس شورای اسلامی» ، « ساخت پردیس سینمایی تهران با هدف احداث کاخ جشنواره های سینمایی با تأمین بودجه در سال ۹۰» ، « تصویب تدوین آئین نامه خرید ۱۵ درصد از ظرفیت صندلی های سینما توسط دولت» ، « تأکید بر اتخاذ تدابیری به منظور گسترده تر شدن دایره معافیت های گمرکی حوزه سینما» ، « تصویب تشکیل آکادمی علوم، فنون و تجربه و هنر سینما» ، « استهلاک دیون معوقه سینماداران» ، « مطرح شدن معافیت و سود گمرکی برای ورود کالا و خدمات سینمایی» از دیگر مصوبات جلسه سوم شورای عالی سینما بود.

۴-۲ شهریور ماه ۹۰ و دو ماه پس از جلسه سوم، چهارمین جلسه شورای عالی سینما برگزار شد. در این جلسه مقرر شد ۵۰۰ میلیارد ریال برای تأمین سرمایه اولیه « صندوق بیمه فرهنگ و هنر» از محل منابع قانون بودجه سال ۱۳۹۰ کل کشور به وزارت ارشاد داده شود. معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور همچنین مکلف شد که ۱۵۰۰ میلیارد ریال از محل منابع قانون بودجه سال ۱۳۹۰ کل کشور، علاوه بر اعتبار برنامه « حمایت و گسترش سینمای ملی» برای « حمایت از پیشرفت سینمای اسلامی ایرانی» به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تخصیص دهد. معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور در مصوبه ای دیگر هم مکلف شده بود که « در سال های باقیمانده از برنامه پنج ساله پنجم توسعه (تا ۱۳۹۴) ، علاوه بر اعتبار برنامه « حمایت و گسترش سینمای ملی» ، در لوایح بودجه سنواتی سالانه هزار و پانصد میلیارد (۱.۵۰۰.۰۰۰.۰۰۰.۰۰۰) ریال در قالب ردیف جدید « حمایت از پیشرفت سینمای اسلامی ایرانی» ذیل اعتبارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش بینی کند. همچنین در این جلسه، به منظور اجرایی شدن ساخت پردیس سینمایی تهران، شورای عالی سینما معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهور را مکلف کرد که « مبلغ یکصد و پنجاه میلیارد ریال از محل منابع قانون بودجه سال ۱۳۹۰ کل کشور» برای این منظور اختصاص بدهد. از دیگر مصوبات جلسه چهارم شورای عالی سینما می توان به « تخصیص مبلغ هشتاد میلیارد ریال برای حمایت از استهلاک دیون معوقه سینماداران و سینماگران» ، « اختصاص منابع لازم برای استرداد مبالغ مالیات بر ارزش افزوده اخذ شده از سینماگران» ، « تصویب معافیت گمرکی واردات کالا ها و خدمات سینمایی و سمعی و بصری» ، « اقدامات لازم برای تأسیس و راه اندازی « صندوق بیمه فرهنگ و هنر» در قالب صندوق خصوصی بیمه اجتماعی و بیمه سلامت» ، « تکلیف وزارت ارشاد تا پایان سال ۱۳۹۰، نسبت به بازنگری در قوانین جاری و پیشنهاد احکام قانونی جدید موردنیاز در خصوص سینما و سایر هنرهای نمایشی برای ارائه در قالب لایحه جامع» ، « حمایت از ایجاد، توسعه و تجهیز مراکز غیردولتی ارائه خدمات سینمایی (از قبیل استودیو، لابراتوار، خدمات جلوه های ویژه، خدمات فیلمبرداری، اجاره تجهیزات و… ) به ویژه در قالب شهرک های سینمایی» ، « حمایت های لازم از مراکز بازاریابی جهانی آثار سینمایی ایران و ایجاد مشوق های صادراتی» ، « مکلف شدن وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و سایر مراجع ذیربط برای همکاری لازم در جهت تأسیس آکادمی علوم و هنر» اشاره کرد. همچنین از مهم ترین مصوبات این جلسه « مکلف شدن وزارت راه و شهرسازی و سازمان منابع طبیعی برای واگذاری زمین برای ایجاد شهرک ها، پردیس ها و مراکز خدمات سینمایی با حداکثر ۱۰ درصد، قیمت منطقه ای و اقساط دراز مدت حداقل ۲۰ ساله» ، « مکلف شدن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای ایجاد « نظام صنفی سینمایی» تا پایان سال ۱۳۹۰» و همچنین « خرید (تا) سقف ۱۵ درصد بلیت های مجموع ظرفیت تمامی نوبت های نمایش سالن های سینمای کشور از سوی دولت» بوده است.

۵- از زمان تشکیل جلسه چهارم هرچند شاهد کمیسیون های تخصصی شورا در چندین نوبت تشکیل جلسه دادند اما بین جلسه تا پنجم شاهد وقفه ای ۹ ماهه بودیم تا اینکه در تاریخ چهارم خرداد ۹۱ پنجمین جلسه شورای عالی با حضور رییس جمهور برگزار شد. در این جلسه موضوع معافیت مالیاتی سینماگران در دستور کار قرار گرفت، و شورا مصوب کرد « مرجع تشخیص اشخاص ثالث موضوع بند (۱۶) آئین نامه مالیاتی که از پرداخت مالیات معاف نیستند، سازمان سینمایی باشد و مأموران مالیاتی راساً در این خصوص تصمیم گیری نکنند» . البته نکته مهم این مصوبه آن بود که « فیلم سینمایی به عنوان محصولی که از معافیت مالیاتی برخوردار است» به حساب آمد. ضمن آنکه کارگروهی در این زمینه باید مهلتی ۶ ماهه از اداره مالیات برای سینماگران دریافت کند تا مصوبات مربوط به معافیت مالیاتی سینماگران و هنرمندان مراحل قانونی خود را طی کند. همچنین در این جلسه مقرر شد « سازمان سینمایی نیاز خود به منابع ارزی را اعلام کند تا به نرخ مرجع از طریق بانک مرکزی در اختیار آن قرار گیرد. » بحث مسکن هنرمندان نیز یکی از دیگر از مباحث مهم این جلسه بود که در پایان اعضای شورای عالی سینما « اعطای وام ۵۰ میلیونی مسکن به هنرمندان و اختصاص مسکن مهر از واحدهای پردیس و پرند» را مصوب کردند.

۶- در جلسه ششم کلیات آیین نامه اجرایی ذیل بند « ل» ماده ۱۳۹ قانون مالیاتی مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت و در نهایت مقرر شد، اصلاحات جدیدی بر روی این ماده صورت گیرد تا مشکلات مالیاتی عدیده دفا تر و اشخاص حقیقی و حقوقی سینمایی مرتفع گردد. براساس این مصوبه همچنین مقرر شد تا رفع اصلاح آیین نامه مذکور، کلیه پرونده های مالیاتی که در مرحله رسیدگی و اجرا قرار دارند، به مدت شش ماه موقتاً به حالت تعلیق درآیند.

تخصیص ارزی جامع برای فعالیت های سینمایی از دیگر موارد مطرح شده در این جلسه بود که بر اساس آن مصوب شد، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران ۲۵ میلیون دلار ارز مورد نیاز سینمای ایران را با نرخ مرجع و طبق نظر سازمان سینمایی، تأمین نماید. موضوع تامین مسکن هنرمندان از دیگر مصوبات جلسه امروز شورایعالی سینما بود و مقرر شد تا پایان سال ۹۱ نسبت به واگذاری دو هزار واحد مسکن مهر براساس نیازهای متقاضیان و با تسهیلات ویژه به هنرمندان واگذار شود. در این جلسه همچنین مقرر گردید، وزارت صنعت، معدن و تجارت ضمن ترک تشریفات موجود، اقدامات و تسهیلات لازم را برای تسهیل واردات کالا و خدمات سینمایی، با همکاری سازمان امور سینمایی انجام دهد. در نهایت در این جلسه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز موظف شد با استفاده از ظرفیت قوانین، اهداف و وظایف این وزارتخانه و قانون نظام صنفی کشور، اقدامات لازم را در خصوص تشکیل انجمن های صنفی قانونمند انجام دهد.

۷-جلسه هفتم ۲۱ شهریور ۹۱ با حضور محمود احمدی نژاد برگزار و در آن تصمیمات زیرساختی دربارهٔ ساخت پردیس های سینمایی و همچنین اختصاص بودجهٔ ۵۰میلیارد تومانی به سینما گرفته شد. جلسه ای که طبق گفته رییس سابق دبیرخانهٔ شورای عالی سینما سه دستور جلسه داشت که یکی از مهم ترین دستور جلسه ها، بررسی نحوهٔ سامان دهی و توسعهٔ سالن های سینمایی کشور بود. در این جلسه رئیس جمهور اعضای شورای عالی سینما را مکلف کردند که تعداد پردیس های سینمایی مورد نیاز برای کشور را بررسی و نتیجه را تا هفتهٔ بعد آن (یعنی ۲۸ شهریور) به دفتر ریاست جمهوری اعلام کند تا مطابق آن، ایشان به وزارت راه و شهرسازی و سازمان منابع طبیعی برای اختصاص زمین مناسب به بخش خصوصی برای ساخت پردیس ها دستوراتی را ابلاغ کنند.

یکی دیگر از مسایل مطرح شده در جلسهٔ شورای عالی سینما، بحث کمک بلاعوض برای ساخت سالن سینمایی بود. در بند الف ماده ۹ قانون برنامهٔ پنجم توسعهٔ کشور « تامین ۵۰ درصد هزینه احداث پردیس سینمایی در قالب کمک بلاعوض» اشاره شده است. در این جلسه بر استفاده از ظرفیت های این قانون تاکید شد. به این معنی که اگر فردی بخواهد پردیس سینمایی بسازد و در کارش ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی را حاصل کرده باشد، وزارت ارشاد آماده است هزینه ۵۰ درصد باقی مانده را به صورت کمک بلاعوض در اختیار او قرار دهد. یکی دیگر از بحث های جلسهٔ هفتم برای سامان دهی سالن های سینمایی، استفادهٔ حداکثری از ظرفیت سالن های چندمنظوره دولتی و خصوصی در تهران و شهرستان ها برای نمایش فیلم بود. به عنوان مثال در شهرستان ها، شهرداری ها یا بنیاد شهید ها یا نهادهای دیگر ممکن است سالن هایی داشته باشند که برای نمایش فیلم مناسب باشند. آن ها می توانند با همکاری و رایزنی با سازمان سینمایی اقدام به نمایش فیلم های سینمای ایران در آن سالن های چندمنظوره کنند.

اختصاص ۵۰ میلیارد تومان به سازمان سینمایی از دیگر مصوبات جلسه هفتم بود. یکی از مصوبات جلسهٔ سوم شورای عالی سینما اختصاص ۱۵۰ میلیارد تومان به سازمان سینمایی بود. که رئیس جمهور حدود یک ماه قبل از تشکیل جلسه هفتم شورای عالی سینما به معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری دستور داده بود که از این رقم، ۵۰ میلیارد تومان به سازمان سینمایی اختصاص یابد که با اختصاص این بودجه، بخش قابل توجهی از مصوبات راهبردی و زیرساختی جلسهٔ سوم شورای عالی سینما وارد پروسه اجرایی می شدند.

۸- بنابه گفته محسن علی اکبری هشتمین جلسه شورای عالی سینما آذرماه سال ۹۱ برگزار شده است. جلسه ای که رسانه ها از برگزاری آن با خبر نشدند و البته خروجی نیز از آن در اختیار رسانه ها قرار داده نشد.

حالا همه اهالی سینما و رسانه منتظر برگزاری هشتمین جلسه شورا و به تعبیر عضو آن نهمین جلسه هستند تا ببینند سرنوشت آئین نامه خانه سینما که به نظر می رسد مهمترین دستور جلسه آتی شورای عالی سینما باشد به کجا خواهد انجامید.