خشم زمین، صورت مساله را پاک کرد!

پارس : مار و عقرب؛ این شاید اولین کابوس شب های آوارگی صدها بوشهری است که بهارشان را با زلزله آغاز کرده اند. ۱۰۰۰ سقف، آوار شده و ۲۰۰۰ چادر به جای آن سایه سر زلزله زدگان است و تمام فکر و ذکر کودکان بوشهری شاید، هراس نیش عقرب باشد این روزها، که اقتضای طبیعت منطقه است. و پدرها دیگر نگران دیوار فرسوده خانه هاشان نیستند. خانه های فرسوده، کهنه زخم هایی بودند در دل آبادی های منطقه کاکی که حالا دیگر کسی نگران مداوایشان نیست. خشم زمین، صورت مساله را پاک کرد و خانه های فرسوده را نابود!

به نقل از خبرنگار « شهری» خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) ، زلزله روز سه شنبه بوشهر که در ساعت ۱۶: ۲۲ به وقوع پیوست، منطقه روستانشین کاکی در شهرستان دشتی را دربرگرفت و به ۹۲ روستای این منطقه آسیب زد که البته از این تعداد ۲۵ روستا آسیب جدی تری دیدند.

نخستین اخبارمنتشر شده از زلزله، حاکی از این بود که دیوار برخی منازل روستایی ترک خورده و یک نفر جان باخته است. ارزیابی اولیه رییس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر هم این بود که با توجه به عمق زلزله، احتمالا میزان خسارت ها کم است. ساعتی بعد اما، ذره ذره بر آمار رسمی مصدومان و جان باختگان زلزله افزوده شد و هلال احمر ناچار تیم های امدادی بیشتری را به مناطق زلزله زده اعزام کرد.

همه خانه های تخریب شده بدون استثناء فرسوده بود

مثل زلزله آذربایجان شرقی، مثل زلزله خراسان جنوبی، مثل زلزله بم و مثل همه زلزله های دیگر همه سال های رفته، متهم ردیف اول ویرانی ها و مرگ ها و مصدومیت های بوشهر هم، بافت فرسوده است.

زلزله ی نسبتا کوچکی که انتظار نمی رفت خسارت سنگینی بر جای بگذارد، جان ۳۷ تن از هموطنان مان را گرفت و ۱۰۰۰ خانه مسکونی را ویران کرد که به گفته حسن قدمی، رییس سازمان مدیریت بحران کشور، همه خانه های تخریب شده بدون استثناء فرسوده و فاقد استانداردهای حداقلی ساخت وساز بوده است.

قدمی افزود: قدرت زلزله ۶ ریشتری به اندازه ای نیست که بتواند خانه هایی را که با حداقل اصول مهندسی ساخته شده اند، تخریب کند. کما اینکه در میان مناطق زلزله زده بوشهر، روستایی وجود داشت که در سال ۸۱ بر اثر زلزله تخریب و بازسازی شده بود و اکنون در جریان زلزله اخیر تقریبا هیچ آسیبی ندیده است.

آمار بافت فرسوده شهری طی سه سال گذشته تکان نخورده است!

به گزارش ایسنا، ویرانی روستاهای بوشهر بر اثر زلزله، نه تنها هشدار دوباره ای برای مسوولان مدیریت بحران کشور است که آیا می توانند این قبیل بحران ها را در شهرها هم با وجود صدها هکتار بافت فرسوده مدیریت کنند؛ بلکه کوتاهی در نوسازی بافت های فرسوده شهری را هم به رخ شهرداران کلانشهرهای کشور می کشد و چند روزی رسانه ها و افکار عمومی را به این موضوع مشغول می کند که اگر حوادث مشابهی در شهرها رخ دهد، ابعاد حادثه با توجه به حجم گسترده بافت های فرسوده چقدر خواهد بود و آیا نفوذناپذیری بافت های فرسوده، راهی برای عملیات آواربرداری و امداد و نجات باقی می گذارد؟

میزان بافت های فرسوده شهری در ایران بالغ بر ۷۲ هزار هکتار است که بیش از ۱۰ میلیون نفر از جمعیت کشور را در دل خود جای داده و با این وجود به تعبیر قدمی، طی سه سال گذشته این آمار اصلا تکان نخورده است. البته این بدان معنا نیست که در طول این مدت هیچ خانه قدیمی و فرسوده ای در شهرها تخریب و نوسازی نشده است. اما آمار بافت های فرسوده هنگامی تغییر می کند که سه ویژگی ریزدانگی، ناپایداری و نفوذناپذیری به طور کامل از یک پهنه شهری رخت بربندد. بنابراین نوسازی چند پلاک در یک بافت فرسوده، منجر به حذف مساحت آن از میزان بافت های فرسوده نمی شود.

تهران، در صدر آمار بافت فرسوده شهری/افزایش ۶۶ درصدی بافت فرسوده پایتخت

به گزارش ایسنا، شهر تهران با وجود ۳۲۶۸ هکتار بافت فرسوده از گذشته هم در صدر آمار میزان بافت های فرسوده شهری قرار داشت. اما سال گذشته و با تدقیق نقشه های بافت فرسوده، این میزان با ۶۶ درصد افزایش به حدود ۵۱۰۰ هکتار رسید. البته نقشه های تدقیق بافت فرسوده پایتخت هنوز در انتظار تصویب نهایی در کمیسیون ماده ۵ شهرداری است.

آنگونه که علیرضا جعفری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران گفته است، در طول چند سال اخیر ۸۰۰ هکتار از مساحت بافت های فرسوده پایتخت کاسته شده است که بخشی از آن حاصل نوسازی و بخش دیگر ناشی از عبور پروژه های عمرانی و بزرگراهی از دل این بافت هاست.

به گزارش ایسنا، سال ۹۱ به تبع گران شدن قیمت مصالح، شوکی برای بازار مسکن به دنبال داشت که نوسازی بافت های فرسوده را هم تحت تاثیر قرار داد. ضمن اینکه از سوی دیگر اغلب واجدان شرایط دریافت وام نوسازی بافت فرسوده، پشت نوبت ماندند.

پاسخ مشابه مسوولان درباره آمادگی تهران در برابر زلزله: دعا کنیم در تهران زلزله نیاید!

اما مساله بافت فرسوده در تهران به اذعان همه مسوولان امر در دولت و مدیریت شهری با سایر شهرها متفاوت است. موضوعی که موجب می شود محمدباقر قالیباف شهردار تهران، مهدی چمران رییس شورای شهر تهران و حسن قدمی رییس سازمان مدیریت بحران کشور هنگامی که در برابر این پرسش که میزان آمادگی تهران برای وقوع زلزله احتمالی چقدر است؟ قرار می گیرند، همگی یک جمله مشترک را در مقدمه پاسخ خود ذک می کنند: دعا کنیم در تهران زلزله نیاید!

در تهران بسیاری از مراکزی که باید هنگام وقوع حوادث در مدیریت بحران ایفای نقش کنند، خودشان فرسوده هستند. به عنوان مثال تهران ۱۳۰ بیمارستان دارد که به گفته حمزه شکیب، رییس کمیسیون عمران شورای شهر تهران، عمر بنای ۵۰ درصد این بیمارستان ها بیش از ۳۰ سال بوده و فرسوده محسوب می شود.

شکیب با اشاره به وجود ۶۰۰۰ مدرسه تحت پوشش وزارت آموزش و پرورش در تهران، اظهار کرد: ۳۷۰۰ مدرسه در این میان نیازمند تخریب، نوسازی و مقاوم سازی است و این در حالیست که با استفاده از بودجه چهار میلیارد دلاری دولت تا کنون ۳۷۰ مدرسه نوسازی شده است.

وی در ادامه، به نواقص اجرای برنامه جامع کاهش خطرپذیری لرزه ای شهر تهران که در سال ۸۷ مصوب شده است، اشاره کرد و گفت: بر اساس این برنامه جامع مقرر شد که بر مقاوم سازی لرزه ای المان های جدید نظارت شود تا حداقل خیالمان بابت ساختمان های جدید راحت باشد. اما با وجود قول هایی که شهرداری و حتی شخص شهردار تهران در این باره داده بود، در عمل کاری انجام نشد.

شکیب اعتقاد دارد که اگر اراده ای برای رسیدگی به این موضوعات وجود داشته باشد، کار هر اندازه هم که دشوار باشد شهرداری آن را انجام می دهد، کما اینکه پروژه های سنگین هزار میلیارد تومانی هم اکنون در حال اجراست، اما نظارت ها و مطالعاتی که شاید یکی دو میلیارد تومان بیشتر بودجه لازم ندارد، بر زمین می ماند.

وی اعتقاد دارد که اگر زلزله ای در تهران رخ دهد، همه مسئولان مدیریت شهری اعم از شهرداری و شورای شهر در کشته شدن نفوس مردم شریک هستند.

در کیفیت ساخت وساز جزو ۳۰ کشور آخر جهان هستیم!

به گزارش ایسنا، شکیب با تاکید بر اینکه در دانش مهندسی زلزله جزو پنج کشور برتر جهان هستیم، در عین حال گفت: علیرغم این ظرفیت علمی، از نظر آنچه که در حال ساختن است جزو ۳۰ کشور آخر جهان هستیم!

رییس کمیسیون عمران شورای شهر تهران با انتقاد از عملکرد سازمان مدیریت بحران شهر تهران، اظهار کرد: این سازمان به انجام برخی اقدامات در سطح محدود بسنده کرده است، در حالی که برخی کارها پول و اعتبار آنچنانی نمی خواهد و تنها نیازمند مدیریت برای استفاده از ظرفیت های موجود هستیم.

وی تاکید کرد که مختصات کار در نظام جمهوری اسلامی با شانه خالی کردن از زیر بار مسئولیت همخوانی ندارد و باید با هدف خدمت به مردم مسئولیت بپذیریم و دغدغه داشته باشیم. بنابراین نمی توان هیچ توجیهی را برای کوتاهی شهرداری در نوسازی بافت های فرسوده پذیرفت.

چرا مشکل بافت های فرسوده تهران حل نشده باقی مانده است؟

به گزارش ایسنا، مدیریت شهری در طول چند سال اخیر راهکارهایی را برای حل مشکل بافت های فرسوده دنبال کرد که تقریبا بی نتیجه بوده است. شهرداری از یک سو با پذیرفتن مسوولیت اجرایی در بافت های فرسوده تلاش کرد بخشی از این معضل را مستقیما چاره کند. اما سوء مدیریت و فقدان طرح های با توجیه اقتصادی مناسب موجب شد که این دسته از اقدامات شهرداری تهران نظیر طرح مسکن متری، خانه به جای خانه و انتشار اوراق مشارکت در بافت های فرسوده ناموفق باشد و حتی شهرداری بابت برخی از آنها زیان هم بدهد!

از سوی دیگر با رایگان شدن هزینه های صدور پروانه در بافت های فرسوده، عامل انگیزشی برای نوسازی مردمی بافت های فرسوده ایجاد شد. اما از آنجا که ساکنان این بافت ها اغلب توان اقتصادی نوسازی را نداشتند و برای برخورداری از وام دولتی هم باید پشت نوبت می ماندند، نتوانستند از این امتیاز بهره بگیرند. سرمایه گذاران بخش خصوصی هم بدلیل فقدان زیرساخت های توسعه ای در مناطق جنوبی و فرسوده تهران، تمایل چندانی به سرمایه گذاری در این حوزه نشان نداده اند. بنابراین به نظر می رسد راهکار اساسی برای نوسازی بافت های فرسوده تهران این است که شهرداری وظایف خود را در حوزه های ماموریتی متعددی همچون عمرانی، راه سازی، خدمات شهری و فرهنگی با تعهد بیشتری دنبال کند و با رفع مشکلات زیرساختی توسعه، زمینه جذب سرمایه گذاری در بخش مسکن را در بافت های فرسوده فراهم کند.

به گزارش ایسنا، « چه زلزله بیاید و چه نیاید، بافت های فرسوده شهری باید احیا شود. » این عبارت بدیهی را نیکزاد وزیر راه و شهرسازی گفته است. اما مهم تر از تاکید بر ضرورت نوسازی بافت های فرسوده، پیاده سازی راهکارهایی برای توسعه نوسازی بافت های فرسوده شهری به ویژه در پایتخت است و برای این منظور باید دولت و شهرداری در کنار هم، خلاءهایی که مانع جذب سرمایه در این مناطق است را برطرف کنند.